Rokitnik pospolity – alternatywna roślina sadownicza
Mało znane gatunki to perspektywiczne rozwiązanie w gospodarstwach o słabszych glebach, ekologicznych lub z możliwością rozwoju przetwórstwa. Szeroka promocja owoców o prozdrowotnych właściwościach mogłaby przyczynić się do większego zainteresowania odbiorców tymi nowymi gatunkami. Jednym z nich jest rokitnik pospolity.
Decydując się na założenie plantacji, szczególnie z tak rzadkich gatunków roślin „jagodowych”, jak rokitnik pospolity, trzeba uprzednio zbadać rynek. Bez wątpienia konieczne jest znalezienie odbiorcy surowca albo chętnych do kupienia przetworów wyprodukowanych w ramach opcji – małe przetwórstwo w gospodarstwie rolnym.
Spis treści
Rokitnik pospolity w pigułce – informacja o gatunku
W warunkach klimatyczno-glebowych Polski, metodą ekologiczną lub konwencjonalną można uprawiać rokitnik pospolity (Hippophaë hamnoides). Roślina ta ze względu na wyjątkowe właściwości prozdrowotne (nie tylko owoców, ale i liści) cieszy się dużym zainteresowaniem na światowym rynku, w tym europejskim.
W Polsce rokitnik wciąż jeszcze jest mało popularny w uprawie, chociaż warunki klimatyczno-glebowe jej sprzyjają. Stanowiska naturalnego występowania rokitnika znajdują się na Syberii, w Azji Środkowej, w Chinach, na Litwie (plantacje towarowe), Łotwie, Estonii. W Polsce dziko występuje na wybrzeżu, przy czym takie enklawy są pod ochroną. Szacunkowa powierzchnia uprawy tej rośliny w Polsce wynosi 100-120 ha.
Pomarańczowe owoce rokitnika stanowią cenny surowiec dla przemysłu farmaceutycznego, spożywczego i kosmetycznego. Zawierają witaminy: C, E, B, K, P oraz prowitaminę A, antocyjany, flawonoidy, fosfolipidy, garbniki, cukry, kwasy organiczne, makro- i mikroskładniki. Miąższ i nasiona zawierają 8-12,5% oleju będącego źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych.
Rokitnik pospolity – właściwości owoców
Owoce rokitnika wzmacniają układ odpornościowy i wspomagają leczenie chorób cywilizacyjnych. Owoce wykorzystuje się do produkcji soków (zamrożone, mętne), dżemów, konfitur, galaretek i nalewek oraz herbatek i suszy. Dodatkowo składnikiem prozdrowotnym herbatek są też liście rokitnika.
Owoce rokitnika mogą być komponentem mieszanych wyrobów owocowych lub pełnić funkcje naturalnego środka konserwującego. Stanowią cenny surowiec dla przemysłu farmaceutycznego i kosmetycznego.
Rokitnik pospolity nie ma dużych wymagań glebowych. Preferuje gleby lekkie, przepuszczalne o pH 6,5-7,0. Najlepiej rośnie i owocuje na stanowiskach słonecznych. Roślina jest odporna na mróz i nie ulega przymrozkom wiosennym. Jest natomiast wrażliwa na długotrwały niedobór wody. W takich okolicznościach zrzuca zawiązki owoców.
Zakładanie i pielęgnacja plantacji rokitnika
Plantację można zakładać jesienią lub wczesną wiosną. Rokitnik pospolity jest gatunkiem dwupiennym, u którego osobno występują rośliny z
Rokitnik pospolity – owocowanie krzewów na plantacji towarowej
kwiatami męskimi a osobno z żeńskimi. Rośliny męskie powinny stanowić 4-8% wszystkich roślin na plantacji. Rokitnik można rozmnażać przez sadzonki zielne i zdrewniałe. Rośliny jednoroczne lub dwuletnie sadzi się w rozstawie 4 x 1,5-2 m (1250-1600 roślin na ha). Prowadzi się je w formie krzewu lub drzewa o wysokości 2-4 m, wymagającego palików. W pierwszym roku po posadzeniu rozwija się tylko system korzeniowy.
Rokitnik pospolity można zbierać w formie fragmentów pędów
Do zabiegów pielęgnacyjnych należy: odchwaszczanie, nawadnianie w czasie suszy, nawożenie, spulchnianie gleby, regularne cięcie sanitarne oraz ochrona przed chorobami i szkodnikami.
System korzeni rozwija się bardzo silnie (do 5 m od pnia), ale tuż pod powierzchnią gleby. Dlatego uprawa gleby w międzyrzędziach jest utrudniona. Do najgroźniejszych chorób rokitnika należą: fuzarioza, werticilioza, kolista nekroza, parch. A najgroźniejsze szkodniki to: nasionnica zwana muchą rokitnikową, skośnik rokitnikowy, szpeciele, mszyce. Owocujące plantacje wymagają ochrony przed ptakami (np. latawce imitujące ptaki drapieżne).
Poszukuje się przede wszystkim odmian dostosowanych do polskich warunków klimatyczno-glebowych, plennych, bez cierni, odpornych na patogeny i ataki szkodników, o dużych owocach, przydatnych do zbioru mechanicznego. Za cenne uznaje się odmiany o owocach o: masie pojedynczego 9 g, wysokim stosunku cukrów do kwasów, podwyższonej zawartości tłuszczu, karotenoidów i kwasu askorbinowego. Do takich odmian należą rosyjskie: Augustinka, Aromatnaja, Botaniczeskaja, Krasnopłodnaja, Podarok Sadu. Cenione są także odmiany kanadyjskie: AC Autumn Glow, Harvest Moon i Orange September. Najbardziej popularne żeńskie odmiany to: Leikora, Hergo, Frugana, a dość nowe to: Asko, Dorana i Orange Energy. Dla odmian Hergo i Leikora zapylaczem jest Pollmix 1, a dla odmian: Orange Energy, Sirola i Frugana zapylaczem jest Pollmix 5.
Kiedy odbywa się zbiór owoców rokitnika pospolitego?
Rokitnik pospolity osiąga pełnię owocowania w 5.- 6. roku po posadzeniu. Owoce zbiera się na przełomie sierpnia i września. Średni plon jest bardzo zróżnicowany. W zależności od warunków glebowych, przebiegu pogody i siły wzrostu roślin wynosi 0,5-9 ton z ha. Specyfika zbioru, polega na ścinaniu owocujących pędów, zamrażaniu ich w tunelach chłodniczych albo mrożarkach -20°C, a nawet -35°C, a następnie otrząsaniu owoców (przez specjalne maszyny lub przez obtłukiwanie pędów).
Podejmuje się również próby zbioru owoców przez otrząsanie za pomocą kombajnów do zbioru porzeczki czarnej.
Ze względu na powszechne ścinanie pędów podczas zbiorów owoców, krzewy owocują co drugi rok. Jeżeli zetnie się pędy tylko z części krzewu, lub tylko określoną część pędu, wtedy roślina owocuje corocznie, a pozostawione na krzewie owoce można udostępnić do zbioru metodą „zbierz sobie sam”. Pędy z owocami są zbierane, gdy na krzewie są jeszcze liście. Po zbiorach na krzewie musi pozostać 30% liści, aby roślina mogła przygotować się do zimy.
Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!
