Odczyn gleby – czynnik decydujący o wzroście i plonowaniu roślin

fot. Anna Maciejuk

Czym jest odczyn gleby i jakie ma znaczenie w praktyce? Odpowiadamy nie tylko na to pytanie, ale także wyjaśniamy, jak pobrać próbkę i określić jego poziom. 

W praktyce ogrodniczej często spotykamy się z wyrażeniem: nawożenie wykonać zgodnie z wynikami analizy gleby oraz dostosować do odczynu gleby. Dlatego tak ważna jest znajomość tego parametru. Inna kwestia, czy w uprawach hydroponicznych wskazany jest systematyczny pomiar odczynu podłoża?

Czym jest odczyn gleby?

Pokrótce, odczyn gleby (pH) jest wskaźnikiem określającym kwaśny lub zasadowy charakter gleby/podłoża. Rośliny uprawiane na glebach kwaśnych mają mniej korzystne warunki do wzrostu i rozwoju. Wykluczyć z tej zasady można te rośliny, które preferują takie środowisko. Są to m.in. borówka wysoka, azalie i różaneczniki. Aby wrócić do rzeczy — „zła” gleba dla danej rośliny związana jest z gorszymi właściwościami fizycznymi podłoża oraz z nadmiarem lub deficytem zawartych w nim składników pokarmowych. Zasobność podłoża w składniki mineralne i odczyn gleby, określają wyniki analiz chemicznych próbek pobranych przed założeniem uprawy. Zazwyczaj próbki do analizy pobiera się wiosną przed siewem nawozów lub bezpośrednio po zbiorach. Na podstawie wyników analizy podłoża, powinien być oparty cały plan i dawki nawozowe pod planowane uprawy.

Jak interpretować wyniki?

Tabela 1. Odczyn glebowy wg podziału

Pobranie próbki – próbka mieszana

O trafności zaleceń nawozowych, opartych na wynikach analiz chemicznych, w dużej mierze odpowiedzialne jest właściwe pobranie próbki glebowej/podłoża. Powinna reprezentować pole/uprawę pod względem uprawianej rośliny, typu gleby/podłoża oraz nawożenia. Te wymagania spełnia tzw. próbka mieszana. Bowiem składa się z 15– 20 próbek indywidualnych. Są one pobrane z równomiernie rozmieszczonych miejsc na określonym polu czy w obiekcie uprawowym, np. tunelu. Glebę pobraną za pomocą laski Egnera czy łopatki ogrodniczej, miesza się i odsypuje ok. 0,5 dm³ do torebki foliowej. Powinna być do niej dołączona etykieta z datą pobrania, nazwą uprawianej rośliny/uprawy oraz danymi właściciela. Tak oznaczoną próbkę oddaje do laboratorium np. Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolnej.

Uprawa pod osłonami

Odczyn podłoża ma znaczenie również w uprawach pod osłonami. Do pobrania próbek przy uprawie w tym samym podłożu, używa się takiej samej metody. Podobnie zresztą, jak przy pobieraniu próbek z doniczek czy pojemników uprawowych. Po wyjęciu roślin z doniczek, ostrym nożem z bryły korzeniowej wykrawa się pionowy wycinek po promieniu o kącie 30–40º. Następnie sporządza się próbkę mieszaną, wolną od wszystkich części „niepodłożowych”, czyli np. korzeni. Powstałą pustą przestrzeń w pojemniku uprawowym wypełnia się nowym podłożem.

W uprawach pod osłonami systematycznie mierzy się odczyn gleby lub podłoża, w którym uprawiane są rośliny

fot. Agnieszka Długosz

Pomiar pH-metrem elektronicznym

Pomiaru pH dokonuje się w roztworze chlorku potasu (KCl) lub w wodzie (H₂O). Po wymieszaniu próbki glebowej/podłoża z roztworem KCl lub z wodą należy odczekać 30–60 minut. Następnie, po wcześniejszym skalibrowaniu urządzenia, dokonuje się pomiaru. Zgodnie z instrukcją konkretnego urządzenia (pehametru elektronicznego), zanurzamy elektrodę scaloną urządzenia w roztworze i odczytujemy wynik.

Odczyn podłoża – analiza pożywki czyli wyciąg z substratu

W uprawach hydroponicznych próbkę pobiera się z roztworu (z mat lub innych pojemników uprawowych) strzykawką lub specjalną pompką. Robi się to pomiędzy roślinami, przed pierwszym cyklem dziennym nawadniania. Dodatkowo analizuje się także wyciekającą ciecz z maty, (czyli tzw. przelew, drenaż) z drugiego przelewu dziennego. Odczyn podłoża uprawowego, np. w wełnie mineralnej, powinien być sprawdzany systematycznie. Znajomość wartości pH jest czynnikiem decydującym o prawidłowym wzroście i rozwoju roślin oraz ich plonowaniu.

Wysoki odczyn podłoża (pH > 6,5) to mniejsze pobieranie mikroelementów (z wyjątkiem molibdenu) oraz fosforu. Dodatkowo — zapychanie kapilar. Z kolei zbyt niski (pH < 5.0) utrudnia, a nawet uniemożliwia pobieranie makroskładników, w szczególności wapnia, fosforu i magnezu, a także mikroelementów (z wyjątkiem molibdenu). Ponadto hamuje wzrost systemu korzeniowego.

Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!