Nowa WPR od 1.01.2023 r. Jakie są jej filary?

fot. Anita Łukawska

Nowa WPR weszła w życie od 1 stycznia 2023 r. po tym, jak Komisja Europejska zatwierdziła wszystkie plany strategiczne. Jest ich w sumie 28 — po jednym dla każdego kraju UE i dwa dla Belgii. Co przyniesie ze sobą ich wdrożenie?

Nowa Wspólna Polityka Rolna (WPR) to plan, który ułatwi europejskim rolnikom przejście na zrównoważone i odporne rolnictwo. Ponadto pomoże zachować żywotność i różnorodność obszarów wiejskich na terenie UE. Głównym celem wszystkich planów strategicznych jest wspieranie godziwych dochodów gospodarstw rolnych i odporności sektora rolnego. Ponadto ważne jest zwiększenie produkcji energii ze źródeł odnawialnych i zmniejszenia zależności od nawozów syntetycznych. Plany strategiczne WPR będą ściśle monitorowane i zmieniane w miarę potrzeb w okresie wdrażania, aby pozostały adekwatne do potrzeb w świetle szybko zmieniających się wyzwań.

Nowa WPR — jakie środki na nią przeznaczono?

Nowa WPR zostanie wsparta ze środków finansowych UE kwotą wysokości 264 mld euro. Jednakże całkowity budżet publiczny przeznaczony dla rolników i społeczności wiejskich w okresie 2023–2027 wyniesie 307 mld euro. A to dzięki współfinansowaniu i uzupełniającym środkom krajowym. Przykładowo dodatkowe finansowanie UE w wysokości 6 mld euro otrzymają: program POSEI skierowany do regionów najbardziej oddalonych, unijny program dla szkół, programy promocyjne.

Nowa Wspólna Polityka Rolna — korzyści

Wsparcie udzielane w ramach nowej WPR ma przede wszystkim wesprzeć godziwe dochody gospodarstw rolnych. Przy czym zostanie uzyskane m.in. dzięki takim mechanizmom jak: płatności bezpośrednie, które w ramach WPR zabezpieczą rolników, do których corocznie trafi blisko 20 mld euro podstawowego wsparcia dochodu. Jednakże uzależnione będzie to od stosowania przez rolników zaostrzonych podstawowych norm dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska (GAEC). Jednakże oczekuje się, że normy GAEC obejmą blisko 90% gruntów rolnych w UE.

Nowa WPR zapewni wyższy poziom wsparcia publicznego tym, którzy najbardziej go potrzebują, czyli małym i średnim gospodarstwom rolnym. Dzięki płatności redystrybucyjnej trafi do nich kwota odpowiadająca 10,6% wszystkich płatności bezpośrednich, która wyniesie 4 mld euro rocznie. Obecnie trafi ona do gospodarstw w 25 krajach UE (poprzednio do 10 krajów).

Unia przewidziała także pomoc w radzeniu sobie z sytuacjami kryzysowymi. Mianowicie 15% gospodarstw rolnych w UE otrzyma wsparcie do składek ubezpieczeniowych, udział w funduszach wspólnego inwestowania lub w innych narzędziach zarządzania ryzykiem.

O 25% wzrośnie poziom wsparcia do produkcji roślin wysokobiałkowych/roślin strączkowych. Ma to pomóc w zmniejszeniu zależności unijnych rolników od importu i stosowania niektórych nawozów. Ponadto wsparcie związane z produkcją trafi również do siedemnastu innych sektorów znajdujących się w trudnej sytuacji. Dotyczyć to będzie 21% gospodarstw rolnych w UE.

Nowa WPR stawia na ekologię

Nowa WPR w trzech z dziesięciu celów szczegółowych odnosi się bezpośrednio do środowiska i klimatu. W związku z tym państwa członkowskie muszą wykazać się wyższymi ambicjami w swoich planach WPR w porównaniu ze stanem z lat poprzednich. Przez to WPR będzie najbardziej ambitna w historii pod względem środowiskowym i klimatycznym.

Dlatego w planach strategicznych WPR blisko 98 mld euro, czyli 32% całkowitego finansowania trafi na działania proekologiczne. Mają one zapewnić korzyści dla klimatu, wody, gleby, powietrza i różnorodności biologicznej. Ponadto zapewnią one lepszy dobrostan zwierząt oraz zachęcą do praktyk, które wykraczają poza obowiązkową warunkowość. Z tego 24% płatności bezpośrednich przeznaczono na ekoschematy, a 48% będzie w pełni wspierać cele środowiskowe i klimatyczne.

Proponowane plany mają zachęcić rolników gruntów do ograniczania emisji gazów cieplarnianych czy magazynowania dwutlenku węgla w glebie i biomasie. Obejmą one 35% powierzchni użytków rolnych w UE poprzez takie działania jak:

• ekstensywne gospodarowanie użytkami zielonymi,
• uprawa roślin strączkowych i międzyplonów,
• nawożenie organiczne,
• system rolno-leśny.

Z kolei wsparcie w ramach nowej WPR na rzecz produkcji ekologicznej w roku 2027 r. niemalże podwoi się w porównaniu do 2018 r. Pozwoli to w znacznym stopniu na osiągnięcie krajowych celów państw członkowskich w zakresie zwiększenia powierzchni upraw ekologicznych. Ma ona w 2030 r. wynieść od 5 do 30%.

Ograniczanie zużycia pestycydów — metody

Oczekuje się, że zmianowanie upraw w nowej WPR obejmie około 85% gruntów ornych. Ponadto ma to pomóc w przerwaniu cyklów rozwojowych szkodników i chorób, a tym samym ograniczyć stosowanie pestycydów. Ponad 26% gruntów rolnych w UE dostanie wsparcie m.in. na integrowaną ochronę roślin, stosowanie niechemicznych metod zwalczania szkodników lub zasad rolnictwa precyzyjnego.

Ponadto plany obejmują inwestycje w produkcję energii ze źródeł odnawialnych w gospodarstwach. Przyczynią się one do zwiększenia produkcji energii w UE o 1,556 MW.

Nowa WPR wspiera młodych rolników

Obszary wiejskie w UE stoją przed wyzwaniami takimi jak wyludnienie, ograniczony dostęp do podstawowych usług, możliwości zatrudnienia. Problemem staje się też wykluczenie komunikacyjne lub łącznościowe. Dlatego we WPR przewidziano inwestycje w strukturę społeczno-gospodarczą obszarów wiejskich UE.

Za szczególne ważne nowa WPR uważa wsparcie dla młodych rolników, obecne w każdym zatwierdzonym planie. Państwa UE wyszły poza minimalny wymóg 3% płatności bezpośrednich na wymianę pokoleń. Dlatego wydatki publiczne w wysokości 8,5 mld euro pomogą młodym rolnikom w rozpoczęciu działalności i utrzymaniu jej w pierwszych latach. Oczekuje się, że w latach 2023–2027 łącznie 377 tys. nowych młodych rolników osiągnie pełną zdolność produkcyjną. Ponadto niektóre państwa członkowskie planują dalsze wysiłki na rzecz wspierania sukcesji gospodarstw rolnych. Zwiększy się rola równouprawnienia płci na obszarach wiejskich oraz wzmocni pozycja kobiet w rolnictwie.

Nowa WRP poprawi warunki pracy na wsi

Ważną zmianą jest też powiązanie płatności WPR z przestrzeganiem określonych unijnych norm społecznych i norm pracy. Dlatego beneficjenci będą zachęcani do poprawy warunków pracy w gospodarstwach rolnych. Ambitne plany wesprą inwestycje zwiększające atrakcyjność życia i pracy na terenach wiejskich. A to w celu stworzenia co najmniej 400 tys. miejsc pracy. W celu optymalizacji użytkowania zasobów zapewnione zostanie również wsparcie inwestycji w technologie i usługi cyfrowe.

Z doradztwa, szkoleń i wymiany wiedzy finansowanych w ramach WPR skorzysta bezpośrednio ponad 6 mln osób. Do nich skieruje się też projekty w ramach europejskiego partnerstwa innowacyjnego. W szczególności uwzględni się efektywność środowiskową i klimatyczną lub aspekty społeczne i wiejskie.

Reasumując, nowa WPR ma pomoc w radzeniu sobie z nowymi wyzwaniami, jakie przyniosły ze sobą zmiany klimatu, pandemia, ale także wojna na Ukrainie. Dlatego Komisja zwróciła się do państw członkowskich o rozważenie przeglądu swoich planów strategicznych WPR w celu wzmocnienia odporności sektora.

Źródło: Komisja Europejska

Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!