Gąsienicowy czy kołowy układ jezdny ciągnika?
Rolnictwo, a w szczególności produkcja roślinna to bardzo specyficzny rodzaj działalności gospodarczej. Sprowadza się często do wykonania określonych zabiegów agrotechnicznych w ściśle określonych terminach. Zmienne warunki pogodowe często sprawiają, że czas na wykonanie takiego zabiegu jest bardzo ograniczony.
Oczywistym jest zatem, że obserwujemy ciągłą pogoń za wzrostem wydajności wykonywanych w produkcji rolniczej zabiegów agrotechnicznych. Pogoń ta dotyczy również takich maszyn jak ciągniki! Pytanie w takim razie brzmi: postawić na gąsienicowy czy kołowy układ jezdny ciągnika?
Spis treści
Wydajność powierzchniowa
Zgodnie z definicją, wydajność powierzchniowa zabiegu to iloczyn prędkości oraz szerokości roboczej. Zrozumiałym jest zatem, że na pola wprowadzane są agregaty o coraz większych szerokościach roboczych, jednak do ich eksploatacji wymagane są również ciągniki o odpowiednich mocach.
Źródło: AgroFoto.pl, agroterm
Sprawność silnika
W ofercie wiodących producentów ciągników obserwujemy więc wprowadzanie konstrukcji o coraz większych mocach znamionowych silników. Trzeba mieć jednak świadomość, że ciągnik to złożony układ, w którym zachodzi wymiana energii, której źródłem jest paliwo zużywane przez silnik spalinowy.
Ogólna sprawność silnika waha się w granicach 35–38%, co oznacza, że reszta energii jest bezpowrotnie tracona w wyniku strat cieplnych i mechanicznych. Sprawność układu przeniesienia napędu wynosi natomiast ok. 85–90%.
Układ jezdny to swego rodzaju przekładnia, która występuje pomiędzy oponą bądź gąsienicą a podłożem – czyli najczęściej glebą.
Sprawność układu jezdnego
Sprawność układu jezdnego ciągnika w zależności od jego konstrukcji i rodzaju podłoża, po jakim się porusza, wynosi 50–80%. W przypadku ciągników z gąsienicowym układem jezdnym możemy uzyskać sprawność nawet 70–80%, podczas gdy w ciągnikach z układem kołowym będzie to 50–60%.
Celem nadrzędnym producentów jest zatem doskonalenie konstrukcji ciągnika w taki sposób, aby jego sprawność ogólna była jak najwyższa. Wprowadzane są nowe konstrukcje oraz modyfikacje już istniejących układów jezdnych ciągnika, tak by jego sprawność była możliwie najwyższa.
Koła bliźniacze, dzięki znacznej powierzchni przylegania do podłoża, mają lepsze właściwości trakcyjne niż pojedyncze (fot.: AgroFoto.pl, GucioJUMZ)
Sposoby ograniczenia strat
Układ jezdny to swego rodzaju przekładnia, która występuje pomiędzy oponą bądź gąsienicą a podłożem – czyli najczęściej glebą. Co jest przyczyną strat, które w tym układzie występują? Na straty te składa się przemieszczanie gleby w kierunku przeciwnym do kierunku ruchu ciągnika będące wynikiem poślizgu oraz ugniatanie gleby wynikające z reakcji podłoża na ciężar ciągnika. Zminimalizowanie tych strat możliwe jest przede wszystkim poprzez zwiększenie powierzchni kontaktu układu jezdnego ciągnika z podłożem. Stosowane są m.in. opony o większych średnicach oraz szerokościach profilu, jak również bliźnikowanie kół.
Jest to niezwykle istotne w ciągnikach dużych mocy, gdzie poprzez duże moce rozumieć tu należy takie, w których wartość tego parametru mieści się w granicach 400–600 KM. W tego typu konstrukcjach zachowanie wysokiej sprawności ogólnej ciągnika jest niezwykle istotne (choć w ciągnikach, w których moc ta jest mniejsza, ma to równie duże znaczenie).
Gąsienicowy układ jezdny
Układy gąsienicowe pozwalają znacznie zwiększyć trakcję przy zachowaniu niewielkiej szerokości pojazdu (fot.: AgroFoto.pl, posteriori11)
Najkorzystniejsze z punktu widzenia wysokiej sprawności są jednak gąsienicowe układy jezdne. Opracowanie konstrukcji gąsienicy gumowej to przełomowy moment w rozwoju i powszechnym wprowadzaniu tego typu układu jezdnego. Nie ustępują one układom kołowym pod kątem mobilności ciągnika szczególnie na utwardzonych drogach publicznych, pozwalają jednak na poruszanie się z takimi samymi prędkościami transportowymi.
Gąsienice, a koła bliźniacze
Co więcej, w przypadku stosowania kół bliźniaczych w układach kołowych całkowita szerokość takiego ciągnika przekracza zazwyczaj maksymalną dopuszczalną, zgodnie z kodeksem ruchu drogowego, szerokość 3 m. Na czas przejazdów transportowych wymagany jest więc demontaż kół bliźniaczych, podczas gdy ciągnik wyposażony w gąsienicowy układ cały czas spełnia wymagania przepisów kodeksu drogowego.
Charakteryzujący się większą powierzchnią kontaktu układ gąsienicowy to także ograniczenie strat związanych z ugniataniem gleby.
Większa powierzchnia kontaktu
Ciągnik wyposażony w gąsienicowy układ jezdny pozwala również zmniejszyć poślizg co najmniej o 50% w porównaniu z analogiczną konstrukcją wyposażoną w kołowy układ jezdny w układzie bliźniakowanym. Mniejszy poślizg to mniejsze straty, szybsze wykonanie zabiegu i oszczędności finansowe w wyniku mniejszego zużycia paliwa na jednostkę powierzchni. Większa powierzchnia kontaktu sprawia, że możliwe jest również stosowanie wyższych prędkości roboczych nawet w przypadku nierównego podłoża, np. uprawa gleby po orce.
Mniejsze zagęszczanie gleby
Na rynku dostępne są gąsienicowe układy jezdne przystosowane do montażu w ciągnikach i maszynach.
Charakteryzujący się większą powierzchnią kontaktu układ gąsienicowy to także ograniczenie strat związanych z ugniataniem gleby. Pamiętajmy, że gleba to przede wszystkim naturalne środowisko do wzrostu i plonowania roślin, a jej nadmierne zagęszczanie to jedno z głównych zagrożeń będących wynikiem wprowadzania coraz cięższych agregatów na pola.
Nadmierne zagęszczenie może być w dodatku przyczyną ograniczenia plonowania roślin spowodowanego niewłaściwym rozwojem systemu korzeniowego roślin, jak również zaburzenia stosunków wodno-powietrznych występujących w glebie. Poprawę takich stosunków uzyskuje się poprzez głęboszowanie, jest to jednak zabieg bardzo energochłonny, a co za tym idzie kosztowny. Lepiej więc zapobiegać temu zagrożeniu, niż usuwać jego skutki.
Gąsienicowy układ jezdny pozwala zmniejszyć poślizg nawet o 50%, a jednocześnie ograniczyć zagęszczanie gleby
Decydując się na zakup ciągnika, który będzie wyposażony w gąsienicowy układ jezdny, musimy jednak liczyć się z tym, że jego cena będzie wyższa o ok. 10–15% w stosunku do analogicznej konstrukcji wyposażonej w układ kołowy. Biorąc jednak pod uwagę zalety, jakie posiada układ gąsienicowy, jest to niewątpliwie dobra inwestycja, która szybko się zwróci.
Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!
Patrząc na koszt gąsienic, cena ciągnika spokojnie może wzrosnąć, o 20%.