Wybór kwalifikowanego materiału siewnego pszenicy ozimej

fot. pixabay.com

Wybór odpowiedniego kwalifikowanego materiału siewnego pszenicy ozimej nie jest łatwy. Poziom produkcji oraz technika i technologia są tak daleko zaawansowane w produkcji rolniczej, że dalszy postęp może się odbywać przede wszystkim w powiązaniu z postępem biologicznym. Naukowcy wyznaczyli kierunki hodowli pszenic. Osiągnięto tą metodą wzrost plonu, podwyższono wartość wypiekową. Duże znaczenie w produkcji ma odporność na choroby (septoriozy, rdze) oraz na pryszczarka pszenicznego. Prowadzone są dalsze prace nad odpornością na mszyce i wirusa żółtej karłowatości jęczmienia. Przyszłościową staje się hodowla odmian pszenicy z cechami odporności na suszę.

Jakość materiału siewnego stanowi jeden z podstawowych warunków uzyskania dobrych zbiorów. Wykorzystując w uprawie kwalifikowany materiał siewny mamy potwierdzenie co do jego jakości i parametrów technicznych. Wyrównanie ziarna, czystość gwarantują precyzyjny siew, równomierne wschody, wyrównany łan. Znaczenie jakości i wartości biologicznej nasion będzie wzrastało w warunkach ograniczania ilości zabiegów chemicznych środkami ochrony roślin. Negatywne oddziaływanie środków ochrony roślin było powodem wprowadzenia do praktyki integrowanej ochrony roślin. Założeniem integrowanej ochrony roślin jest ograniczenie do minimum stosowania w produkcji ochrony chemicznej. Stosowanie tych zasad obowiązuje wszystkich profesjonalnych użytkowników środków ochrony roślin od dnia 1 stycznia 2014 roku.

Produkcja kwalifikowanego materiału siewnego

Produkcję materiału siewnego prowadzi się w gospodarstwach nasiennych. Plantacje nasienne podlegają kontroli nazywanej kwalifikacją.

Na naszym rynku występują stopnie kwalifikacji materiału siewnego

• Przedbazowy o symbolach PBIII oraz PBII,
• Bazowy o symbolu B,
• Pierwszego rozmnożenia o symbolu C/1,
• Drugiego rozmnożenia o symbolu C/2,
• Trzeciego rozmnożenia o symbolu C/3.

Szczegółowe wymagania w zakresie wytwarzania i jakości materiału siewnego określa Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 maja 2020 r. Według niego plantacje nasienne, na których jest wytwarzany materiał siewny, powinny stanowić zwarty obszar uprawny. Powinny być również wolne od gatunków roślin uprawnych innych niż gatunek uprawiany, odmian tego samego gatunku innych niż odmiany uprawiane lub od roślin nietypowych dla tych odmian, chwastów, w szczególności takich gatunków, których nasiona są trudne do oddzielenia od nasion odmiany uprawianej i które mogą mieć wpływ na wytwarzanie lub jakość wytwarzanego materiału siewnego oraz od wszelkich organizmów szkodliwych, które zmniejszają użyteczność i jakość materiału siewnego.

Kwalifikowany materiał siewny – ocena polowa

Ocena polowa materiału siewnego jest czynnością urzędową lub wykonywaną pod urzędowym nadzorem (przez kwalifikatorów akredytowanych). Ocena ma na celu potwierdzenie wyprodukowania materiału siewnego wysokiej jakości, oraz potwierdzenie spełnienia ustalonych wymagań przez plantację nasienną. Podstawowym zadaniem oceny jest eliminowanie z produkcji i obrotu materiału siewnego nie gwarantującego uzyskania dobrych wyników w produkcji.

Ocena stanu plantacji pozwala określić tożsamość odmianową, jakość produkowanego materiału siewnego, ustalić stopień porażenia przez choroby i szkodniki, poziom agrotechniki, ogólny stan i wyrównanie poszczególnych upraw, a także sprawdzić wykonanie określonych zabiegów, koniecznych dla uzyskania dobrego materiału siewnego poszczególnych gatunków. Oceny polowej upraw nasiennych dokonuje się na podstawie wniosku złożonego, przez hodowcę, zachowującego odmianę lub osobę przez niego upoważnioną (a w przypadku odmian niechronionych wyłącznym prawem, każdego prowadzącego obrót, który posiada materiał siewny podlegający reprodukcji). Wniosek o dokonanie oceny materiału siewnego składa się do wojewódzkiego Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa.

Do oceny polowej mogą być przyjmowane wyłącznie plantacje obsiane/obsadzone materiałem siewnym odmian: wpisanych do rejestru krajowego, katalogów wspólnotowych, rejestrów państw członkowskich lub stowarzyszonych, pochodzących z krajów trzecich w ramach reprodukcji wg systemów OECD, zgłoszonych i przyjętych do badań rejestrowych na podstawie decyzji odpowiedniego urzędu kraju członkowskiego (autoryzacja), która wydawana jest na jeden rok z przeznaczeniem do testów i doświadczeń; (art. 108 ustawy o nasiennictwie oraz decyzja Komisji 2004/842/WE z dnia 1 grudnia 2004 r. w sprawie przepisów wykonawczych, na mocy których państwa członkowskie mogą zezwolić na wprowadzenie do obrotu materiału siewnego należącego do odmiany, dla której złożono wniosek o włączenie do krajowego katalogu odmian gatunków roślin rolniczych lub katalogu odmian gatunków warzyw (Dz. Urz. UE L 362 z 09.12.2004, str. 21).

Wybór kwalifikowanego materiału siewnego

Obowiązkami kwalifikatora są m.in.: identyfikacja zgłoszonej plantacji oraz stwierdzenie tożsamości gatunkowej i odmianowej ocenianej plantacji, przeprowadzenie oceny stanu plantacji we właściwym pod względem formalnym i agrotechnicznym terminie, sprawdzenie zgodności powierzchni zgłoszonej do oceny polowej ze stanem faktycznym oraz ilością wysianych nasion, dokonanie oceny ogólnego stanu plantacji (wyrównanie i rozwój roślin, agrotechnika, zachwaszczenie, występowanie roślin innych gatunków uprawnych, choroby, szkodniki, wylegnięcia). W uprawach nasiennych pszenic odmian ustalonych oraz składników rodzicielskich odmian mieszańcowych przeprowadza się dwie oceny stanu. Pierwsza odbywa się w okresie poprzedzającym kwitnienie lub przed użyciem chemicznych czynników krzyżowania, natomiast druga w okresie dojrzewania nasion.

Osobnym procesem jest ocena laboratoryjna materiału siewnego. Dokonywana jest ona na podstawie Międzynarodowych Przepisów Oceny Nasion ISTA oraz wcześniej przytaczanego rozporządzenia z 27 maja 2020 r. Międzynarodowe Przepisy Oceny Nasion ISTA informują o warunkach jakie powinny zostać spełnione w celu zachowania optymalnych warunków wzrostu i rozwoju roślin. Dla pszenicy twardej optymalna temperatura kiełkowania podana w ISTA wynosi 20°C. Podłożem stosowanym do wysiewu jest bibuła (w kombinacjach z przykryciem lub bez przykrycia nasion) oraz wysiew w piasek. Pierwsze obserwacje siewek mogą odbyć się po 4 dniach, końcowe po 8 dniach. Końcowe liczenie może zostać przedłużone (o 7 dni lub o połowę zalecanego czasu). Najczęściej używaną metodą do przerwania spoczynku nasion roślin rolniczych jest przetrzymywanie ich w początkowym okresie do 7 dni w temp. od 5 do 10 °C. Do tego celu stosuje się również wstępne ogrzewanie w temp. od 30 do 35°C oraz kwas giberelinowy (GA₃).

Zdolność kiełkowania pszenicy i czynność analityczna roślin zbożowych

Minimalna zdolność kiełkowania pszenicy twardej dla kategorii elitarne oraz kwalifikowane wynosi 85%. Minimalna czystość analityczna dla roślin zbożowych kategorii elitarne wynosi 99%. Zawartość innych gatunków zbóż nie może przekroczyć 1 szt., zaś gatunków innych niż zboża 3 szt. Zawartość innych gatunków łącznie nie może przekroczyć 4 szt. Gatunkami zastrzeżonymi są owies głuchy, owies płonny, życica roczna, rzodkiew świrzepa, kąkol polny. Rzodkiew świrzepa oraz kąkol polny dozwolony jest w ilości 1 szt. Natomiast, jeżeli w badanej próbce stwierdzono obecność jednego ziarniaka owsa głuchego, owsa płonnego lub życicy rocznej, to nie uważa się go za zanieczyszczenie, o ile w drugiej próbce o tej samej masie nie stwierdzono obecności nasion tych gatunków.

Minimalna czystość analityczna dla roślin zbożowych kategorii kwalifikowane wynosi 98%. Zawartość innych gatunków zbóż nie może przekroczyć 7 szt., zawartość gatunków innych niż zboża również nie może przekroczyć 7 szt. Zawartość innych gatunków łącznie nie może przekroczyć 10 szt. Gatunkami zastrzeżonymi, podobnie jak u gatunków elitarnych, są: owies głuchy, owies płonny, życica roczna, rzodkiew świrzepa, kąkol polny. Rzodkiew świrzepa oraz kąkol polny dozwolony jest w ilości 3 szt. Z ziarniakami owsa głuchego, owsa płonnego oraz życicy rocznej jest tak samo jak u gatunków roślin zbożowych kategorii elitarne.

Wybór kwalifikowanego materiału siewnego – jakie niesie korzyści?

Do produkcji stale dopływają nowe odmiany różniące się potencjałem plonowania. Różnią się także sposobem reakcji na warunki środowiska oraz zmiany w stosowanej technologii uprawy. Znaczne różnice w ocenach efektów stosowania kwalifikowanego materiału siewnego są wynikiem różnic zmieniających się warunków uprawy. Wymiernymi korzyściami ze stosowania kwalifikowanego materiału siewnego są więc:

• wzrost plonu.
• gwarancja jakości użytych nasion,
• możliwość ewentualnej reklamacji,
• możliwość przeprowadzenia precyzyjnego siewu dostosowanego do odmiany i stanowiska,
• uzyskanie oszczędności ze względu na mniejszą ilość wysiewu,
• możliwość skorzystania z profesjonalnie zaprawianego materiału, co zapewnia dobrą zdrowotność upraw, a przez to korzystny wpływ na stabilność plonowania.
• możliwość uzyskania dopłat z tytułu zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany (pomoc de minimis w rolnictwie). Wnioski należy składać do kierownika biura powiatowego ARiMR właściwego ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę producenta rolnego.

Czytaj również: Prawidłowa ochrona zbóż ważna już na samym początku sezonu wegetacyjnego!