Nasiona rzepaku 2022 – rynek i oferta odmian
Jak wygląda obecnie i jak rysuje się na przyszłość sytuacja plantatorów rzepaku, a także jak podchodzić do wyboru odmian do siewu w obecnym sezonie, to pytania, na które odpowiedzi poszukuje wielu rolników. Aby sprawnie poruszać się w gąszczu ofert i dobrze wybrać nasiona rzepaku 2022, a także lepiej zrozumieć panujące obecnie warunki rynkowe warto sięgnąć po opinie i rekomendacje specjalistów.
O aktualnej sytuacji na rynku rzepaku i strategii wyboru odmian do siewu w 2022 roku rozmawiam z Rafałem Sadowym, Dyrektorem Działu Nasion firmy PUH „Chemirol” sp. z o.o.
Spis treści
Rynek rzepaku w 2022 roku
Jak aktualne warunki geopolityczne w Europie mogą wpłynąć na rynek rzepaku w Polsce w najbliższym sezonie?
Rafał Sadowy – dyrektor działu nasion PUH Chemirol.
Polska jest w europejskiej czołówce krajów produkujących najwięcej rzepaku. Wg danych ARiMR w Polsce mamy ponad 1 050 000 hektarów rzepaku, co jest wartością porównywalną do Niemiec czy Francji. Obecna sytuacja w Ukrainie z pewnością będzie wpływała na cenę tego surowca, przede wszystkim przez jego ograniczoną dostępność. Ukraiński rzepak trafiał głównie na eksport, więc obecna sytuacja nie może pozostać bez wpływu na rynek rzepaku.
Na dziś, po bardzo wyraźnym trendzie wzrostowym, który odczuwalny był zwłaszcza na krótko po napaści Rosji na Ukrainę, te wzrosty nieco wyhamowały, co nie jest też niczym nienaturalnym w okresie żniw. Nie zaryzykuję jednak szacowania, na jakim poziomie ostatecznie zatrzymają się te ceny, gdyż sytuacja na rynku jest bardzo dynamiczna.
W rozmowach z rolnikami od lat pojawiały się głosy, że uprawa rzepaku jest bardzo wymagająca, a pracochłonność i konieczne nakłady skłaniają plantatorów do rozważenia rezygnacji z uprawiania tej rośliny. Czy istnieje realne zagrożenie, że poziom deficytu rzepaku na naszym rynku zostanie pogłębiony przez ograniczenie powierzchni zasiewów?
Kuga to odmiana rzepaku stabilnie plonujaca w zróznicowanych warunkach pogodowych. Szczególnie odporna jest na wymarznięcia.
Ze względu na to, że rzepak jest też bardzo ważnym składnikiem w dochodzie gospodarstw, raczej nie spodziewam się spadku zainteresowania jego uprawą. Jakieś wahnięcia są oczywiście możliwe, ale nie będzie raczej gwałtownych redukcji spowodowanych decyzjami plantatorów. Nie możemy natomiast wykluczyć spadku areału spowodowanego przez konieczność likwidacji plantacji rzepaku po wymarznięciach. Statystycznie rzecz ujmując, zjawisko to znacząco wpływa na rynek raz na siedem lat.
Czy można poprawić wydajność uprawy rzepaku?
Czy branża i plantatorzy mogą podjąć jakieś działania, które będą odpowiedzią na ograniczenia w dostępności rzepaku?
Trzeba sobie zdawać sprawę, że dochodzimy do pewnej ekologicznej bariery, jeśli chodzi o powierzchnię upraw rzepaku w Polsce. W strukturze upraw ozimych rzepak stanowi nieco ponad 20% i trudno byłoby w racjonalny sposób zwiększać powierzchnie jego upraw, zachowując właściwy płodozmian. W związku z tym jedyna droga to zwiększenie wydajności uprawy. Podstawowym krokiem w tym kierunku jest optymalny dobór odmian. Jeśli przyjrzymy się odmianom, jakie w ostatnich latach są rejestrowane przez COBORU, to wyraźnie widać jak duży jest postęp genetyczny. Odmiany rejestrowane w ostatnich 4-5 latach zdecydowanie wybijają się poziomem plonowania ponad odmiany wzorcowe.
Plonowanie rzepaku – jak zbierać więcej?
Zwiększone zapotrzebowanie na rzepak związane z ograniczeniem dostępności surowców do produkcji oleju sprawia, że wydajność upraw staje się jeszcze ważniejsza niż dotychczas. Jednak rolnicy od dawna już zmagają się z dużą presją chorób realnie ograniczających plonowanie. Jak mogą oni wpłynąć na efektywność swoich działań w tym zakresie?
Rzepak Dominator to lider plonowania w warunkach uprawy intensywnej.
Prace hodowlane są bardzo intensywne, a co jeszcze ważniejsze coraz bardziej efektywne i dziś wiele problemów plantatorów rzepaku można rozwiązać poprzez odpowiedni dobór odmian. Mam tu na myśli przede wszystkim odporność na wirusa żółtaczki rzepy. Nowe odmiany o najwyższym poziomie plonowania to właśnie odmiany z odpornością na TuYV.
Poprzedni duży krok przyniosły odmiany odporne na suchą zgniliznę kapustnych. Było to możliwe dzięki genowi Rlm7 obecnym, chociażby w odmianie LG Aviron, czy RlmS w odmianie Dominator.
W mojej opinii możliwość ograniczenia negatywnego wpływu chorób na wysokość plonu poprzez wbudowaną odporność roślin na patogeny jest zdobyczą, która będzie miała w najbliższym czasie bardzo duże znaczenie. Szczególnie jeśli spojrzymy na kwestię plonowania przez pryzmat ograniczeń w stosowaniu środków chemicznych czy ograniczenia nawożenia mineralnego. Postęp, jaki oferują nam odmiany mieszańcowe, jest obecnie najskuteczniejszą metodą do osiągania wysokich wyników plonowania.
Rzepaki odporne na choroby
Czy wybór odmian rzepaku charakteryzujących się odpornością na poszczególne patogeny pozwala na zmniejszenie intensywności zabiegów fungicydowych?
Tak. Jednak uważam, że zabiegi fungicydowe w uprawie rzepaku są wykonywane zasadnie i one nie znikną, przede wszystkim dlatego, że większość z nich pozwala chronić rośliny przed szerokim spektrum zagrożeń. Odporność odmiany choćby na niektóre z nich poszerza nam okno zabiegowe. Daje to szansę na dopasowanie technologii do okoliczności, czy na dotrwanie do właściwych warunków pogodowych do przeprowadzenia zabiegu. Odmiany o szerokim wachlarzu cech odpornościowych jak LG Aviron, który ma dwa geny odporności na suchą zgniliznę kapustnych, pozwalają przesunąć ciężar zabiegu z ochrony przed chorobami, na regulacje pokroju. Czyli, de facto zmniejszyć siłę zabiegów bez negatywnego wpływu na zdrowotność rzepaku.
Jakie odmiany rzepaku warto wziąć pod uwagę na stanowiska, na których występuje duża presja chorób?
Rzepak LG Aviron dzięki ponadprzeciętnej zdrowotności zapewnia bardzo wysokie plony.
To oczywiście zależy przede wszystkim od rodzaju zagrożenia. Niemniej szukając pewnych uniwersalnych rozwiązań najlepiej spojrzeć na to zagadnienie dość elastycznie. Jestem zwolennikiem dywersyfikacji modeli odporności. Za przykład niech posłużą LG Aviron i Dominator. Odmiany te mają zapewniona ochronę przed suchą zgniliznę kapustnych przy pomocy różnych genów, co na poziomie gospodarstwa jako całości daje większe bezpieczeństwo. Dlatego tam, gdzie to możliwe, polecam różnicować wysiewane odmiany, a przez to także modele ochrony.
Nasiona rzepaku 2022 a kiła kapusty – jak się bronić?
Osobną kwestią jest odporność na kiłę kapusty. Jest to coraz powszechniejszy patogen, z którym bardzo trudno sobie poradzić. Odmiany, jakie rejestrowano jeszcze kilka lat temu, co prawda oferowały zwiększoną tolerancje na tę chorobę, jednak ich poziom plonowania był znacząco niższy niż w przypadku odmian wzorcowych. Obecnie udało się przełamać tę zależność i do dyspozycji mamy taką odmianę rzepaku jak LG Alltamira. Nie dość, że jest odporna na kiłę, posiada gen Rlm7 i odporność na TuYV, to plonuje znakomicie. Wynik LG Alltamira we „Wstępnych Wynikach Badań Porejestrowych” COBORU’21 oscyluje w okolicach 119 % wzorca, więc nie ma tu mowy o kompromisie pomiędzy odpornością a plennością. Nawet w warunkach, w których większość odmian rzepaku nie wydałaby plonu, LG Alltamira daje satysfakcjonujące wyniki.
Nawożenie azotowe rzepaku – nasiona rzepaku 2022
Rolnicy zmagają się obecnie także problemami dotyczącymi nawożenia azotowego. Czy wśród odmian rzepaku proponowanych przez Chemirol znajdą takie, które bardziej efektywnie wykorzystują ten składnik?
LG Alltamira to nowa, świetnie plonująca odmiana rzepaku odporna na kiłę kapusty.
Zdecydowanie tak. Jest to zagadnienie, które było przedmiotem zainteresowania hodowli już od dłuższego czasu, jednak obecnie jego ranga niewątpliwie znacznie wzrosła. Pojawiły się już odmiany, które określamy mianem efektywnie wykorzystujących azot. W toku prac hodowlanych wyselekcjonowano takie odmiany, które na deficyt tego plonotwórczego składnika reagują relatywnie niewielkim obniżeniem plonu.
Przykładami takich odmian są wspominane już Dominator i LG Aviron. Zostały one bardzo dokładnie przebadane pod tym kątem w warunkach prowokacyjnych, co jednoznacznie potwierdza, że na tle innych odmian wyróżniają się niewielkim spadkiem plonu w odpowiedzi na ograniczenie nawożenia azotowego.
Ograniczenia w dostępności azotu mogą być skutkiem dotykających gospodarstwa ograniczeń ekonomicznych, czy wynikać choćby z niskiej podaży nawozów, ale przecież mogą być także efektem przebiegu pogody.
Oczywiście. Doskonałym przykładem może być sytuacja z marca 2022 r. Nawozy wysiane na polach, na skutek braku opadów, pozostawały na nich w formie granul przez miesiąc. Pomimo stosunkowo niskich temperatur głód azotowy już się pojawiał. W takich warunkach odmiany posiadające cechę efektywnego wykorzystania azotu, taki stres znoszą znacznie lepiej niż klasyczne odmiany do uprawy intensywnej.
Czy warto sięgać po nowe odmiany rzepaku? – Nasiona rzepaku 2022
Z badań wynika, że głównym czynnikiem decydującym o wyborze odmiany są własne obserwacje rolników z minionych sezonów. W związku z tym, zainteresowanie klientów nowymi odmianami nie jest chyba łatwym zadaniem?
Rzeczywiście rolnicy kierują się w znacznej mierze wynikami plonowania, jakie uzyskali w poprzednich latach. Nie jest to jednak jedyny czynnik. Duże znaczenie mają także wyniki doświadczeń porejestrowych. Ważne są też opinie innych producentów rolnych, którzy zdecydowali się wypróbować nowości. W codziennej pracy staramy się wpasować w tę ścieżkę decyzyjną i zachęcamy do wypróbowania nowych odmian. Choć opieramy się na wynikach oficjalnych doświadczeń, gdyż są one najbardziej obiektywne, prowadzimy też własne obserwacje i analizujemy, jak nowe odmiany zachowują się w warunkach produkcyjnych. Dopiero gdy mamy pewność, że są one zbieżne z rezultatami uzyskanymi na poletkach doświadczalnych, rekomendujemy je naszym klientom na pełną skalę.
Dzięki temu możemy być wiarygodnym źródłem informacji. Z naszej palety taką ścieżkę z sukcesem przeszły, chociażby powracające w tej rozmowie jak bumerang odmiany LG Aviron i Dominator. Kilka lat wcześniej była to Kuga, która do dziś jest bardzo ważna w naszym portfolio. Można powiedzieć, że jest to metoda małych kroków, gdyż rolnicy na ogół zaczynają od zakupu pewnej puli nasion na próbę, a kiedy żniwa pozytywnie zweryfikują dane z katalogów, zwiększają udział takiej odmiany w swoich zasiewach.
Nasiona rzepaku 2022 – co wybrać?
Gdyby miał Pan wybrać odmiany rzepaku odpowiadające na najczęściej pojawiające się oczekiwania rolników to jakie odmiany by Pan rekomendował?
Do uprawy intensywnej, nastawionej na rekordowe plony zdecydowanie najlepszym wyborem będą odmiany Dominator i LG Aviron, które charakteryzują się bardzo dobrą zdrowotnością.
Również do uprawy intensywnej, ale w sytuacji zwiększonego zagrożenia zgnilizną twardzikową, polecam rzepak DK Expansion.
Jako swego rodzaju poduszkę bezpieczeństwa na wypadek wystąpienia wyjątkowo niekorzystnych warunków pogodowych, ze szczególnym uwzględnieniem ryzyka wymarznięć, rekomenduję odmianę Kuga. Jest to rzepak, który świetnie adaptuje się do przeróżnych warunków agrotechnicznych i pogodowych, zachowując bardzo dobry poziom plonowania.
Czy warto siać rzepak populacyjny?
Odmiany mieszańcowe zdominowały naszą rozmowę, a przecież pszenice populacyjne nadal są w ofercie.
Rzepak populacyjny Campus dobrze sprawdza się na średnich stanowiskach.
Odmiany mieszańcowe dominują nie tylko w naszej rozmowie, ale i na rynku. Blisko 78% areału przeznaczonego na uprawę rzepaku zajmują odmiany hybrydowe. Wynika to z faktu, że są one nośnikiem tego postępu hodowlanego, o którym mówiłem wcześniej. Jednak niewątpliwie w pewnych okolicznościach, na szczególnych stanowiskach nie będziemy w stanie wykorzystać ich potencjału plonotwórczego. Dlatego jeśli mamy do czynienia z takimi warunkami, ekonomicznie racjonalne będzie sięgnięcie po odmiany populacyjne. Na lekkie stanowiska, zagrożone okresowymi niedoborami wody wybrałbym rzepak z polskiej hodowli, odmianę Galileus. Do bardziej intensywnej uprawy, na nieco lepszych stanowiskach warto wybrać rzepak populacyjny Campus.
Kryteria wyboru odmiany – nasiona rzepaku 2022
Jakimi kryteriami powinien kierować się rolnik, wybierając odmianę rzepaku?
Pierwsza sprawa to zakładana technologia. Jeżeli nie chcemy prowadzić uprawy wysokonakładowej, wybierzmy odmianę, która satysfakcjonująco plonuje w takich warunkach. Ponadto zwracajmy też uwagę na nasze możliwości sprzętowe i organizacyjne. Odmiany o wysokim potencjale plonowania nierzadko wymagają zredukowanej obsady. Aby te wymagania spełnić, potrzebujemy odpowiedniego siewnika i właściwego rozłożenia prac w gospodarstwie. Kolejnym kryterium jest oczywiście potencjał stanowiska. Warto wybrać odmiany, których wymagania glebowe odpowiadają realnym możliwościom naszych pól, bo to zapewnia najwyższą efektywność uprawy. No i oczywiście zwracajmy uwagę na presję chorób. Jeżeli w poprzednich sezonach była ona znacząca, nie warto rezygnować z odmian odpornych na zagrażające plantacji patogeny.
Dziękuje za rozmowę.
Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!
