Typy koron drzew owocowych

W sadach produkcyjnych Polski można spotkać wciąż jeszcze różne typy koron drzew. Przy czym dla praktyki znaczenie mają tylko niektóre z nich. Obecne formowanie koron wykorzystuje zalety podkładek karłowych, umożliwiających gęste sadzenie drzew, jednocześnie ułatwiające pielęgnację roślin.
Formowanie i cięcie drzew powinno zapewnić jak najszybsze wejście drzew w okres owocowania. Jeżeli drzewa wydadzą plon w 2.–3. roku po posadzeniu, jego wzrost zostaje zahamowany, a rozrastająca się korona mieści się w przewidywanej rozstawie.
Spis treści
Jakie są typy koron drzew owocowych?
Formy koron drzew owocowych są podzielone według wybranych kryteriów:
- kształt przekroju poprzecznego: kolisty, owalny, szpalerowy;
- obecność przewodnika: przewodnikowe, bezprzewodnikowe, ze skróconym przewodnikiem;
- układ konarów: okółkowe, piętrowe, luźnopiętrowe, pojedyncze, kombinowane.
Koliste typy koron drzew
Do koron o przekroju kolistym należą korony wrzecionowe i korony osiowe. Korony koliste charakteryzują się swobodnym rozrastaniem się gałęzi we wszystkich kierunkach, przy małej rozpiętości. Taki typ korony umożliwia dotarcie do jej wnętrza w czasie pielęgnacji i podczas zbioru.
Innym typem korony kolistej, rzadziej obecnie stosowanej w polskich sadach była korona szpalerowa. Umożliwiała ona uzyskanie ściany owocowej wysokości 3–4 m i miąższości 0,7–1,5 m oraz zmieszczenia 700–800 drzew na ha. Wadą tej korony była konieczność postawienia rusztowań składających się ze słupków i drutów.
Typy koron drzew z przewodnikiem
Korona przewodnikowa składa się z centralnego konaru i osadzonych na nim gałęzi bocznych o skośnym lub poziomym charakterze wzrostu. Najpowszechniej

W polskich sadach obserwujemy różne typy koron drzew, przy czym najpopularniejsza to korona przewodnikowa jabłoni
występującym typem korony przewodnikowej jest korona wrzecionowa typowa lub smukła, korona stożkowa oraz korona osiowa. Korona szpalerowa również jest koroną przewodnikową.
Zalety korony przewodnikowej
- Mocna konstrukcja, która może utrzymać duży plon.
- Mała rozpiętość
- Łatwość regulowania i utrzymania wymaganego kształtu.
Jednak, przy wysokim przewodniku i wielopiętrowym układzie gałęzi, dolne piętra takiej korony mogą być słabo nasłonecznione.
Korona ze skróconym przewodnikiem
Jeżeli drzewa są zaszczepione na podkładkach silnie rosnących i po osiągnięciu przez nie wysokości 3 m, skrócimy przewodnik i co roku będziemy usuwać pędy w części wierzchołkowej drzewa, to uzyskamy koronę ze skróconym przewodnikiem.
Korona bezprzewodnikowa
Ma formę pucharu, jest otwarta od góry. Zamiast przewodnika ma kilka konarów tej samej grubości, wyrastających z jednego miejsca na pniu. Ta forma korony jest najczęściej wykorzystywana w uprawie gruszy i brzoskwini. Dobrze nasłoneczniona, ale wymaga silnego cięcia, zabezpieczenia konarów przed wyłamaniem. W przypadku brzoskwini zajmuje dużo miejsca (wymagana odległość między drzewami brzoskwini w rzędach wynosi 3 m).
Korona rozpinana
Specyficzne przewodnikowe korony drzew to korony rozpinane, wymagające specjalnych konstrukcji. Najczęściej
wykorzystywane są w uprawie czereśni, karłowych i półkarłowych jabłoni oraz karłowych gruszy. Rozpięte gałęzie drzew w stronę międzyrzędzia, na kształt litery V lub Y tworzą dużą, dobrze nasłonecznioną powierzchnię owoconośną. Jeżeli na drzewie wyprowadza się trzy przewodniki, to jest to dryling system, przy rozpinaniu czterech przewodników mówimy o formie mikado.
Układ konarów w koronie
Na przewodniku, konary mogą być rozmieszczone w różny sposób. Po przycięciu przewodnika wyrasta na nim, z jednego miejsca, 3–5 pędów bocznych — czyli tzw. okółek. Poprzez cięcie możemy dodawać i odejmować pędy i formować piętra lub tak rozrzedzić okółek, że na przewodniku będzie wyrastać tylko jeden pęd z jednego miejsca (układ pojedynczy). Luźne odstępy pomiędzy pędami na przewodniku stosuje się przede wszystkim dla brzoskwiń i czereśni. U pozostałych gatunków: jabłoni, gruszy i śliwy, pozostawia się swobodny układ pędów na przewodniku.
Korona wrzecionowa
Korona wrzecionowa jest obecnie najczęściej obserwowaną formą prowadzenia korony dla jabłoni, gruszy, śliwy i czereśni. Znana jest od ponad 270 lat, ale w sadach stosowana od 50. Korona wrzecionowa zapewnia bardzo dobre wykorzystanie światła, a dzięki małym rozmiarom umożliwia gęste sadzenie drzew. Dzięki temu zapewnia wczesne i wysokie plony z jednostki powierzchni.
Konstrukcja
Korona wrzecionowa ma kształt choinki (stożka, piramidy) wysokość 3–4 m. Jej centralny, pionowy przewodnik ma poziome lub lekko skośne odgałęzienia cieńsze od przewodnika. Właściwie dolne gałęzie stanowią szeroką podstawę korony wrzecionowej, uformowaną na wysokości 0,7–1,0 m od poziomu gleby. Przy czym szerokość podstawy korony wrzecionowej wynosi 1–2 m, w zależności od typu wrzeciona, a nawet 0,8 m — u form ciętych mechanicznie. W części środkowej korony odległość pomiędzy sąsiadującym w rzędzie drzewami powinna wynosić 20–30 cm a, w części wierzchołkowej 40–50 cm. Dolne gałęzie pierwszego piętra są dłuższe od gałęzi środkowych i wierzchołkowych. Na przewodniku będącym przedłużeniem pnia powinny znajdować się tylko pędy słabe, skierowane poziomo lub ku dołowi i obłożone pąkami kwiatowymi. Nie powinno być tam pędów konkurujących z przewodnikiem i ograniczających dostęp światła do niżej położonych pędów.
Dostęp do światła
Aby poprawić dostęp światła do pierwszego piętra i uzyskanie z niego lepiej wybarwionych owoców, zostawia się „okno”. To znaczy przestrzeń wolną od pędów powyżej pierwszego piętra. Takie okno formuje się u drzew 2-, 4-letnich i najczęściej ma długość ok. 30 cm powyżej ostatniej gałęzi pierwszego piętra. Czasami w oknie pozostawia się krótkopędy.
Grubość bocznych odgałęzień w koronie wrzecionowej przede wszystkim nie powinna przekraczać połowy średnicy przewodnika. Pędy boczne powinny wyrastać luźno, pod kątem prostym na całej długości przewodnika, poza „oknem”. Dlatego podczas cięcia korony wrzecionowej warto wykonywać cięcie na krótkie czopy, które umożliwiają regenerację gałęzi i wymianę starszych na młodsze. Preferowanie w koronie gałęzi 1-, 3-letnich i wycinanie gałęzi 4-letnich i starszych pozwala na coroczne uzyskanie owoców wysokiej jakości.
Cięcie na klik
Innym ważnym zabiegiem pozwalającym zachować zalety korony wrzecionowej jest cięcie „na klik”. Takie cięcie „na klik” wykonuje się w wierzchołkowej części korony i na poziomie pierwszego piętra. Polega ono na przycięciu jednorocznego pędu stanowiącego przedłużenie przewodnika lub konaru pierwszego piętra, na najdłuższej gałęzi. Pęd jednoroczny skraca się za 2. lub 4. pąkiem liściowym, ewentualnie 5–7 cm od nasady jednorocznego przyrostu. Przewodnik jest cięty „na klik” dopiero po uzyskaniu wymaganej wysokości drzewa, a właściwe cięcie tą metodą pierwszego piętra zaczyna się, gdy jego pędy nadmiernie wzrastają w międzyrzędzia. Cięcie „na klik” usztywnia przewodnik i utrzymuje w ryzach podstawę korony, tworząc z niej tzw. stół. Ponadto zwiększa powierzchnię owoconośną drzewa.
W prowadzeniu korony wrzecionowej bardzo ważne jest coroczne usuwanie:
- zbyt silnych, grubych i starych gałęzi, zwłaszcza w części wierzchołkowej;
- w obrębie pierwszego piętra również zbyt długich przyrostów jednorocznych;
- pędów krzyżujących się i pokładających się na siebie;
- pędów bez pąków kwiatowych.
Dzięki takiej budowie korony i jej prowadzeniu, światło bez problemu dociera do każdej części drzewa. W efekcie drzewo owocuje każdego roku, a jakość uzyskanych owoców jest bardzo wysoka. Sadzenie i prowadzenie drzewek przy palikach i innych podporach bardzo ułatwia formowanie i utrzymanie korony wrzecionowej przez kolejne lata.
Czytaj też:
Przycinanie drzew owocowych – jak i kiedy?
Przycinanie drzew na owocowanie – jak się za to zabrać? (wideo)
