Potrzeby wapnowania gleb w Polsce. Jak to wygląda?
Niezbędną ilość wapnia można ustalić laboratoryjnie na podstawie kwasowości hydrolitycznej lub częściej stosowaną metodą w oparciu o liczby graniczne. Jak wyglądają potrzeby wapnowania gleb mineralnych w Polsce?
Potrzeby wapnowania gleb mineralnych w Polsce ocenia się na podstawie dwóch wskaźników: kategorii agronomicznej gleby i oznaczeniu pH w 1 molowym roztworze KCl.
Spis treści
Klasy potrzeb wapnowania
Mając na uwadze koszty nawożenia i wpływ wapnowania na plon oraz z drugiej strony fakt, że uprawy sadownicze są wieloletnie, za optymalny odczyn należy przyjąć górną wartość pH w przedziale ograniczonych potrzeb wapnowania. Zatem dla poszczególnych kategorii agronomicznych gleb powinno ono wynosić przynajmniej 5,5 dla gleb bardzo lekkich, 6,0 — dla lekkich, 6,5 — dla średnich i 7,0 — dla ciężkich. Oczywiście należy jeszcze uwzględnić wymagania konkretnego gatunku rośliny i doprowadzić pH do górnego poziomu. Ilość nawozu, jaką należy zastosować na określoną glebę w celu uzyskania potrzebnego pH, ustalono doświadczalnie. Dawki te przedstawiono w tabeli 1.
Czytaj też: Odczyn gleby. Jaki właściwy dla poszczególnych gatunków sadowniczych?
Tabela 1. Potrzeby wapnowania gleb ze względu na kategorię agronomiczną i stwierdzone pH
| Ocena potrzeb wapnowania | Kategorie agronomiczne gleb | |||
| bardzo lekkie | lekkie | średnie | ciężkie | |
| Konieczne | do 4,0 | do 4,5 | do 5,0 | do 5,5 |
| Potrzebne | 4,1–4,5 | 4,6–5,0 | 5,1–5,5 | 5,6–6,0 |
| Wskazane | 4,6–5,0 | 5,1–5,5 | 5,6–6,0 | 6,1–6,5 |
| Ograniczone | 5,1–5,5 | 5,6–6,0 | 6,1–6,5 | 6,6–7,0 |
| Zbędne | od 5,6 | od 6,1 | od 6,6 | od 7,1 |
Zalecane dawki nawozów wapniowych wyrażone w CaO (t/ha)
Dla przykładu, jeżeli mamy glebę średnią o pH 5,2 to z tab. 1 odczytujemy, że wapnowanie jest potrzebne. Następnie w tab. 2 odczytujemy dawkę tlenku wapnia dla gleby lekkiej, która dla klasy potrzeb wapnowania „potrzebne” wynosi 3,0 t CaO/ha. Gdy ustalimy dawkę tlenku wapnia, trzeba go przeliczyć na konkretny nawóz. Nawozy wapniowe zawierają przeciętnie od 50–90% CaO.
Tabela 2. Dawki tlenku wapnia dla poszczególnych kategorii gleb przy stwierdzonym pH
| Kategoria agronomiczna gleby | Klasa potrzeb wapnowania | |||
| konieczne | potrzebne | wskazane | ograniczone | |
| Bardzo lekka | 3,0 | 2,0 | 1,0 | — |
| Lekka | 3,5 | 2,5 | 1,5 | — |
| Średnia | 4,5 | 3,0 | 1,7 | 1,0 |
| Ciężka | 6,0 | 3,0 | 2,0 | 1,0 |
Przykładowo dysponujemy wapnem rolniczym palonym o 80% zawartości CaO.
z proporcji — 1 tona wapna rolniczego zawiera 0,8 t CaO
x ton zawiera 3,0 t CaO
Czyli: 1 x 3,0/0,8 = 3,75 t
Wyliczamy stąd, że należy zastosować 3,75 t wapna rolniczego na hektar. Dawkę tę należy jednak podzielić na dwie części, ponieważ jednorazowa dawka w przeliczeniu na CaO nie powinna przekraczać 1,0 t/ha na glebach bardzo lekkich, 1,5 t/ha — na lekkich, 2 t/ha — na średnich i 2,5 t/ha — na glebach ciężkich. Zbyt duża dawka jednorazowa może spowodować nadmierną mineralizację substancji organicznej i przejściowo pogorszyć właściwości gleby. Ilość nawozów do odkwaszania obliczona powyższą metodą powinna zlikwidować zakwaszenie gleb na okres od 3 do 4 lat. Po tym czasie należy wykonać ponownie analizę i ewentualnie wapnować.
Potrzeby wapnowania gleb mineralnych w Polsce. Terminy
Jak wyglądają potrzeby wapnowania gleb w Polsce?
Skuteczność wapnowania zależy od kilku czynników, przede wszystkim od równomierności rozsiania nawozu oraz dokładności wymieszania go z glebą. Nawozy wapniowe powinny być wymieszane z glebą, w innej sytuacji ich działanie jest wolniejsze. Z tego powodu bardzo dobrym terminem na wapnowanie jest okres od żniw do późnej jesieni. W tym czasie wykonuje się szereg zabiegów agrotechnicznych (orki, głęboszowanie, gruberowanie itp.) umożliwiających wymieszanie nawozu z warstwą orną gleby.
Zimą jest wysoka wilgotność gleby i wystarczający czas, żeby zaszły reakcje neutralizacji. Woda jest niezbędnym elementem, aby nawozy wapniowe działały.
Nawozów wapniowych nie wolno mieszać ani stosować równocześnie z nawozami azotowymi zawierającymi amon, ponieważ następują straty N w formie gazowej. Podobnie, nie można mieszać z nazwami fosforowymi, gdyż zachodzi uwstecznianie P. Wapnowania nie powinno się łączyć z nawożeniem organicznymi, ponieważ dochodzi do strat azotu i utleniania substancji organicznej.
Potrzeby wapnowania gleb w Polsce. W jakich związkach występuje wapń?
Rodzaj związku chemicznego, w którym występuje wapń (tlenek/wodorotlenek lub węglan) jest jednym z ważniejszych czynników decydujących o efektywności wapnowania, a zatem o szybkości odkwaszania gleby. Nawozy tlenkowe działają szybko a węglanowe powoli. Podstawowe znaczenie w tym zakresie odgrywa rozpuszczalność tych nawozów w wodzie. Najłatwiej rozpuszczają się w glebie formy tlenkowe i wodorotlenkowe nawozów, z tego powodu są one szybko działające. Znacznie trudniej rozpuszczalne są związki węglanowe. One działają wolniej i dłużej, a efekt jest widoczny zazwyczaj dopiero w następnym sezonie po kilku miesiącach.
Wapna tlenkowe polecane są przede wszystkim na gleby ciężkie, gliniaste, ewentualnie średnie o dużej buforowości. Z kolei na glebach lekkich, piaszczystych mogą być stosowane wyłącznie nawozy węglanowe. Użycie szybko działających nawozów tlenkowych na glebach lekkich jest dużym błędem. Jego konsekwencją może być utlenienie próchnicy oraz zniszczenia struktury gleby, co w praktyce oznacza pogorszenie właściwości decydujących o żyzności. Formę węglanową można stosować również na glebach ciężkich, z tą uwagą, że jest ona wolno działająca.
W rosnących sadach i jagodnikach wapnowanie wykonuje się późną jesienią, gdy rośliny są w stanie spoczynku. Zimą wody opadowe wprowadzą związki alkalizujące w głąb warstwy ornej.
Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!
