Nasionnica w polskich sadach śliwowych?
Dotarło do naszej redakcji wykonane 27 sierpnia br. zdjęcie, na którym widoczna jest robaczywa śliwka. Niby nic dziwnego, ale szkodnik znajdujący się w środku nie jest gąsienicą owocówki śliwkóweczki. To najwyraźniej larwa muchówki. Czyżby nasionnica?
Nasionnica to rodzaj znany i powszechny w polskich sadach czereśniowych i wiśniowych oraz na plantacjach rokitnika. Jednakże w owocach śliw dotychczas nie opisywano robaczywienia powodowanego przez larwy muchówek z rodzaju Rhagoletis.
Spis treści
Jak wygląda nasionnica?
Nasionnica to muchówka z rodziny nasionnicowatych (Tephritidae). Owad dorosły ma niewielkie ciało, w zależności od gatunku różnie ubarwione, długości 4–6,5 mm. Charakterystyczną cechą rozpoznawczą muchówek nasionnic jest para przezroczystych skrzydeł z ciemnymi zygzakowatymi pasami. Jak u wszystkich muchówek mamy do czynienia z jedną widoczną parą skrzydeł. Natomiast druga, która uległa uwstecznieniu i redukcji, ma formę przezmianek. Te słabo widoczne organy pełnią rolę narządu zmysłu informującego o położeniu ciała, np. podczas lotu. Głowa muchówki zaopatrzona jest w stosunkowo duże oczy i krótkie czułki oraz narząd gębowy typu liżącego. Pokarmem much są spadź i nektar.
Jajo jest białe, wydłużone, cylindryczne, 1–2-mm długości (wymiar zależny od gatunku). Pojedynczo składane pod skórkę owocu.
Nasionnica — larwa
Larwa — charakterystyczna dla muchówek — ma beznogie i bezgłowe ciało zwężające się ku przodowi, zazwyczaj szkliste, białawe czasami odcieniem dostosowujące się do barwy pobieranego pokarmu. Dla przykładu larwa nasionnicy trześniówki bywa różowawa, żerując w ciemnoczerwonym owocu czereśni czy wiśni. Natomiast kremowa, gdy pokarmem jest jasny miąższ czereśni. Pomorańczowawą barwę ma larwa nasionnicy (Rhagoletis batava) żerującej w owocu rokitnika. Długość ciała zależy od gatunku, ale zazwyczaj osiąga 5–9(12) mm.
W części przedniej ciała, przez jego powłokę widoczne są ciemne sztylety, którymi szkodnik pobiera pokarm. Wysuwa je i rozrywa nimi miąższ owoców będący pokarmem larwy.
Nie ma możliwości pomylenia jej z larwą/gąsienicą owocówki śliwkóweczki.
Poczwarka, typu bobówka jest lśniąca, żółobrązowawa.
Robak w śliwce. Tylko co to za nasionnica?
Nasionnica (larwa) żerująca w śliwce
Trudno określić, z jaką nasionnicą mamy do czynienia w śliwkach. Przynależność do gatunku można bowiem określić wyłącznie na podstawie cech morfologicznych owadów dorosłych. Podejrzenie pada na trzy gatunki nasionnic.
Rhagoletis completa
W 2018 r. Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN) informowała o zagrożeniu upraw orzecha włoskiego przez Rhagoletis completa. Już rok później, we wrześniu 2019 r. szkodnika po raz pierwszy stwierdzono w Polsce, w powiecie sulęcińskim. Gatunek tej muchówki pochodzi z Ameryki Północnej. W Europie pojawił się w 1988 r. Obecnie występuje w: Szwajcarii, Austrii, Chorwacji, Holandii, Słowenii, Słowacji, Czechach, Belgii, na Węgrzech i we Włoszech. Głównymi jego żywicielami są różne gatunki orzecha (Juglans spp.), w tym orzech włoski (Juglans regia). Jednak nasionnica ta żeruje także w owocach brzoskwini (Prunus persica). Stąd możliwość i podejrzenie adaptacji także do pokarmu, jakim są owoce wczesnych odmian śliw (Prunus domestica). Szczególnie że rozwijają się one i dojrzewają w podobnym momencie sezonu, jak brzoskwinie.
Dorosłe osobniki pojawiają się od czerwca do września i w tym czasie samice składają jaja. Larwa żeruje do 5 tygodni.
Ten organizm podlega w Polsce obowiązkowi zwalczania.
Rhagoletis cingulata — nasionnica czeremchówka
Występuje w całej Europie. Jest jedną z nasionnic, obok trześniówki, atakujących czereśnie i wiśnie, poza tym czeremchę, antypkę, wiciokrzew, berberys, śnieguliczkę i może nawet owoce innych gatunków. Przy czym ten gatunek inwazyjny w naszym klimacie występuje już od dekady. Muchówki są aktywne od maja do sierpnia. W tym czasie składają jaja do owoców. Rozwój zarodkowy trwa do 10 dni. Larwa rozwija się i żeruje w owocu przez ok. 15 dni.
Czytaj też: Nasionnica trześniówka i nasionnica wschodnia – jak z nimi walczyć?
Rhagoletis pomonella — nasionnica jabłkówka
W 2019 r. PIORiN informował o nowym szkodniku inwazyjnym, który co prawda nie był notowany wówczas na terenie Europy, ale już w
Nasionnica jabłkówka — owad dorosły na jabłku
internecie istnieje opinia, że „może być zawlekany do Polski”. Generalnie miejscem jego pochodzenia jest Ameryka Północna, gdzie atakuje owoce takich gatunków jak: jabłoń, grusza, śliwa, morela, czereśnia, wiśnia, aronia, głóg, irga, róża, świdośliwa.
Muchówka opuszcza bobówkę zazwyczaj w czerwcu, lipcu, a czasami nawet jeszcze jesienią. Następnie samice przystępują do składania jaj. Rozwój embrionalny trwa do 7 dni. Po czym wylęgła larwa żeruje od dwóch tygodni do kilku miesięcy, w zależności od twardości jabłek.
Organizm ten podlega w Polsce obowiązkowi zwalczania.
Szkodliwość nasionnic
Samica nasionnicy (bez względu na gatunek) składa pojedyncze jajo pod skórkę owocu. Gdy z jaja wylęgnie się larwa, przez cały okres rozwoju żywi się miąższem. W tym celu drąży korytarz, rozrywając sztyletami tkanki owocu. Powstały w ten sposób korytarz zanieczyszcza dodatkowo odchodami. Uszkodzone tkanki są bramą infekcji dla patogenów gnilnych.
Muchówki zazwyczaj latają na niewielkie odległości, ale wraz z zasiedlonymi owocami mogą być transportowane na odległe trasy, także międzykontynentalnie.
Zwalczanie tych szkodników jest bardzo trudne, gdyż pod skórką owocu larwa jest odporna na wiele substancji czynnych. Szczególnie że gdy zostaje zauważona, a ma to miejsce w dojrzałych owocach, o ochronie nie może być mowy. Poza tym, ze względu na to, iż dotychczas nie stwierdzano nasionnic w śliwach, nie ma w Polsce zarejestrowanych środków do ochrony tego gatunku sadowniczego przed nasionnicami.
Monitorować sad na obecność nasionnicy można za pomocą żółtych pułapek lepowych. Poza tym ważna jest dokładna kontrola przedwcześnie dojrzewających owoców, gdyż np. larwa nasionnicy jabłkówki przyspiesza dojrzewanie.
Czytaj również:
Orzechy włoski i laskowy — cena 2022
Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!
