Żywienie krów mlecznych w zasuszeniu: o czym musimy pamiętać?

Chcemy, aby nasze krowy były użytkowane jak najdłużej, produkowały dobrej jakości mleko i nie miały problemów z porodem oraz racicami. Utrzymanie stabilnej i wysokiej produkcji mlecznej zależy od wielu czynników, jednak najważniejszym z nich jest prawidłowe żywienie krów, dostosowane do stadium laktacji. Jakie zatem powinno być żywienie krów mlecznych w zasuszeniu?

Żywienie krów mlecznych w zasuszeniu ma na celu pokrycie potrzeb bytowych zwierzęcia, ale z pominięciem potrzeb produkcyjnych. Dawka w tym okresie powinna zabezpieczyć potrzeby rozwijającego się płodu i łożyska oraz gruczołu mlekowego, ale również jest to czas magazynowania składników odżywczych, które zostaną uwolnione z organizmu podczas wzmożonej produkcji mleka po porodzie.

Według wielu specjalistów zgłębiających temat, jak żywić krowy mleczne w zasuszeniu, istnieje teoria dodatku słomy i usunięcia siana.

– Żywienie krów mlecznych w zasuszeniu powinny być dostosowane do rodzaju gospodarstwa. Nieco inaczej pracuje się w małym, który ma krowy na uwięzi i nie ma możliwości przegrupowania zwierząt, a nieco inaczej pracuje się w dużym, gdzie krowy chodzą wolno i gdzie grupa technologiczna krów zasuszonych jest oddzielona – tłumaczy Rafał Szary, niezależny doradca żywieniowy z firmy Grey Feed.

– Dla krów zasuszonych w dawce powinno być więcej włókna: powyżej 25%, dużo mniej skrobi, czyli energii (maksymalnie do 15%), dużo mniej białka (12–13%), NDF powyżej 35–40%, ADF powyżej 25% – wymienia skład procentowy dawki Rafał Szary.

Jak musi być skonstruowana dawka pokarmowa dla krów zasuszonych? Ile musi być w niej białka, energii i włókna?

– 5 pierwszych tygodni zasuszenia to oczywiście dostęp do wody, sianokiszonka z traw, dużo słomy i wtedy jest faktycznie możliwość pobrania suchej masy na poziomie 12–13 kg. 3 tygodnie przed wycieleniem wchodzą już wszystkie dodatki, zaczynamy dokarmiać paszą treściwą 1–1,5 kg, 2 tygodnie przed wycieleniem wprowadzamy ok. 1 kg paszy białkowej, tydzień przed wycieleniem wprowadzamy jeszcze dodatkowo 1–1,5 kg paszy treściwej, a więc stopniowo zwiększamy udział pasz treściwych. Ale trzeba pamiętać o tym, że to jest tylko jeden z modeli – dodaje doradca żywieniowy.

Faza zasuszenia – to okres, w którym organizm krowy przygotowuje się do porodu oraz wysokiej produkcji w następnym cyklu.

Charakterystyka okresu zasuszenia:

• powinien trwać 40–60 dni;
• na 3 tygodnie przed porodem zwiększa się zapotrzebowanie energetyczne, nawet o 20–23%;
• na3 tygodnie przed porodem zmniejsza się zdolność pobrania SM paszy, nawet o 30–35%;
• pojawia się ujemny bilans energetyczny i wysokie prawdopodobieństwo zaburzeń energetycznych;
• krowa zaczyna wykorzystywać przedwcześnie rezerwy energetyczne z organizmu;
• krowa wchodzi w okres przejściowy w nieodpowiedniej kondycji;
• pojawią się problemy podczas porodu, schorzenia okresu okołoporodowego, metaboliczne, obniży się wydajność przyszłej laktacji i wiele innych ogromnej wagi problemów wpływających negatywnie na opłacalność produkcji.

Poza prawidłowym żywieniem, warto zadbać o warunki zoohigieniczne w kojcach i budynkach dla krów zasuszonych.

– Jestem doradcą żywieniowym, ale jak tak sobie jeżdżę po gospodarstwach, to staram się kłaść nacisk na warunki, w których utrzymywane są krowy zasuszone. Nasi hodowcy mają całkiem przyzwoite obory, natomiast krowy zasuszone są traktowane po macoszemu. Idą sobie z pałacu, czyli obory, do czworaków, budynków nieprzystosowanych ani jeśli chodzi o wentylację, dostępność światła, wody, tam często po prostu jest brudno. Krowy zasuszone dostają najgorsze pasze i są utrzymywane w gorszych warunkach. To jest tak naprawdę główny problem. Zasuszenie jest to najbardziej newralgiczny okres: gospodarka hormonalna wariuje, układ odpornościowy za chwilę będzie na skraju wyczerpania, a hodowcy traktują temat po macoszemu. Większość, bo nawet 90% zapaleń wymienia, infekcji i problemów z somatyką bierze się stąd, że ten okres zasuszenia był przepracowany nienależycie. Żywienie jest oczywiście bardzo ważne, ale warto też zadbać o warunki dobrostanu, w których trzymamy krowy zasuszone – przestrzega Rafał Szary.

Zasuszenie jest to najbardziej newralgiczny okres: gospodarka hormonalna wariuje, układ odpornościowy za chwilę będzie na skraju wyczerpania, a hodowcy traktują temat po macoszemu.

Rafał Szary, niezależny doradca żywieniowy

Żywienie krów mlecznych w zasuszeniu: koniecznie z umiarem!

Jest kilka zasad, którymi należy się kierować, kiedy chcemy ustalić, jak żywić krowy mleczne w zasuszeniu.

– Dawka powinna być dużo słabsza niż dla krowy która daje 12–13 l. Ważne jest, aby w takiej dawce nie znalazły się pewne składniki energetyczne – wysłodki, melasa, ale również takie, które wpływają na gospodarkę hormonalną, czyli te posiadające fitoestrogeny – lucerna, wysłodki (przeciwdziała to porażeniu poporodowemu i poronieniom) – mówi specjalista.

– Krowa, która daje mniej niż 23 l mleka na dzień, nie dostaje już pełnoporcjówki. Jeżeli przed zasuszeniem daje więcej, wtedy na tydzień przed zabieramy jej pełnoporcjowkę. Cały czas stoi z krowami w laktacji, więc dawkę z wozu ma normalną. Zasuszenie za pomocą zastrzyków dowymieniowych i na ok. 50–60 dni na wakacje. W lecie i jeszcze teraz, dopóki nie ma mrozów, jest przeganiana na ubogie pastwisko (takie bardziej spacerowe) i tam pod wiatą dostaje do woli słabą sianokiszonkę, słomę i wodę. Ważne, żeby przed zasuszeniem zadbać o racice, ewentualnie korekta – opisuje swoją metodę Elżbieta Grodzka, hodowca bydła mlecznego z pow. ostrowskiego (woj. wielkopolskie).

W dawce dla krów zasuszonych nie może zabraknąć dobrej jakości słomy zbożowej. Najlepiej, aby była posiekana i wymieszana z resztą komponentów.

Żywienie krów mlecznych w zasuszeniu: o czym musimy koniecznie pamiętać?

• na początku musimy poprawić kondycję krów (dążyć do uzyskania 3,0–3,5 pkt w skali BCS);
• musimy krowy żywić z umiarem i zgodnie z zapotrzebowaniem zwierząt (tak, aby nie zatuczyć i nie zagłodzić);
• konieczne jest odpowiednie zbilansowanie dawki pokarmowej (bilans energetyczno-białkowy, mineralno-witaminowy);
• w 8–4 tygodniu przed ocieleniem zwiększamy udział pasz objętościowych włóknistych (więcej włókna, mniej energii!);
• pamiętamy o żwaczu (stymulacja wydzielania śliny i odbudowa brodawek);
• pamiętamy, że pasza treściwa służy tylko zbilansowaniu białka i energii;
• od 3 tygodnia przed ocieleniem koncentrujemy dawkę paszową, zwiększamy udział energii, białka i składników mineralnych (zwiększenie ilości paszy treściwej): – Na 3–4 tygodnie przed planowanym wycieleniem wraca na oborę i znowu dostaje TMR laktacyjny. Po tygodniu dostaje 1 kg pełnoporcjowki, a po następnym już 2 kg na dzień, tak, aby wykształciły się bakterie odpowiedzialne za trawienie tego typu paszy. U nas to się sprawdza. Może nie jest to doskonały system, ale nie wymaga dużo pracy i czasu. W czasie zimy rolę pastwiska i wiaty zastępuje kojec w oborze, gdzie krowy zasuszone stoją razem z cielnymi jałówkami – mówi Elżbieta Grodzka;
• stopniowo wprowadzamy pasze, którymi będzie żywiona krowa po porodzie (przede wszystkim kiszonki z kukurydzy i pełnoporcjówki);
• wykorzystujemy słomę zbożową (sieczka, 4–8 cm w TMR; nie stosujemy jej osobno, bo krowy będą wyjadać tylko TMR, a słoma zostanie dla sztuk słabszych!);
• odstawiamy siano (za dużo energii, za mało włókna).

Jakie są podstawowe zasady żywienia krów mlecznych w fazie zasuszenia? O czym nie możemy zapominać?

– W oborze wolnostanowiskowej robi się tak, że krowy na 2–3 tygodnie przed porodem, jeśli jest miejsce, przeprowadza się na najsłabszą grupę laktacyjną 2–3. Jeśli nie ma podziału na grupy laktacyjne, tylko jest jedna, to przerzuca się krowę do tej właśnie grupy na 3 tygodnie dla pierwiastek i 4 dla wieloródek – zaleca Rafał Szary.

Są dwie szkoły. Jedna mówi, że krowa w laktacji i w zasuszeniu powinna jeść przez 365 dni to samo, tylko nie w tych samych ilościach. Druga metoda to taka, że podaje się tylko sianokiszonkę dla zasuszonych.

Rafał Szary, niezależny doradca żywieniowy

Wielu hodowców wyklucza z jadłospisu krów dwie dawki żywieniowe podczas zasuszenia i tworzą jedną, uniwersalną dawkę tzw. TMR zasuszeniowy, oparty w głównej mierze na słomie zbożowej, sianokiszonce i niewielkim dodatku paszy treściwej, w celu uzupełnienia niedoboru białka, energii oraz minerałów.

– Są dwie szkoły. Jedna mówi, że krowa w laktacji i w zasuszeniu powinna jeść przez 365 dni to samo, tylko nie w tych samych ilościach. Dla krów zasuszonych podaje się TMR lub PMR dla krów laktacyjnych, rozcieńczony słomą, w ilości 30–40%, i to może stanowić kompletną rację. Ma to swój sens, ponieważ nie odzwyczajamy mikrobów od tego, co będą przetwarzały później. Niestety jest to bardzo często niewykonalne. Ze względu na to, że nie fizycznych możliwości, aby wóz paszowy wymieszał tak dużą ilość słomy pociętej na sieczkę z inną paszą. Niektórzy podają słomę niepociętą zmieszaną z TMR-em, to wówczas krowy bardzo ładnie wybierają resztę, a słomę zostawiają. Druga metoda, dla mniejszych gospodarstw, to taka, że podaje się tylko sianokiszonkę dla zasuszonych – wymienia najpowszechniejsze modele doradca żywieniowy.

Aby uniknąć schorzeń w okresie zasuszenia, można stosować pewne substancje zapobiegające chorobom metabolicznym i gospodarki mineralnej organizmu.

Dodatki wspomagające żywienie krów mlecznych w zasuszeniu

Aby uniknąć wielu schorzeń tego newralgicznego okresu, można stosować pewne substancje zapobiegające chorobom metabolicznym i gospodarki mineralnej organizmu.

– Krowy przekarmione i otłuszczone mają problem z porodem, odejściem łożyska i z odwapnieniem. Dlatego, jeżeli jakaś sztuka jest grubsza, bezpośrednio po porodzie dostaje wapno. Potem po porodzie dodajemy 1 kg pełnoporcjówki na tydzień, aż do uzyskania pełnej dawki – tłumaczy doświadczony hodowca z pow. ostrowskiego (woj. wielkopolskie).

Dodatki stosowane w paszach dla krów mlecznych w zasuszeniu:

• glikol propylenowy – zabezpiecza przed ketozą i otłuszczeniem wątroby;
• propionian sodu – zmniejsza ilość ciał ketonowych, zabezpiecza przed ketozą;
• kwaśny węglan sodu – zapobiega zmniejszeniu pobrania paszy;
• niacyna – powoduje wzrost syntezy białka w żwaczu, zapobiega ketozie i stłuszczeniu wątroby;
• chlorek amonu, siarczan amonu, chlorek wapnia, siarczan wapnia, siarczan magnezu – zabezpieczają przed porażeniem poporodowym;
• żywe kultury drożdży – poprawiają pobranie suchej masy paszy;
• dodatek tłuszczu – pomaga skoncentrować dawkę żywieniową;
• aminokwasy chronione – zapewniają odpowiednie stężenie lizyny i metioniny;
• witamina A,E, β-karoten i selen – zabezpieczają przed zatrzymaniem łożyska i mastitis;
• witamina C – obniża LKS w mleku.

Nie możemy zapominać o dodatkach mineralnych uzupełniających dawkę pokarmową w fosfor, magnez i wapń. Unikniemy dzięki temu wielu schorzeń poporodowych.

– Jeśli chodzi o dodatki, to zdania są podzielone. Dodatki funkcjonalne, energetyczne, mają sens tydzień przed i po wycieleniu. Niestety z wycieleniami jest różnie, dlatego najlepiej podać te dodatki na tydzień tuż po wycieleniu. Zastosowanie glikolu czy gliceryny na pewno nie zaszkodzi, a może pomóc. Wszystkie dodatki zmniejszające prawdopodobieństwo wystąpienia hipokalcemii, czyli te będące źródłem wapnia również powinno się stosować. A dla tych krów, które mają problemy z gorączkami mlecznymi po porodzie, podaje się gorzkie sole – zaleca Rafał Szary.

Od genotypu krów wysokowydajnych oczekuje się bardzo wiele – wysokiej i stabilnej produkcji mleka, zdrowotności, długowieczności – jednak większość zależy od nas, czyli zbilansowanego żywienia. Żywienie w zasuszeniu jest specyficzne i dosyć trudne, bo decyduje o wydajności przyszłej laktacji. Jednakże prawidłowe założenia powinny pomóc w starannym ułożeniu dawki. Należy pamiętać również o tym, że każda krowa, podobnie jak człowiek, ma trochę inną przemianę materii, skłonności do odkładania tłuszczu czy predyspozycje do chorób metabolicznych. Hodowca zna swoje stado i poprzez obserwację jest w stanie ocenić bardzo dobrze, jak żywić swoje krowy mleczne w zasuszeniu.

Może Cię również zainteresować: Zimowe żywienie krów mamek