Żywienie loch prośnych na podstawie znajomości stanów fizjologicznych

Zajmując się chowem świń, powinno się znać budowę zwierzęcia i procesy zachodzące w jego organizmie. To pomaga wprowadzić odpowiednie żywienie loch prośnych, dostosować metody żywieniowe, odpowiadające potrzebom świń i celom hodowli. Znajomość stanów fizjologicznych loch prowadzi hodowcę do podziału, który następnie będzie pomocny podczas ustalania odpowiedniego systemu żywienia trzody chlewnej.

Żywienie loch prośnych może być prowadzone w sposób przemyślany i prowadzący do większej wydajności.

1. lochy luźne (od odsadzenia do pokrycia),
2. lochy niskoprośne (od pokrycia do 85 dnia ciąży),
3. lochy wysokoprośne (od 85 dnia ciąży do wyproszenia),
4. lochy karmiące (od wyproszenia do odsadzenia prosiąt).

Z fizjologicznego punktu widzenia potrzeby pokarmowe loch luźnych są zbliżone do zapotrzebowania loch niskoprośnych. Zazwyczaj w ciągu kilku dni (4–6) po odsadzeniu prosiąt u loch występuje ruja. Aby zwiększyć intensywność owulacji (ilość produkowanych przez lochę komórek jajowych), a tym samym szansę na zapłodnienie większej liczby komórek jajowych, należy stosować żywienie typu flushing. Polega ono na kilkudniowym (10–14 dni) podawaniu diety o podwyższonym poziomie energii. W praktyce oznacza to zwiększenie dziennej dawki o ok. 1 kg paszy treściwej w stosunku do dawki przeznaczonej dla loch niskoprośnych. Taki sposób żywienia wpływa również na poprawę kondycji loch, często bardzo wychudzonych w okresie laktacji.

Żywienie typu flushing

Przed przystąpieniem do żywienia typu flushing należy jednak pamiętać o prawidłowym zasuszeniu lochy, gdyż w przeciwnym razie może dojść do wystąpienia stanów zapalnych wymienia. Ze względów organizacyjnych Grela i współ. (2009) w żywieniu loch luźnych zalecają stosowanie jednego z trzech rodzajów żywienia:

1. żywienie loch paszą dla loch prośnych (4–5 kg) + mieszanką flushing (0,3–0,5 kg/szt./dz.),
2. żywienie loch paszą dla loch karmiących (3,5–4 kg) + mieszanką flushing (0,3–0,5 kg/szt./dz.),
3. żywienie mieszanką pełnoporcjową typu flushing (3,0–3,5 kg/szt./dz.).

Po pokryciu loch należy powrócić do poziomu żywienia właściwego dla loch  niskoprośnych, gdyż kontynuacja obfitego żywienia mogłaby się przyczynić do obumierania zarodków i zbędnego odkładania tkanki tłuszczowej.

W pierwszym okresie ciąży (od pokrycia do 30 dnia) dochodzi do implantacji zarodków.

Żywienie loch prośnych

W pierwszym okresie ciąży (od pokrycia do 30 dnia) dochodzi do implantacji zarodków i ich rozwoju lub też, w niekorzystnych warunkach, do ich resorpcji. W tym i późniejszym okresie żywienia loch należy więc uwzględnić zapotrzebowanie bytowe na składniki pokarmowe samych loch. Ważne jest też zapotrzebowanie na rozwój płodów i związane z tym zmiany w rozmiarach macicy, a także tworzenie się błon płodowych. W polskich normach żywienia loch do 90 dnia ciąży przewidziano skąpe żywienie – na poziomie 26 MJ EM i 225 g białka strawnego dziennie. Locha w tym okresie powinna otrzymywać dziennie ok. 2,5 kg mieszanki dla loch niskoprośnych w 2 odpasach. Oszczędne żywienie loch prośnych zapobiega nadmiernemu otłuszczeniu, które w praktyce często następuje w tym okresie. Zatuczone lochy rodzą mniej liczne mioty, mają trudniejsze porody, częściej przygniatają prosięta i łatwiej zapadają na choroby kończyn. Szczególnie ważne jest w pierwszym okresie ciąży (od 30 do 85 dnia) doprowadzenie lochy do prawidłowej kondycji. Jest to okres, w którym kondycja lochy jest najczęściej zagrożona. Regulowanie kondycji lochy polega na umiejętnym jej obserwowaniu, ocenie stopnia otłuszczenia i adekwatnym reagowaniu poprzez korektę dawki pokarmowej.

Oszczędne żywienie loch zapobiega nadmiernemu otłuszczeniu

Drugi okres ciąży

W drugim okresie ciąży, w ostatnich jej 3–4 tyg., szybko zwiększa się masa płodów oraz macicy i wód płodowych. W związku z tym zapotrzebowanie na składniki pokarmowe loch znacząco wzrasta i zgodnie z polskimi normami żywienia świń lochom od 90 dnia ciąży należy zwiększyć poziom energii do 38 MJ EM, a białka strawnego do 380 g dziennie. Jest to prawie o 50% więcej w porównaniu z zapotrzebowaniem loch niskoprośnych. Dieta loch wysokoprośnych powinna również cechować się wyższą strawnością i większym stosunkiem białka do energii. Na 3–4 dni przed porodem należy stopniowo ograniczać ilość skarmianych pasz i wycofać z diety pasze mlekopędne. W dniu porodu loch nie należy karmić, zapewniając im jedynie nieograniczony dostęp do wody pitnej.

Jak zorganizować żywienie loch prośnych, aby było dobre dla zwierzęcia, a nam przynosiło realne korzyści?

Żywienie zaraz po porodzie

Po zakończeniu porodu locha również powinna mieć stały dostęp do świeżej i czystej wody. Można też podać jej pójło z otrąb pszennych, a w przypadku wystąpienia zaparć – pójło z siemienia lnianego. Żywienie w czasie laktacji powinno zapewnić dużą wydajność mleczną lochy oraz nie dopuścić do nadmiernego jej schudnięcia. Należy pamiętać, że na 1 kg przyrostu prosię ssące potrzebuje ok. 4,0–4,3 kg mleka lochy. Zapotrzebowanie pokarmowe loch karmiących jest zatem bardzo duże. Zależy głównie od liczby karmionych prosiąt, wieku lochy i prosiąt, kondycji oraz warunków środowiskowych. Ograniczenie spadku masy ciała lochy w okresie laktacji jest ważne nie tylko ze względu na wykarmienie przez nią miotu, ale też ze względu na utrzymanie w pełnej sprawności jej zdolności rozrodczych. U zbytnio wychudzonej lochy po odsadzeniu ruja często opóźnia się (wydłuża się okres jałowienia). Jej organizm wymaga dłuższego okresu regeneracji. Zgodnie z polskimi normami żywienia świń w dziennej dawce pokarmowej dla lochy karmiącej 10 prosiąt przewiduje się 68 MJ EM i 700 g białka strawnego.

Po zakończeniu porodu locha również powinna mieć stały dostęp do świeżej i czystej wody. Można też podać jej pójło z otrąb pszennych, a w przypadku wystąpienia zaparć – pójło z siemienia lnianego.

Racje żywnościowe w kolejnych tygodniach po porodzie

W 1 tyg. po porodzie stopniowo zwiększa się mleczność lochy, aby swój szczyt osiągnąć w 2 lub 3 tyg. laktacji. Należy mieć to na uwadze, przygotowując dzienne dawki pokarmowe dla loch karmiących. Dopiero po kilku dniach laktacji locha powinna otrzymać pełną, indywidualną dawkę dzienną. Należy uwzględniać wielkość miotu, apetyt lochy, stan  wymienia i ogólnej kondycji. Przy licznych miotach lochy żywi się praktycznie do woli. Zapotrzebowanie pokarmowe loch karmiących jest duże. Często przekracza fizjologiczne możliwości pobrania i przetworzenia odpowiedniej ilości paszy. Dlatego też w żywieniu loch karmiących należy stosować dawki o dużej koncentracji składników pokarmowych, charakteryzujące się wysoką strawnością. Wzrost częstotliwości karmienia oraz utrzymywanie optymalnej temperatury i wilgotności powietrza w pomieszczeniu dla loch karmiących to istotne czynniki wpływające na wielkość pobrania paszy.

W 1 tyg. po porodzie stopniowo zwiększa się mleczność lochy, aby swój szczyt osiągnąć w 2 lub 3 tyg. laktacji.