Wirus mozaiki pomidora – jak się przed nim uchronić?

fot. Dr Jan Sobolewski

Wirusy są bezkomórkowymi formami materii. Ochrona pomidora przed wirusami jest odmienna niż w przypadku zwalczania patogenów grzybowych czy bakteryjnych. Ponadto wirusy z racji niewielkich rozmiarów, nie są widoczne w mikroskopie optycznym. Najbardziej poznanym wirusem roślinnym jest wirus mozaiki pomidora (ToMV).

Opis wirusa mozaiki pomidora

Wirus mozaiki pomidora (ToMV) bytuje na łupinie nasiennej, a także może być obecny wewnątrz łupiny nasiennej i w bielmie. Wirus przenosi się z zainfekowanych roślin na zdrowe przez maszyny i narzędzia rolnicze, przez owady oraz przez ludzi. Zakażone resztki pożniwne stanowią źródło infekcji po wejściu w kontakt z korzeniami nowych roślin pomidorów. Najczęściej do infekcji dochodzi podczas pielęgnacji roślin.

Rośliny żywicielskie wirusa mozaiki pomidora

Wiele gatunków roślin uprawnych oraz chwastów są żywicielami wirusa ToMV. Stanowią one poważne źródło inokulum wirusa.

Objawy i diagnoza wirusa ToMV

Symptomy powodowane przez tego wirusa na pomidorze mogą być bardzo różne, w zależności od tego, który szczep wirusa ToMV występuje na roślinie. Typowymi objawami są jasno- i ciemnozielone plamy na liściach czy deformacja roślin. Ponadto tworzy się smugowatość pędów, nekroza, zwijanie się liści ku górze. Dodatkowo obniżenie temperatury powoduje tak zwaną paprociowatość liści (zredukowanie blaszki liściowej). Przy wysokich temperaturach symptomy na liściach mogą się nie ujawniać. Objawy choroby rzadko obserwuje się na owocach w postaci nierównomiernego dojrzewania czy zbrunatnienia powierzchni owoców.

Straty gospodarcze wywołane przez wirusa i występowanie na świecie

W latach 60-tych ubiegłego stulecia wirusy stanowiły jedną z najgroźniejszych chorób roślin uprawnych z uwagi na niepełne opracowanie zwalczania oraz ich kosmopolityczny charakter (znane są na całym świecie). Z chorób wirusowych najgroźniejszy jest wirus mozaiki tytoniowej, który może obniżyć plon owoców nawet o 50% (u wczesnych odmian).

Wirus mozaiki pomidora — zapobieganie

Z uwagi na zasiedlanie nasion pomidora wirusem stosuje się ich odkażanie roztworami związków chemicznych: kwasu octowego i kwasu solnego, środkami utleniającymi w postaci nadmanganianu potasu, podchlorynu sodu oraz solami, np. fosforanem trójsodowym. Radykalną metodą ograniczania choroby jest stosowanie odmian odpornych na wirus ToMV (np. odmiana Giant). Nie należy uprawiać pomidorów na plantacjach, na których w latach ubiegłych notowano obecność wirusa ToMV. Przy produkcji rozsady pomidora trzeba utrzymywać podłoże wolne od chorób. W razie niepewności stanu podłoża należy zastosować jego sterylizację metodą termiczną (para wodna) lub chemiczną (Basamid). Ważne jest też odkażanie pojemników, skrzynek i całego sprzętu. Równie istotna jest dezynfekcja narzędzi stosowanych do  pielęgnacji roślin oraz okrycia i rąk pracowników. W zwalczaniu wirusów brak jest środków stosowanych w czasie uprawy.

Czytaj również: Globalna produkcja pomidorów

Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!