Zdrowie cieląt musi być stale kontrolowane

fot. Fotolia

Zdrowie cieląt wymaga systematycznego nadzoru. I choć na temat odchowu i zdrowotności cieląt napisano już bardzo wiele, to niestety temat ten wciąż wymaga przypominania. Świadczyć to może o tym, że pomimo wielu zmian na lepsze, utrzymanie prawidłowego statusu zdrowotnego cieląt jest nadal problematyczne w wielu gospodarstwach.

Cielęta stanowią grupę produkcyjną obarczoną wysokim ryzykiem zachorowań oraz śmiertelności. Dlatego z uwagi na dynamikę rozwoju chorób w przypadku młodych zwierząt istotna jest profilaktyka oraz regularne monitorowanie ich zdrowotności. Stały nadzór pozwala na wczesne wykrycie problemu i interwencję, zwiększając tym samym szansę na wyzdrowienie oraz przeżycie zwierząt. Efektywność odchowu cieląt w znacznej mierze zależy od kontrolowania zdrowotności cieląt oraz wczesnej reakcji na niepokojące sygnały. Bagatelizowanie lub opóźnianie reakcji na pierwsze sygnały ze strony cieląt, może być bardzo niebezpieczne w konsekwencjach dla funkcjonowania stada, jak i efektywności produkcji.

Dbanie o zdrowie cieląt zaczyna się dużo wcześniej, zanim przyjdą one na świat

Minimalizowanie ryzyka wystąpienia trudnych porodów należy rozpocząć już na poziomie kontroli kondycji ciała ciężarnych krów. Szczególnie istotne jest zapewnienie optymalnej kondycji w okresie zasuszenia (średnio 3,5 pkt.). Zarówno nadmierne otłuszczenie, jak i wychudzenie krów negatywnie wpływają na przebieg akcji porodowej.
Krytycznym momentem w życiu cieląt jest okres neonatalny (pierwszy tydzień życia). W szczególności pierwsza doba życia, więc oglądanie cieląt powinno rozpocząć się już podczas narodzin. Obserwacja porodu pozwala na szybką interwencję i udzielenie właściwej pomocy w tym okresie. Ciężkie i przedłużające się porody przyczyniają się bowiem do obniżenia witalności cieląt, jednocześnie zwiększając ryzyko zachorowań i upadków.

Znaczna część upadków dotyczy zwierząt w okresie pierwszych dni życia. Dlatego w tym czasie należy zwrócić szczególną uwagę na zdrowie cieląt

fot. Pixabay.com

Poziom śmiertelności cieląt

Konieczne jest bardzo uważne analizowanie śmiertelności cieląt w stadzie, niezależnie od etapu odchowu. Wskaźnik ten jest do ewentualnego zaakceptowania na poziomie nieprzekraczającym 5%. Poszukiwanie przyczyn upadków powinno odbywać się wielopłaszczyznowo, nie tylko wśród samych zwierząt. Większa liczba upadków powinna niepokoić hodowcę i zachęcić do głębszej analizy warunków zoohigienicznych oraz sytuacji w stadzie. Znaczna część upadków (ok. 25%) dotyczy zwierząt w okresie pierwszych dni życia. Dlatego w tym czasie należy zwrócić szczególną uwagę na status zdrowotny cieląt.

Zdrowie cieląt pod kontrolą

Nadzór powinien mieć miejsce na każdym etapie odchowu. Zaraz po porodzie, w pierwszej kolejności należy usunąć resztki wód płodowych z nozdrzy. Pozwala to bowiem na uniknięcie za aspirowania ich do układu oddechowego. Po osuszeniu powłok ciała cielęcia należy możliwie jak najszybciej dostarczyć mu dobrej jakości siarę. Podajemy ją ciepłą (najlepiej w temperaturze ciała), im częściej tym lepiej (3–5 odpojeń na dzień). Zdarzają się przypadki, w których z zwierzęta nie są w stanie pobrać samodzielnie siary. Jeżeli cielę nie wykazuje odruchu ssania lub jest słabe, wówczas należy rozważyć pojenie siarą przy pomocy sondy. Istotna jest również obserwacja zwierzęcia pod kątem oceny jego witalności. Powinna ona obejmować weryfikację barwy błon śluzowych zwierzęcia, częstotliwości oddechów oraz występowanie odruchów: ssania, źrenicowego oraz międzyracicznego. Zgodnie z tymi wytycznymi możliwa jest ocena żywotności zgodnie z systemem oceny punktowej (Tabela).

System oceny żywotności cieląt

Zdrowie cieląt wymaga oceny. Ocenę przeprowadza się na podstawie sumarycznej liczby przyznanych punktów, według następujących przedziałów:

• 7 – 8 punktów – żywotny,
• 4 – 6 punktów – zagrożony,
• 0 – 3 punktów – słabo żywotny.

Obraz ten również warto rozszerzyć o obserwację behawioru po urodzeniu. Żywotne cielęta przyjmują w pierwszych minutach życia pozycję mostkową i mają uniesioną głowę. Natomiast po 45 minutach podejmują pierwsze próby wstawania. Po godzinie od urodzenia cielę powinno już pewnie stać na nogach. Jeśli czas tych poczynań jest znacznie dłuższy, może to świadczyć o obniżonej witalności. Cielęta słabo żywotne oraz zagrożone należy otoczyć szczególną, troskliwą opieką. Ryzyko zachorowań, zaburzeń transferu odporności biernej, jak i upadków w tym okresie jest znacznie wyższe niż w przypadku cieląt żywotnych.

Zdrowie cieląt – system oceny punktowej żywotności cieląt

Proces gojenia się pępka powinien być kontrolowany codziennie ze względu na zagrożenie infekcją. Bardzo ważne jest, aby zaraz po urodzeniu zdezynfekować pępowinę. Na rynku są dostępne skuteczne preparaty alkoholowe takie jak jodyna lub pioktanina. Utrudniają one bakteriom wniknięcie do wnętrza organizmu i równocześnie przyspieszają zasuszenie. Należy mieć na uwadze, iż kikut pępowinowy oraz zawarta w nim krew stanowią doskonałą pożywkę dla rozwoju patogenów. W konsekwencji mogą stanowić wrota do rozwinięcia się zarówno infekcji lokalnej, jak i ogólnoustrojowej (posocznica).

Sprawdzać stan zdrowia cieląt

Na dalszych etapach odchowu powinno się nadal codziennie dokonywać przeglądu statusu zdrowotnego i warunków utrzymania zwierząt. Prawidłowy stan zdrowia cieląt to przede wszystkim niższe koszty weterynaryjne. Doglądając cieląt należy zwrócić szczególną uwagę na oznaki biegunek (jakość i konsystencja kału), problemów ze strony układu oddechowego, jak również ogólnego osłabienia i długiego polegiwania. W przypadku wystąpienia niepożądanych symptomów należy interweniować niezwłocznie i skonsultować się z lekarzem weterynarii. Dla pełnego obrazu klinicznego, w sytuacjach wątpliwych, warto kontrolować organizm zwierzęcia:

• poprzez liczenie częstotliwości oddechów,
• pomiar tętna i temperatury ciała,
• ocenę stanu błon śluzowych.

Ponadto zaleca się oddzielenie zwierząt chorych od zdrowych w celu ograniczenia ryzyka przenoszenia się patogenów na inne sztuki.
Mając na uwadze zdrowotność cieląt i prawidłowy ich rozwój należy obowiązkowo kontrolować dobowe przyrosty masy ciała cieląt. Niedostateczne przyrosty masy ciała, poniżej 600 g na dobę, mogą bowiem świadczy o różnego typu zaburzeniach. Mogą one wynikać zarówno z błędów żywieniowych, jak i ze stanów chorobowych. W przypadku braku typowych objawów klinicznych należy poddać analizie warunki środowiskowe i zoohigieniczne, strategię utrzymania zwierząt.

Zły stan zdrowia cieląt prowadzi do niestabilnych przyrostów masy ciała

fot. Pixabay.com

Przede wszystkim profilaktyka

Ponadto bardzo istotne jest w tym okresie zagęszczenie obsady cieląt utrzymywanych grupowo. Bezspornie ważne jest odpowiednie, prawidłowe żywienie. Jeśli czynniki te nie są na optymalnym poziomie, mogą skutkować wystąpieniem stresu u zwierzęcia. Stres przyczynia się zarówno do obniżenia wskaźników odchowu, jak i spadku odporności organizmu. Dlatego w budynkach inwentarskich należy zapewnić zwierzętom właściwe warunki. Stan zdrowia cieląt można stymulować poprzez odpowiedni ruch powietrza (brak przeciągów, sprawna wentylacja), poziom wilgotności, dostęp do światła. Jest to niezbędnego dla aktywacji witaminy D i gospodarki mineralnej warunkujących prawidłowy rozwój i wzrost organizmu. Niestety cieliczka po przebytej chorobie (wyleczona) nie będzie pełnowartościową krową w stadzie produkcyjnym. Dlatego profilaktyka chorób cieląt to podstawa.

Podsumowanie

Na koniec warto w prostych słowach przypomnieć -Miej zdrowie cieląt na oku. Monitorowanie zdrowotności cieląt jest istotnym elementem odchowu cieląt. Pozwala ono bowiem na szybkie wykrycie problemów zdrowotnych zwierząt, wczesną interwencję oraz zwiększenie przeżywalności wśród cieląt. W rezultacie przyczynia się to do poprawy wskaźników odchowu oraz obniżenia kosztów leczenia weterynaryjnego. Z kolei następstwa błędów na tym etapie są długoterminowe. Chcąc zadbać o jakość własnego stada w pierwszej kolejności należy zadbać o cielęta. Pamiętajmy jednak, że podstawę wszystkich starań stanowią działania profilaktyczne.

Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!