Agrowoltaika

fot. Canva

Agrowoltaika, czyli inaczej agrofotowoltaika to innowacyjne podejście do produkcji energii elektrycznej na gruntach rolnych. Poniżej przedstawimy, czym ona się różni od tradycyjnej fotowoltaiki i jakie korzyści może przynieść stosującym ją rolnikom.

Agrowoltaika zyskuje na popularności na świecie już od kilkunastu lat, choć koncepcja powstała już we wczesnych latach osiemdziesiątych. Wówczas niemiecki fizyk Adolf Goetzberger oraz Armin Zastrow po raz pierwszy zaproponowali ten innowacyjny pomysł.

Ich wizją było sprostanie podwójnemu wyzwaniu, jakim jest produkcja wystarczającej ilości żywności i energii dla szybko rosnącej globalnej populacji, przy jednoczesnym zachowaniu ograniczonych zasobów naszej planety.

Co to jest agrowoltaika?

Agrowoltaika lub agrofotowoltaika łączy rolnictwo z produkcją energii elektrycznej ze światła słonecznego. Tworzy tym samym sytuację korzystną zarówno dla produkcji żywności, jak i energii. W tej innowacyjnej metodzie panele słoneczne umieszcza się ponad uprawami, umożliwiając rolnikom uprawę gleby i wytwarzanie energii elektrycznej na tym samym gruncie.

Panele słoneczne nad uprawami zmniejszają parowanie i chronią rośliny przed ekstremalnymi warunkami pogodowymi. Dzięki temu można oszczędzać wodę, której zasoby w ostatnich latach mocno się kurczą. Dzięki swojej charakterystyce agrowoltaika oferuje rolnikom podwójny dochód z: upraw i produkcji energii, zwiększając zrównoważony rozwój gospodarczy.

Rodzaje instalacji agrowoltaicznych

Fotowoltaika dla rolników to nie tylko tradycyjne panele fotowoltaiczne montowane na dachach budynków czy jako instalacje wolnostojące w pobliżu zabudowań. Tymczasem agrowoltaika daje znacznie szersze możliwości zagospodarowania terenu gospodarstwa także o powierzchnie użytkowane rolniczo.

W związku ze sposobem montażu i rodzaju zastosowanych paneli można wyróżnić kilka rodzajów instalacji agrowoltaicznych:

• Systemy wyniesione: Panele słoneczne są umieszczane bezpośrednio nad roślinnością, zazwyczaj na wysokości co najmniej 2 metrów. Systemy te mogą chronić uprawy przed ekstremalnymi warunkami pogodowymi i zmniejszać ekspozycję na słońce. Są one szczególnie odpowiednie dla upraw owoców miękkich, jabłek, niektórych warzyw. Ponadto można pod nimi wypasać zwierzęta gospodarskie takie jak bydło czy owce.
• Systemy międzyrzędowe: Roślinność rośnie między rzędami paneli słonecznych. Oferując mniejszą ochronę przed warunkami pogodowymi, systemy te zapewniają uprawom bardziej bezpośredni dostęp do światła słonecznego. W tym przypadku popularne tzw. płoty z paneli fotowoltaicznych. W tym rozwiązaniu panele zazwyczaj instaluje się pionowo w osi północ-południe, dzięki czemu produkują energię w godzinach przedpołudniowych i popołudniowych, kiedy jest ona najbardziej potrzebna w gospodarstwach domowych. Rzędy paneli umieszcza się w odległościach umożliwiających wjazd i pracę maszyn rolniczych. Zazwyczaj szerokość dostosowuje się do szerokości pracy kombajnów zbożowych. Są idealne dla traw, zbóż i warzyw wymagających silnego światła słonecznego lub odpornych na silne nasłonecznienie takich jak cukinia, jarmuż czy brokuły.
• Systemy łączone łączą elementy konfiguracji podwyższonych i międzyrzędowych, aby zmaksymalizować korzyści wynikające z ich stosowania.
  Najnowsze osiągnięcia w dziedzinie agrowoltaiki obejmują dynamiczne systemy z regulowanymi panelami i systemami monitorowania, które optymalizują orientację paneli w oparciu na potrzebach upraw i warunkach pogodowych.

Czym agrowoltaika różni się od klasycznej instalacji PV?

Podstawową różnicą pomiędzy agrowoltaiką a tradycyjnymi systemami fotowoltaicznymi jest możliwość równoległego prowadzenia upraw oraz wytwarzania energii elektrycznej. Dlatego technologie agrowoltaiczne są lepsze od fotowoltaiki, ponieważ nie wyłączają gruntów z produkcji rolnej, jak to ma miejsce w przypadku tradycyjnych instalacji, które konkurują o grunty z uprawami.

Ponadto w instalacjach agrofotowoltaicznych często stosuje się półprzezroczyste panele wykonane z tworzyw sztucznych, które są lżejsze i łatwiejsze w montażu. Fotowoltaika dla rolnika zapewnia lepsze warunki do rozwoju roślin i pozwala na ograniczenie zapotrzebowania na energię elektryczną z sieci energetycznych oraz na osiąganie przychodów z jej sprzedaży.

Mimo to obecnie najpopularniejsza jest tradycyjna fotowoltaika dla rolnika. W 2024 ARiMR wspierała inwestycje rolników w zakresie odnawialnych źródeł energii i poprawy efektywności energetycznej. Jeden z programów wsparcia obejmował właśnie instalacje fotowoltaiczne wraz z dodatkowym wyposażeniem, takim jak np. magazyn energii.

Ile wynosi podatek od agrowoltaiki?

Obecnie w Polsce grunty rolne pod instalacjami fotowoltaicznymi obciążone są podatkiem od nieruchomości (ustawa o podatkach i opłatach lokalnych, U. z 2019, poz. 1170). Wynika to z tego, że w tej ustawie zapisano, że podatek od nieruchomości nie obejmuje użytków rolnych i leśnych. Jednakże wyjątkiem są tu użytki rolne, które służą do działalności gospodarczej.

Ponieważ fotowoltaika dla rolnika nie jest działalnością rolniczą, to jest ona obciążona lokalnym podatkiem wysokości 0,99 zł/m² gruntu. Wysokość opłaty zależy od lokalnego urzędu gminy, ponieważ może on objąć podatkiem od nieruchomości wyłącznie teren zajęty przez samą instalację fotowoltaiki, zaś pozostały obszar może być objęty podatkiem od gruntów rolnych. Dzięki takiej interpretacji przepisów prawa fotowoltaika dla rolnika będzie obciążona mniejszym podatkiem, obejmującym wyłącznie teren zajęty przez instalację. Niestety obecne przepisy prawa nie pozwalają na to by agro fotowoltaika mogła być stosowana równolegle z produkcją rolną.

Warto także wiedzieć ile wyniesie podatek od dzierżawy gruntów rolnych zajętych przez instalację fotowoltaiczną. W tym przypadku dochód rolnika z tytułu dzierżawy obciążany jest podatkiem dochodowym w wysokości 17% do wysokości dochodu 85 528 zł. Po przekroczeniu tego progu nadwyżka podlega opodatkowaniu w wysokości 32%.
Tymczasem ceny gruntów pod farmy fotowoltaiczne zależą od lokalnych cen gruntów rolnych. Do budowy instalacji fotowoltaicznych najlepiej nadają się działki rolne klasy IV-VI, które są zazwyczaj najtańsze. Dlatego ich cena w większym stopniu będzie zależała od lokalnych warunków terenowych czy odległości od instniejąjącej infrastruktury energetycznej oraz dróg.

Jakie są korzyści z agrowoltaiki?

Badania pokazują, że wykorzystanie agrowoltaiki może sprawić, że użytkowanie gruntów będzie nawet o ponad 150% bardziej wydajne niż wykorzystanie gruntów oddzielnie na potrzeby rolnictwa i energii słonecznej. Korzyści, jakie daje agrofotowoltaika pozwala na jednoczesne sprostanie wyzwaniom związanym z bezpieczeństwem żywnościowym i energetycznym, maksymalnie wykorzystując dostępne zasoby gruntów.

Inną korzyścią z agrofotowoltaiki jest poprawa plonowania wielu uprawianych gatunków. Badania pokazują, że systemy agrowoltaiczne zwiększają plony o 20% do 60%, w zależności od rodzaju uprawy. Na przykład, rośliny pastewne uprawiane między rzędami paneli słonecznych wykazały 40% wzrost plonów, podczas gdy papryka wykazała imponujący 60% wzrost. Panele zapewniają częściowy cień, tworząc korzystny mikroklimat, który chroni rośliny przed nadmierną temperaturą i światłem słonecznym, poprawiając warunki wzrostu.

Inną korzyścią, jaką daje agrowoltaika jest oszczędzanie wody. Panele słoneczne zapewniają częściowy cień, zmniejszając parowanie i pozwalają zachować więcej wilgoci w glebie. Skutkuje to zmniejszeniem zapotrzebowania na wodę do nawadniania nawet o 20%, a w niektórych przypadkach nawet o 30%. Jest to doskonałe rozwiązanie dla rolników borykających się z problemem niedoboru wody. Umożliwia im uprawę większej ilości roślin przy wykorzystaniu tej samej ilości wody.

Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!