Wymagania klimatyczne ziemniaka
Producent rolny nie ma na nie wpływu, jednak może nieco łagodzić ich negatywne skutki poprzez deszczowanie czy przykrywanie wschodzących roślin agrowłókniną. Aby jego działania były skuteczne, musi dobrze znać wymagania klimatyczne ziemniaka.
Zacznijmy od tego, że najważniejsze czynniki abiotyczne w uprawie ziemniaków to temperatura i opady. To one w dużej mierze determinują powodzenie uprawy. W Polsce bardzo często mamy do czynienia z dużymi wahaniami warunków atmosferycznych. Sytuacja ta ma często miejsce pomiędzy poszczególnymi latami — sezonami. Znaczną zmienność w zakresie pogody obserwuje się także w trakcie jednego sezonu wegetacyjnego.
Spis treści
Wymagania klimatyczne — dlaczego są ważne?
Wspomniane wyżej niekorzystne sytuacje utrudniają maksymalne wykorzystanie potencjału plonotwórczego uprawianej odmiany. Ma to miejsce również jeśli wszystkie pozostałe warunki niezbędne do prawidłowego wzrostu zostaną spełnione. Ważne jest, aby znać wymagania klimatyczne ziemniaka, gdyż można podjąć kroki, dzięki którym negatywne oddziaływanie warunków atmosferycznych zostanie zniwelowane lub silnie ograniczone. Dzięki temu nie będzie straty w wielkości plonu lub będą one niewielkie, a jakość bulw będzie odpowiednia. Niezbędnym warunkiem do regulacji wpływu warunków atmosferycznych na uprawę ziemniaka jest znajomość ich wymagań klimatycznych.
Temperatury umiarkowane
Wykres 1. Zbiory ziemniaków w latach 2013-2023. Czynnik abiotyczny mający duży wpływ na uprawę to temperatura.
Temperatura to bardzo ważny czynnik abiotyczny w uprawie ziemniaków. Najkorzystniejsze temperatury dla uzyskania wysokich plonów o dobrej jakości wynoszą 15–20℃. Temperatura niższa niż 15℃ powinna występować w nocy, natomiast wyższa, ok. 20℃, w dzień. Faktycznie niewielkie kilkustopniowe wahania nie zakłócają istotnie przebiegu wegetacji. Jednakże jeśli będą większe, wówczas reakcja roślin będzie zdecydowana. Temperatura poniżej 10℃ i powyżej 25℃ bardzo niekorzystnie wpływa na wzrost i rozwój bulw, co jest spowodowane spowolnieniem wzrostu. Rzecz jasna, temperatura, która spędza sen z powiek rolnikom wynosi –1,5℃, gdyż następuje obumieranie części nadziemnych ziemniaków. Z takimi, a nawet większymi spadkami temperatury mamy często do czynienia w okresie zimnych ogrodników i zimnej Zośki, gdy ziemniaki już rosną.
Czynnik abiotyczny w uprawie
Ziemniaki uszkodzone w wyniku wiosennego przymrozku szybko się regenerują, wytwarzając nowe pędy. Trzeba jednak pamiętać, że w tym przypadku plon otrzymuje się później oraz może być mniejszy. Ma to szczególne znaczenie w uprawie na wczesny zbiór. Dlatego wielu plantatorów decyduje się na przykrywanie ziemniaków agrowłókniną. Temperatura w większym lub mniejszym stopniu wpływa na ziemniaki, zatem ich reakcja na ten czynnik abiotyczny zależy od jej poziomu (tab. 1). W rzeczywistości rozkład temperatur w poszczególnych miesiącach ma bardzo duże znaczenie w zależności od wczesności odmiany oraz kierunku użytkowania. Pokrótce, wyższych temperatur w kwietniu i maju wymagają odmiany uprawiane na wczesny zbiór, natomiast odmiany późne – w czerwcu, lipcu i sierpniu.
Tab. 1. Wpływ temperatury na uprawę ziemniaków
| Temperatura (℃) | Reakcja ziemniaków ma temperaturę |
| W okresie wegetacji | |
| –1,5 | części nadziemne ziemniaków obumierają |
| –0,7 | nieokryte bulwy ulegają uszkodzeniu |
| 5–8 (na głębokości 10 cm) | optymalna temperatura gleby do rozpoczęcia sadzenia bulw |
| 15–20 | najkorzystniejsza temperatura do zawiązywania bulw |
| >10; <25 | zahamowanie wzrostu |
| 10–15 (w okresie zawiązywania bulw) | zwiększone ryzyko wystąpienia rdzawej plamistości i pustowatości bulw |
| W okresie zbioru | |
| 15 | optymalna temperatura do zbioru |
| 5 | znaczący wzrost bulw mechanicznie uszkodzonych podczas zbioru |
Nie za mokro, nie za sucho
Ponadto kolejny istotny czynnik abiotyczny wpływający na produkcję ziemniaków to woda. Należy pamiętać, że ziemniaki zaliczane są do roślin wrażliwych na jej niedobory. Ogólnie mówiąc jest to związane jest głównie z budową ich systemu korzeniowego oraz nieodpowiednią efektywnością gospodarowania wodą przez części nadziemne. Wielkość opadów oraz ich rozkład w dużej mierze determinuje wielkość plonu oraz jego jakość. Zapotrzebowanie na wodę powiązane jest w dużej mierze z temperaturą. W miesiącach od maja do września w latach z wysokimi temperaturami suma opadów powinna wynosić min. 350 mm, natomiast w latach chłodnych ok. 250 mm. Nade wszystko ziemniaki w poszczególnych okresach wzrostu i rozwoju wykazują zmienne zapotrzebowanie na wodę (tab. 2). W zależności od kierunku użytkowania oraz odmiany ziemniaki w poszczególnych miesiącach wykazują zmienne zapotrzebowanie na wodę (tab. 3).
Zapotrzebowanie na wodę
Tab. 2. Zapotrzebowanie na wodę w poszczególnych okresach wegetacji
| Okres wegetacji | Skala zapotrzebowania na wodę | Uwagi |
| Od sadzenia do wschodów (wg BBCH 00-09) | niewielkie | zapotrzebowanie na wodę zostaje głównie pokryte z zapasów bulwy sadzeniakowej; duża ilość wody w tym okresie przedłuża kiełkowanie i wschody oraz sprzyja rozwojowi chorób grzybowych i bakteryjnych |
| Od wschodów do tworzenia pąków kwiatowych (wg BBCH 09-51) | zwiększone | w tym okresie ma miejsce wiązanie bulw; susza w tym okresie obniża ilość zawiązanych bulw oraz sprzyja ich porażeniu parchem zwykłym |
| Od kwitnienia do dojrzewania (wg BBCH 51-91) | największe (bardzo duże) | w tym okresie tworzony jest plon, bulwy powiększają swoją wielkość i masę |
| Od dojrzewania do zbioru (wg BBCH 91-97) | średnie | niewielkie opady, długi okres o małym zachmurzeniu sprzyjają gromadzeniu skrobi w ziemniakach |
Tab. 3. Optymalna wielkość opadu w poszczególnych miesiącach w zależności od długości okresu wegetacyjnego
| Miesiąc | Optymalna wielkość opadu dla odmian wczesnych i średnio wczesnych (mm) | Optymalna wielkość opadu dla odmian późnych (mm) |
| Maj | 40–50 | 30–40 |
| Czerwiec | 75–85 | 40–50 |
| Lipiec | odmiany wczesne są już praktycznie zebrane; odmiany średnio wczesne przygotowywane są do zbioru | 80–90 |
| Sierpień | – | 110–120 |
| Wrzesień | – | 80–90 |
Czytaj również: Czym jest zgorzel siewek ogórka i jak sobie z nią poradzić?
Zobacz wszystkie wpisy w kategorii: Warzywa polowe
Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!
