Wraz z początkiem wypasu pojawia się tężyczka!

Pogoda w tym roku nie pozwoliła hodowcom rozpocząć wypasu pod koniec kwietnia. Trawa jest jeszcze zbyt niska, podobnie jak temperatura. Najwcześniej bydło wyjdzie na trawę dopiero w połowie maja. Przy takich warunkach może pojawić się tężyczka!

Sezon pastwiskowy w większości regionów kraju rozpoczyna się w drugiej połowie maja. (fot. zdjęcia Agrofoto.pl; użytkownik piotreq8111)

Hipomagnezemia zwana tężyczka pastwiskową, jest spowodowana znacznym niedoborem magnezu we krwi. Wynika to głównie z niedostatecznej ilości magnezu w młodej trawie pastwiskowej. Istnieje wiele czynników, które mają znaczny wpływ na zwiększenie podatności na zachorowanie. Należy do nich między innymi wiek bydła, stadium laktacji, niedawno przebyte choroby metaboliczne czy poród. Czynnikiem, który również wpływa na częstość zachorowania na tężyczkę pastwiskową są niekorzystne warunki pogodowe wpływające jednocześnie na wartość pokarmową zielonki, ale również stan zdrowotny krów. Musimy zdawać sobie sprawę z tego, jak ważne jest zapobieganie tej chorobie i uniknięcie znacznych strat w produkcji mleka lub ewentualnego brakowania.

–Krowy wyjdą na pastwisko dopiero w połowie maja, albo i później. Pogoda w tym roku nie rozpieszcza. Zapowiadała się ładna wiosna, a teraz zimno i mokro. Najbezpieczniej będzie puścić krowy na trawę po „Zimnych Ogrodnikach”. Na moich pastwiskach stoi jeszcze woda- mówi Pan Krzysztof, hodowca bydła mlecznego z powiatu sokołowskiego

Czynniki sprzyjające wystąpieniu tężyczki pastwiskowej

Krowy wyjdą na pastwisko dopiero w połowie maja, albo i później. Pogoda w tym roku nie rozpieszcza.

Pan Krzysztof, hodowca bydła

Młoda zielonka zawiera mniej magnezu i włókna, a dość dużo białka i potasu. W pierwszych dniach wypasu wchłanianie magnezu jest znacznie ograniczone. Mimo, że bydło potrafi pobrać nawet 60-80 kg zielonki, to młoda trawa, uboga we włókno tak szybko przechodzi przez układ pokarmowy, że prawidłowa ilość magnezu nie zostaje wchłonięta. Dodatkowo istnieje szereg innych czynników, które mogą zwiększyć prawdopodobieństwo wystąpienia choroby.

–Taka młoda, niska trawa ma mało włókna i magnezu. Jeżeli nie będziemy podawać magnezu przed rozpoczęciem wypasu i przez pierwsze tygodnie na pastwisku, możemy spodziewać się tężyczki pastwiskowej- dodaje rolnik

Zmiana dawki pokarmowej

Przez okres żywienia oborowego krowy w laktacji otrzymują w paszy około 30-40 g magnezu, z czego wykorzystują około 30%. W zielonce pastwiskowej magnezu jest mniej, a dodatkowo jest gorzej wchłaniany. Raptowna zmiana dawki pokarmowej niekorzystnie wpływa na gospodarkę mineralną organizmu i może spowodować zaburzenie procesów metabolicznych.

Młoda trawa

Krowy podczas doby na pastwisku pobierają około 20-30g magnezu. Pobranie niestety ma niewiele wspólnego z wchłanianiem. Treść pokarmowa złożona ze świeżej trawy przechodzi przez układ pokarmowy bardzo szybko. Z 20-30 g magnezu zostaje wchłonięte zaledwie 15-20%. Zawartość magnezu jest zbyt mała aby zaspokoić potrzeby bytowe i produkcyjne krów. Dodatkowo wysoka zawartość białka (wytwarzanie amoniaku w żwaczu) i potasu w zielonce znacznie hamuje wchłanianie magnezu.

–Zawsze na pastwisko w pierwszych tygodniach dowożę siano i słomę pod wiatę. W lato już nie trzeba, bo trawa ma dużo więcej włókna. Magnez podaję tylko przez pierwszy miesiąc na pastwisku- mówi hodowca bydła

Magnez z wiosennej trawy jest znacznie gorzej wchłaniany niż z trawy letniej

fot. Fotolia

Niekorzystne warunki atmosferyczne

Krowy podczas chłodnych i wietrznych dni niechętnie chodzą, mają mniejszy apetyt. Zjadają mniej paszy, a tym samym pobierają znacznie mniej magnezu. Tężyczka pastwiskowa występuje znacznie częściej przy zmiennych warunkach pogodowych (zimne noce, ciepłe dni, wysokie opady), niż podczas stopniowego przejścia wiosny w lato.

Jednogatunkowe pastwiska

Znacznie częściej obserwuje się tężyczkę pastwiskową u krów, które przebywają na pastwiskach, na których dominuje jeden gatunek trawy np. życica trwała. Mniej przypadków występuje na pastwiskach wielogatunkowych, szczególnie na tych gdzie trawy rosną z ziołami i roślinami motylkowatymi (mają znacznie więcej magnezu, a dodatkowo jest on lepiej wchłaniany).

Wiek krów i stadium laktacji

Najbardziej podatne na wystąpienie tężyczki pastwiskowej są krowy starsze (zmniejszone wchłanianie magnezu), ale również te świeżo po porodzie, które są na pastwisku wraz z cielętami (wysokie potrzeby bytowe i produkcyjne na magnez). Zaobserwowano również, że częściej na tężyczkę zapadają krowy w rui lub tuż po niej.

Nawożenie potasem i azotem

Nawożenie przyspiesza porost i odrost traw, jednak zmniejsza zawartość magnezu w trawie pastwiskowej.

fot. Fotolia

Na pastwiskach obficie nawożonych azotem i potasem, trawa rośnie szybciej, ale jest uboższa w magnez i wapń, na korzyść wyższej zawartości białka i potasu. Jednocześnie na pastwiskach, które są nawożone potasem i azotem rzadziej występują rośliny motylkowate i zioła, które są znacznie lepszym źródłem magnezu niż wiele gatunków traw.

Objawy tężyczki pastwiskowej

Tężyczka pastwiskowa najczęściej pojawia się w kilka dni od rozpoczęcia wypasu. Jej objawy są dość charakterystyczne, niemniej jednak bywa mylona z innymi jednostkami chorobowymi. Bardzo ważna podczas stwierdzenia tężyczki jest szybkość działania dotycząca odpowiedniego leczenia. Charakterystyczne objawy to;

• Spadek apetytu, osowiałość, biegunka

• Sztywnienie kończyn, napięcie mięśni, chwiejny chód

• Wytrzeszcz gałek ocznych, przestraszony wzrok, nadmierna pobudliwość i ruchomość uszu, płochliwość

• Drżenie mięśni, ślina lub piana wokół pyska, wygięty grzbiet i lekko wciągnięty brzuch

• Częstsze oddawanie moczu i kału w małych porcjach

• Leżenie na boku, z wyciągnięta szyją i wyprostowanymi kończynami

• Oddech jest szybki, słyszalne są wyraźne postękiwania

Jak leczyć tężyczkę pastwiskową?

Jedyną skuteczną metodą zapobiegania tężyczce pastwiskowej jest podawanie krowom magnezu przed wyjściem na pastwisko i w pierwszych tygodniach wypasu oraz stopniowe przyzwyczajanie krów do pobierania nowej paszy.

Skuteczność leczenia zależy przede wszystkim od rozległości strat jakie choroba spowodowała. Lekarze weterynarii po stwierdzeniu tężyczki najczęściej podają roztwór magnezu i wapnia bezpośrednio do krwiobiegu. Nie powinno się krowy przenosić w inne miejsce, może to spowodować nadmierny stres i kolejne skurcze mięśni. Jeżeli jest taka  możliwość należy osłonić krowę kostkami lub belami słomy, aby zabezpieczyć ją przed niepotrzebnym stresem i niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi.

Jedyną skuteczną metodą zapobiegania tężyczce pastwiskowej jest podawanie krowom magnezu przed wyjściem na pastwisko i w pierwszych tygodniach wypasu oraz stopniowe przyzwyczajanie krów do pobierania nowej paszy. Tężyczka pastwiskowa powoduje bardzo duże straty. Krowy po wyleczeniu tężyczki mają niższą wydajność w laktacji nawet o 20-30%.