Jakie powinno być żywienie kur niosek?
Kury nioski jako element produkcji drobiarskiej stanowią ważny odsetek na rynku jaj w UE. Na przestrzeni lat wiele zmienia się w kwestii ich utrzymywania. Wiemy jak powinno wyglądać żywienie kur niosek.
W związku z uwarunkowaniami prawa europejskiego w ostatnich latach zaczęto odchodzić od systemów klatkowych utrzymania kur niosek na rzecz ulepszonych klatek. Ich stosowanie obowiązuje od 1 stycznia 2012 r., odchowu wolnowybiegowego, bądź też produkcji organicznej lub ekologicznej. O ile systemy bateryjne były dyskusyjne, biorąc pod uwagę dobrostan zwierząt, o tyle ptaki utrzymywane w klatkach wymagały niższego zapotrzebowania na energię w porównaniu z wybiegowym systemem odchowu.
Spis treści
Na co warto zwrócić uwagę przy kompletowaniu paszy?
Zapotrzebowanie na składniki pokarmowe u kur zależy od wielu czynników:
- Rasy, bądź ras zastosowanych w przypadku otrzymanego mieszańca rasowego (hybrydy);
- Kierunku użytkowości (nioski towarowe, reprodukcyjne);
- Masy ciała (kury lekkie potrzebują wyższej koncentracji składników pokarmowych w mieszankach w porównaniu z kurami cięższymi);
- Wieku kur;
- Fazy nieśności;
- Systemu utrzymania.
Kury utrzymywane w gospodarstwie przydomowym.
Prawidłowe żywienie kur niosek
W bilansowaniu mieszanki niezbędne jest zwrócenie uwagi na zawartość energii metabolicznej, białka ogólnego, włókna surowego, składników mineralnych i aminokwasów. W okresie nieśności ważne jest zaopatrzenie organizmu nioski w Ca. Do mieszanki wprowadzany jest on w postaci kredy pastewnej, dolomitu lub form organicznych pozyskanych ze skorup muszli. Ponadto istotnym elementem żywienia kur niosek jest stosowanie jednorodnych mieszanek bez gwałtownych zmian ich składu komponentowego. Może to negatywnie wpłynąć na nieśność, a także mieć negatywny wpływ na zmiany składu mikroflory przewodu pokarmowego.
Ważną rolę w zachowaniu ptaków odgrywa forma podawanej paszy. Pasza granulowana zwiększa bezczynność ptaków, co może wywoływać w stadzie pterofagię lub kanibalizm. Stąd w żywieniu dorosłych niosek stosowana jest pasza sypka. Jednak minusem jej stosowania jest selektywny wybór dużych cząstek pokarmowych przez kury, co może wiązać się ze stratami, szczególnie składników mineralnych zawartych w mieszance. Stąd ważnym staje się fakt, aby składniki mineralne były podawane w postaci grubych cząstek pokarmowych, stanowiąc stabilne źródło wapnia.
Podstawą w żywieniu kur niosek towarowych są pasze treściwe.
Z punktu widzenia zdrowotności i prawidłowego działania przewodu pokarmowego ważny jest również dodatek do mieszanki całego ziarna zbóż lub zagwarantowanie ptakom dostępu do żwirku. To wpływa na efektywniejsze rozdrobnienie cząstek pokarmowych w żołądku mięśniowym, a także zwiększa sekrecję kwasu solnego obniżającego pH w przewodzie pokarmowym. Dzięki temu żołądek mięśniowy jest skuteczną barierą przeciwdziałającą przedostawaniu się bakterii patogennych do dalszych odcinków przewodu pokarmowego.
Alternatywne formy żywienia
Jedną z alternatyw dla niosek jest żywienie organiczne lub ekologiczne. Mają one swoje zalety i wady. Podstawowym założeniem jest stosowanie w diecie ptaków komponentów paszowych, w produkcji których nie stosowano pestycydów i nawozów sztucznych. W przypadku podawania nioskom pasz pochodzących z produkcji rolnej metodami ekologicznymi uzyskuje się od kur jaja większe o 2–6% niż od niosek utrzymywanych w klatkach. Jednak wiąże się to ze wzrostem kosztów żywienia ze względu na wzrost wykorzystania paszy na produkcję jaja.
| Nioski do 7 tygodni | Nioski 14–16 tygodni | Nioski średnie nieśność >85% | Nioski średnie nieśność <85% | |
| Kukurydza | 55,04 | 16,00 | 32,33 | 32,15 |
| Pszenica | 10,00 | 33,00 | 25,00 | 30,00 |
| Jęczmień | – | 34,60 | 10,00 | 10,00 |
| Poekstrakcyjna śruta sojowa | 31,00 | 13,00 | 20,00 | 17,00 |
| Olej rzepakowy | – | – | 2,00 | – |
| Kreda pastewna | 0,20 | 0,40 | 7,70 | 8,00 |
| Fosforan dwuwapienny | 1,00 | 0,40 | 0,45 | 0,30 |
| NaCl | 0,20 | 0,01 | – | 0,01 |
| Premiks | 2,50 | 2,50 | 2,50 | 2,50 |
| L-Lizyna | 0,04 | 0,08 | 0,01 | 0,03 |
| DL-Metionina | 0,02 | 0,01 | 0,01 | 0,01 |
Czy należy stosować specjalistyczne pasze?
W okresie nieśności należy zwrócić uwagę na właściwe zaopatrzenie kur w białko ogólne i wapń niezbędne w prawidłowym tworzeniu się jaja.
W żywieniu kur niosek stosowane pasze zależą od wieku ptaków i są przystosowane do ich potrzeb w okresie odchowu i nieśności. W pierwszym okresie odchowu szczególnie ważne będzie zapewnienie w mieszance odpowiedniej ilości energii metabolicznej, białka ogólnego oraz składników mineralnych na potrzeby rozwijających się tkanek i kośćca. Natomiast w okresie nieśności należy zwrócić uwagę na właściwe zaopatrzenie kur w białko ogólne i wapń niezbędne w prawidłowym tworzeniu się jaja. W produkcji wzbogaconych jaj przez nioski w ich żywieniu niosek stosuje się dodatki kwasu linolowego (siemię lniane, olej lniany lub olej rzepakowy), jodu czy żelaza.
Stosując mieszanki pełnoporcjowe hodowca ma 2 możliwości. Dysponując własnymi komponentami paszowymi możemy tworzyć mieszanki uzupełnione składnikami mineralnymi i krystalicznymi aminokwasami. Można również kupować gotowe pasze przygotowane przez firmy paszowe zawierające enzymy paszowe (ksylanazę, β-glukanazę, fitazę), barwniki bądź kokcydiostatyki tylko w okresie odchowu. Najczęściej firmy paszowe przygotowują mieszanki bezpośrednio dla ferm lub punktów dystrybucji zaopatrujących mniejszych hodowców lub gospodarstwa przydomowe.
Nioski pobierające mieszankę z podajnika taśmowego w warunkach fermowych.
W momencie wystąpienia choroby w stadzie lekarz weterynarii może podjąć decyzję o konieczności stosowania mieszanki leczniczej, gdzie substancja czynna została wprowadzona do premiksu, wchodzącym w skład mieszanki.
Hybrydy rasowe
Na fermach w trakcie odchowu kur towarowych stosowane są nioski będące hybrydami rasowymi. Żywienie takich ptaków jest dostosowane do odpowiedniego modelu wzrostu. Generalnie wychów niosek jest dzielony na 2 okresy: odchowu i nieśności. Okres odchowu trwa do ok. 22 tygodnia i wydzielić w nim można 3 podokresy, w których ptaki wykazują zróżnicowane zapotrzebowanie na składniki pokarmowe. Początkowo do 8 tygodnia pasze są podawane do woli. Począwszy od 9 tygodnia ilość pobranej mieszanki jest normowana dla kur cięższych, natomiast lekkie nioski wykazujące duży udział rasy Leghorn, pobierają mieszankę do woli. Ostatnie 3 tygodnie odchowu to okres przednieśny, w którym mieszanka zawiera większą ilość białka i wapnia. Kolejne mieszanki dla kur nieśnych są przygotowywane w zależności od nieśności stada (powyżej lub poniżej 85% nieśności).
Pory karmienia i dawkowanie
Pasza na fermach transportowana jest taśmą. Dlatego mieszanki są pobierane przez ptaki semi ad libitum. Natomiast pora pobrania mieszanki jest uzależniona od długości dnia świetlnego. Po włączeniu światła nioski pobierają mieszankę. W okresie nieśności kury pobierają od 100 do 130 g mieszanki dziennie. W chowie przyzagrodowym najczęściej pasza zadawana jest rano i po południu przed wejściem kur do kurnika.
| Temperatura w pomieszczeniu (°C) | Optymalna ilość energii w kg paszy (MJ) |
| 13 | 11,7–12,2 |
| 18 | 11,5–11,9 |
| 21 | 11,3–11,7 |
| 29 | 11,0–10,4 |
Czy pasza zależy od rasy?
Wraz z postępem genetycznym ograniczono zastosowanie czystych ras kur niosek czy też kurcząt brojlerów w produkcji drobiarskiej. Odchowywane obecnie ptaki są najczęściej hybrydami co najmniej 2. ras.
Kury lekkie wykazują wyższe zapotrzebowanie w porównaniu z osobnikami cięższymi.
W wyniku krzyżowania uzyskuje się efekt heterozji (wybujałości cech) mieszańców. Podstawą w żywieniu kur niosek towarowych są pasze treściwe. Niezależnie czy będą to noski typu lekkiego (wykazujące znaczny udział genów rasy Leghorn), czy też ptaki cięższe mieszanki będą opierać się na ziarnie zbóż, poekstrakcyjnych śrutach lub w ograniczonym stopniu, ze względu na substancje antyżywieniowe, na krajowych roślinach strączkowych. Ponadto masa ciała niosek ma znaczenie w zapotrzebowaniu na składniki pokarmowe. Kury lekkie wykazują wyższe zapotrzebowanie w porównaniu z osobnikami cięższymi.
Czy odpowiednie żywienie może podnieść wydajność kur niosek?
Żywienie kur niosek jest jednym z głównych czynników, wraz z długością dnia świetlnego i temperatury otoczenia, istotnie wpływających na odchów ptaków. A co za tym idzie, też na ich wydajność nieśnośną. Niewłaściwie dobrane mieszanki względem zapotrzebowania ptaków na składniki pokarmowe będą wydłużać okres odchowu kurek. Ponadto nieodpowiednio zbilansowana mieszanka w okresie nieśności będzie wpływać na obniżenie liczby jaj. Może też powodować wzrost deformacji oraz uszkodzeń skorupy jaj. A to w konsekwencji skutkować będzie zwiększoną ilością stłuczek. Problemem jest także żywienie w okresie letnim, gdy wysoka temperatura otoczenia negatywnie wpływa na ilość pobranej mieszanki przez nioski, a tym samym ilość pobranych składników pokarmowych.
Kury lekkie wykazują wyższe zapotrzebowanie w porównaniu z osobnikami cięższymi.
Czy można stosować w żywieniu pasze objętościowe?
Z punktu widzenia właściciela fermy pasze objętościowe nie zapewniają zwierzętom odpowiedniej koncentracji energii i białka w diecie ptaków w warunkach intensywnej produkcji. Stąd z zastosowaniem zielonek, ziemniaków lub strużyn pozostałych po ich obieraniu możemy spotkać się jedynie w gospodarstwach przydomowych. Tam kury mają okazję do korzystania z wybiegów i pobierania takich pasz. Stanowić one mogą do 20–30% pobieranej przez kury paszy.
Zielonki najczęściej stosuje się w postaci sieczki z traw, roślin motylkowych czy też pokrzyw. Natomiast jeśli w żywieniu niosek stosowane są ziemniaki muszą one być wcześniej parowane, ponieważ nioski nie mają zdolności rozkładu skrobi z surowych ziemniaków. Dodatkowo aktywność ptialiny wydzielanej w ślinie jako enzym rozkładający skrobię jest niewielka, w odróżnieniu od trzody chlewnej, u której amylaza ślinowa rozkłada nawet do 30% skrobi pobieranej w pokarmie. Parowanie ziemniaków pozwala usunąć z ziemniaków solaninę, która wykazuje właściwości antyżywieniowe, a w dużych ilościach może być obecna w strużynach z ziemniaków wystawionych na działanie słońca.
Żywienie kur niosek – na co trzeba zwrócić uwagę?
Odchów niosek jest zależny od wielu czynników środowiskowych. Ale aby móc uzyskiwać powyżej 300 jaj rocznie od nioski niezbędne jest właściwe zbilansowanie mieszanki podawanej kurom pod względem zawartości składników pokarmowych. Wymaga to stosowania w mieszankach pasz treściwych komponentów o wysokiej jakości i strawności. Pasze objętościowe stosowane w żywieniu takich kur nie zapewniałyby odpowiedniej ilości białka i energii niezbędnych do osiągnięcia zakładanej ilości jaj. Stąd pasze objętościowe takie jak zielonki czy ziemniaki stosowane są jedynie w gospodarstwach przyzagrodowych, gdzie odchowywane są kury w typie średnim znoszące ok. 200 jaj rocznie.
Przeczytaj również:
