Zachowanie bydła na pastwiskach
W systemach utrzymania zwierząt zaszło wiele zmian. Bydło mleczne praktycznie zaprzestano wypasać na trwałych użytkach zielonych (TUZ). Chociaż obserwuje się od pewnego czasu powrót do tej praktyki. Natomiast utrzymanie bydła mięsnego jest od zawsze wpisane w kalendarz korzystania z TUZ. Warto zatem dowiedzieć się, co wpływa na zachowanie bydła na pastwiskach i jakie może nieść skutki w poziomie produkcji.
Monitorując zachowanie bydła, zwłaszcza na pastwiskach, można zaobserwować związek pomiędzy uwarunkowaniami środowiskowymi a ich genotypem. Zachowanie się zwierząt jest w znacznym stopniu uwarunkowane genetycznie. Cechy behawioralne są cechami ilościowymi, dlatego ich wartość fenotypowa zależy nie tylko od genotypu, ale też podlega wpływom warunków, w jakich przebywa bydło.
Spis treści
Zachowanie bydła na przestrzeni lat
Zachowanie bydła w hodowli różni się znacznie od behawioru jego przodków czy współcześnie żyjących dzikich krewniaków. Wpłynął na to proces udomowienia, a także prowadzona przez wiele pokoleń praca hodowlana. Zmiany, jakich dokonywano w metodach odchowu, rozrodu i użytkowania bydła, modyfikowały również jego zachowanie. Reakcje zwierząt przebywających w określonych, takich samych warunkach są podobne, dlatego możemy mówić o pewnych wzorcach czy standardach w ich zachowywaniu się.
Co wpływa na zachowanie bydła na pastwiskach?
Przebywanie na pastwisku zapewnia zwierzętom naturalne warunki życia, a to korzystnie wpływa na ich samopoczucie
Gatunek, rasa, wiek, masa ciała i stan fizjologiczny zwierząt odgrywają znaczny wpływ na ich zachowanie się w grupie. Czynniki te powodują powstawanie zależności socjalnych, które tworzą swoistą hierarchię. Dla przykładu: bydło wypasane na pastwisku już po 6–8 godzinach ustala swoją hierarchię i zaczyna się rządzić własnymi prawami (zbiorowość stadna). Hafez wyróżnia 9 podstawowych form zachowania się zwierząt na pastwisku:
- Zachowanie związane z odżywianiem (behawior pokarmowy).
- Naśladowanie polegające na odtwarzaniu, szczególnie przez młode zwierzęta, poczynań dorosłych członków stada.
- Działalność samozachowawcza wyraża się obroną przed atakiem intruza lub ucieczką.
- Zachowanie związanie z wydalaniem. Dotyczy ono częstotliwości i ilości oddawania moczu oraz kału.
- Podporządkowanie, charakteryzuje hierarchię w stadzie.
- Zachowanie związane z aktywnością płciową.
- Opiekuńczość wyrażana troską o potomstwo, jego wychowaniem, częstotliwością i długością trwania aktu ssania.
- Napastliwość wyraża się atakowaniem członków stada lub nowo przybyłych zwierząt.
- Działalność poznawcza charakteryzuje się ostrożnym podchodzeniem do nieznanego osobnika lub przedmiotu.
Hierarchia stada tworzy się na pastwiskach
Zachowania socjalne bydła na pastwiskach to tworzenie hierarchii stada. Jeżeli zwierzęta nie są w równym wieku i tej samej płci, to jej tworzenie zachodzi w poszczególnych grupach: wśród zwierząt starszych i młodszych, wśród samców i samic. Następnie pomiędzy grupami: młodsze są podporządkowane starszym, samice – samcom. Pozycja zajmowana przez danego osobnika w stadzie ma określone znaczenie. Zajmowanie wyższego stanowiska zapewnia określone przywileje, na przykład w pobieraniu pokarmu lub wyborze miejsca wypoczynku. Zobowiązuje również do czuwania nad bezpieczeństwem całej grupy. Ta forma zachowania wywiera istotny wpływ na odchów i wzrost młodzieży oraz na kierunki użytkowania zwierząt.
Dobrostan określany przez Hughes’a brzmi: jest to stan zdrowia fizycznego i psychicznego, w którym zwierzęta są w pełnej harmonii ze swoim środowiskiem. Natomiast Carpenter mówił, że dobrostan jest to stan, w którym zwierzęta mogą się zaadaptować bez cierpienia do środowiska stworzonego przez człowieka.
Napastliwość wyraża się atakowaniem członków stada lub nowo przybyłych zwierząt, z reguły tej samej płci i dojrzałych płciowo, w celu zapewnienia sobie przewodnictwa, wyższej pozycji w hierarchii stada lub dostępu do paszy. Można przyjąć, że hierarchie w stadzie bydła wyznacza w większym stopniu wzajemna ocena cech fizycznych i postawy lub innych oznak niż próba siły. Większość wzajemnych relacji między zwierzętami ustala się bez walki w stosunkowo krótkim czasie. Krowy nowo przybyłe do stada wykazują wyraźną gotowość do podporządkowania się. Do walk dochodzi tylko wtedy, gdy zwierzęta podległe nie wykonują gestów poddańczych. Przejawy zachowania agresywnego możemy zaobserwować w zasadzie tylko w sytuacjach, które je uzasadniają. Same walki można odnotować tylko w 15% wszystkich przypadków dominacyjnych.
Od czego zależy zachowanie bydła w czasie wypasu?
Zachowanie bydła na pastwiskach warunkuje w znacznym stopniu ustalona hierarchia stada. Zachowanie to charakteryzuje: wybieranie określonych traw (gatunku i wieku), częstotliwość okresu pasienia i przeżuwania, oraz ilość wypitej wody. Ilość pobieranej wody przez zwierzęta jest związana z warunkami pogodowymi. Natomiast częstotliwość pobierania wody zależy od: rasy, masy ciała, wieku, jakości porostu (np. zawartości suchej masy, soli). Zwierzęta na pastwisku powinny mieć stały i nieograniczony dostęp do czystej chłodnej wody. Brak możliwości zaspokojenia pragnienia może spowodować rozdrażnienie zwierząt, a nawet doprowadzić do walk.
Unikajmy nadmiernej migracji stada
Do walk w stadzie dochodzi rzadko zwykle wtedy, gdy inne osobniki nie podporządkowują się
Bardzo ważne jest rozpoznawanie członków stada, zwłaszcza w trakcie ogólnego zachowania wszystkich zwierząt, przeżuwania, odpoczynku i różnorakiej aktywności. Należy unikać częstych migracji zwierząt, gdyż zakłócona hierarchia w stadzie powraca do normy dopiero po około 2 tygodniach. U bydła mlecznego, w wyniku zakłóconej homeostazy, podczas pobierania pokarmu maleje wydajność, nawet o 10%. Działalność poznawczą stada charakteryzuje ostrożne podchodzenie do nieznanego osobnika lub przedmiotu (np. nowej wiaty), oglądanie, obwąchiwanie itp. W wyniku nabytych wrażeń zwierzęta albo unikają tego przedmiotu (np. elektrycznego pastucha), albo zaczynają go akceptować.
Pogoda a zachowanie bydła na pastwiskach
Na czas i sposób pasienia się zwierząt wpływa znacząco zmiana pogody. Zwierzęta wyczuwają nadchodząca zmianę pogody. Zaobserwowaliśmy to w otulinie Słowińskiego Parku Narodowego. Bydło na dwa dni przed załamaniem się pogody przemieszczało się do lasu. Przed burzą często przerywały pasienie się, okazując oznaki niepokoju. Podczas burzy gromadzą się i często odpoczywają w zbitej grupie. U wypasanych krów wzmożoną aktywność w pobieraniu runi można odnotować rano, po południu i przed wieczorem. W godzinach południowych z uwagi na wyższą temperaturę powietrza intensywność pasienia maleje. Zaobserwowano, że podczas chłodu zwierzęta pasą się w rozproszeniu lub luźnej grupie. Upał to okres, kiedy intensywność pobierania pokarmu spada, a stado szuka miejsc zacienionych. Zazwyczaj przebywa wtedy w zwartej grupie. Wieczorem, kiedy następuje spadek temperatury, wzrasta aktywność pasienie się.
Dlaczego wypas bydła jest tak ważny?
Bydło przebywające na pastwisku odbywa długie wędrówki, które mogą dochodzić nawet do kilku kilometrów. Szukają w ten sposób lepszych i zasobniejszych miejsc pasienia się. Młodzież sporo czasu przeznacza na zabawy. Zachowanie to sprzyja dobrej kondycji jak również ich rozwojowi. Przebywanie na pastwisku zapewnia więc zwierzętom naturalne warunki egzystencji, a to korzystnie wpływa na ich samopoczucie. Natomiast ruch i kąpiele słoneczne stanowią podstawę zdrowia wszystkich zwierząt.
Zobacz więcej: Choroby pasożytnicze u bydła, nie tylko opasowego
Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!
