Dobrostan krów mlecznych i cieląt

Dobrostan zwierząt w Unii Europejskiej jest coraz częściej poruszaną kwestią przez Komisję Europejską. Podkreśla się potrzebę zaostrzenia obowiązujących przepisów w celu poprawy jakości życia wszystkich gatunków zwierząt gospodarskich. Wśród nich znajduje się również bydło mleczne. W związku z tym przedstawiamy najważniejsze kwestie związane z wpływem żywienia na dobrostan krów mlecznych i cieląt.

Specjaliści wskazują na powiązanie wydajności mlecznej z warunkami i jakością życia zwierząt.

Czym jest dobrostan?

Dobrostan rozumiany jest jako stan harmonii pomiędzy zwierzęciem a środowiskiem, w którym to zwierzę przebywa. Wyraża się on prawidłowym funkcjonowaniem fizjologicznym i psychicznym osobnika. Dobrostan ma w dodatku wiele definicji, jednak najprostsza z nich określa go jako „dobre samopoczucie zwierzęcia”.

Aby uzyskać odpowiednio wysoki poziom produkcji, należy na bieżąco monitorować samopoczucie zwierząt.

Ze strony hodowcy zapewnienie komfortu, określanego właśnie pojęciem dobrostan, skupia się na przestrzeganiu 5 podstawowych praw zwierząt:

1. dostęp do paszy i wody, czyli wolność od głodu i pragnienia – oznacza to, że zwierzętom należy zapewnić dostęp do pożywienia oraz wody, aby zachowały one zdrowie i witalność;
2. komfort oraz schronienie, czyli wolność od poczucia niewygody – zwierzętom trzeba zapewnić miejsce do schronienia oraz wypoczynku;
3. zdrowie, czyli wolność od bólu, urazów i chorób – zwierzętom należy zapewnić właściwą profilaktykę, rozpoznanie oraz leczenie, a także chronić je1 przed bólem i cierpieniem;
4. brak stresu, czyli wolność od lęku – jest to zakazanie działań wywołujących strach i cierpienie psychiczne u zwierząt;
5. ekspresja naturalnych zachowań, czyli wolność do przejawiania naturalnego behawioru – w związku z tą zasadą zwierzętom należy pozwolić przejawiać charakterystyczne dla gatunku zachowania, a także zapewnić im warunki bytowe zgodne z ich naturalnym środowiskiem (odpowiednia przestrzeń i wyposażenie oraz towarzystwo innych osobników).

Spełnienie wszystkich wyżej wymienionych kryteriów gwarantuje odpowiedni dobrostan zwierząt. To przekłada się na wyższą wydajność gospodarstw. Zatem, aby uzyskać odpowiednio wysoki poziom produkcji, należy na bieżąco monitorować samopoczucie zwierząt. Dodajmy jeszcze, że w odniesieniu do produkcji mleka trzeba analizować dobrostan nie tylko krów dorosłych, ale także młodych jałówek oraz cieląt.

Jak rozpoznać, kiedy krowa jest za gruba lub za chuda?

Pamiętajmy o mierzeniu…

Jedną z wspomnianych przez nas kwestii wpływających na dobrostan krów mlecznych, jest żywienie. Biorąc jednak pod uwagę mnogość czynników wpływających na potrzeby żywieniowe bydła mlecznego oraz naturalne zróżnicowanie potrzeb poszczególnych osobników, nie jest możliwe określenie w 100% poprawnej dawki paszowej. Zamiast ślepo podążać za uprzednio ustalonymi dawkami paszy, należy raczej podjąć się zdobywania dodatkowych informacji odnośnie potrzeb pokarmowych zwierzęcia poprzez monitorowanie kondycji ciała (ang. Body Condition Score – BCS), ważenie zwierząt, a także dokładniejszą ocenę ich stanu fizjologicznego.

W przypadku rasy holsztyńsko-fryzyjskiej wydajność reprodukcyjna i mleczna jest satysfakcjonująca, kiedy zwierzę uzyska następującą masę ciała:

• 80–100 kg dla cieląt 3-miesięcznych;
• 200 kg dla osobników 9-miesięcznych;
• 300 kg dla osobników 15-miesięcznych;
• 410 kg przed pierwszym wycieleniem;
• 500–550 kg dla krów dojrzałych (niezacielonych).

Regularna ocena kondycji ciała jest ważnym narzędziem hodowcy bydła mlecznego. Jest praktyczną metodą manualnej i wzrokowej oceny tego, czy zwierzę otrzymuje wystarczające dawki pokarmu. Wskaźnik BCS – rozpościerający się w wartościach od 0 do 5 – określa rezerwy tłuszczowe krowy. To z kolei przekłada się na bilans energetyczny i stanowi podstawę do podejmowania decyzji dotyczących zmian w żywieniu zwierzęcia.

Inaczej karmimy krowy

Wymagania żywieniowe krów muszą być zaspokajane indywidualnie.

Organizm krowy jest niezwykle skomplikowaną fabryką produkującą mleko. Jednak system ten nie jest „stały” pod względem zapotrzebowania na składniki pokarmowe – podlega ciągłym wahaniom. Są one zależne m.in. od stanu fizjologicznego, ciąży, laktacji, okresu rozwoju itp. W związku z tym, aby dobrostan krów mógł być utrzymany na wysokim poziomie, hodowca musi wziąć pod uwagę, że wymagania żywieniowe krów muszą być zaspokajane indywidualnie. Potrzeby te wzrastają szczególnie podczas ciąży, ponieważ krowa, oprócz wykarmienia siebie, musi dostarczyć także składników potrzebnych do wzrostu i rozwoju cielęcia. Również okres laktacji wymaga od hodowcy zbilansowania dawki i dostarczenia krowie większej ilości składników odżywczych.

Indeks kondycji ciała winien być oceniany regularnie w trakcie laktacji i podczas zasuszenia. Wskaźnik BCS dla krów po wycieleniu powinien przyjmować wartość od 2,5 do 3,0, natomiast przed wycieleniem 3,0 do 3,5. Przekroczenie tych wartości nie tylko wpływa na dobrostan zwierzęcia, ale może też skutkować problemami metabolicznymi, a także utrudnić poród.

A inaczej cielęta

Noworodek traci zdolność wchłaniania przeciwciał z siary już po 6 godzinach od urodzenia.

W przypadku cieląt nieocenioną i niezwykle ważną wartość odżywczą i zdrowotną ma „pierwsze mleko” krowy, czyli siara. Nowo narodzone cielę, aby zachowało zdrowie i witalność, musi otrzymać wystarczającą porcję siary od matki bądź też bardzo dobrej jakości zamiennik. Zaleca się, aby w jak najszybszym czasie po urodzeniu (najlepiej pierwsze 20 minut) 45-kilogramowe cielę otrzymało 2,25 litra tego płynu (5% masy ciała cielęcia). Noworodek traci bowiem zdolność wchłaniania przeciwciał z siary już po 6 godzinach od urodzenia. Dlatego jeżeli nie jest możliwe podanie siary przed tym terminem, należy przynajmniej ją zapewnić w ciągu następnych godzin (siarę powinno się skarmiać przez co najmniej 4 dni).

Cielęta w pierwszym tygodniu swojego życia powinny otrzymywać każdego dnia ilość siary i mleka odpowiadającą 10–15% ich masy ciała, podzieloną na co najmniej 2 skarmiania. Nie zaleca się stosowania siary od krów, u których wywołano przedwczesny poród, gdyż jej jakość jest dużo niższa. W praktyce stosować można także suszoną siarę wzbogaconą o specyficzne przeciwciała.

Dobrostan cieląt

Kwestia dobrostanu nowo narodzonych i młodych cieląt jest niezwykle istotna, gdyż osobniki te są szczególnie narażone na niekorzystne warunki środowiskowe, a także na niewłaściwe zarządzanie farmą. Co za tym idzie wymagają one szczególnej troski ze strony hodowcy. Dużym utrudnieniem wydaje się być fakt, że cielęta zaraz po urodzeniu nie mają w pełni wykształconego żwacza. To zmusza do podawania im płynnego pożywienia (przez co najmniej pierwsze 4 tygodnie życia) do czasu nabrania przez nie zdolności do trawienia stałych pokarmów. Płynna mikstura musi być tak skomponowana, aby w całości pokryła zapotrzebowania żywieniowe rosnącego osobnika.

Ponadto cielęta już od pierwszego tygodnia muszą mieć stały dostęp do paszy w formie stałej (np. wysokiej jakości siana), co przyspieszy rozwój żwacza. Należy jednak pamiętać, że nie wolno zaprzestawać podawania paszy w formie płynów, dopóki żwacz nie uzyska wystarczającej sprawności. Przed podaniem płynnej paszy trzeba sprawdzić, czy jest ona wystarczająco ciepła, a także, w przypadku kiedy cielęta utrzymywane są grupowo, kontrolować na bieżąco spożycie – dopilnować, aby każdy osobnik się najadł (nie wolno jednak przekarmiać). Sprzęt służący do skarmiania powinno się czyścić po każdym użyciu.

Czynniki wpływające na potrzeby żywieniowe bydła mlecznego

Żywienie niezależnie od wieku

Niezależnie od wieku bydło mleczne musi otrzymać taką ilość pożywienia i komponentów odżywczych, aby pozostawać w pełni zdrowia, zaspokoić wymagania związane z podstawowymi potrzebami fizjologicznymi oraz aby zminimalizować ryzyko wystąpień schorzeń metabolicznych i zaburzeń trawienia. W przypadku automatycznego zadawania paszy, należy kontrolować sprawność jego działania co najmniej raz na dobę. Wszelkie usterki usuwa się na bieżąco.

Same metody zadawania paszy muszą być tak dobrane, aby nie spowodować u zwierzęcia fizycznych urazów. Dodatkowo każde zwierzę musi mieć zapewnioną odpowiednią przestrzeń, aby mieć łatwy dostęp do paszy i wody (np. 1 poidło na 15 krów).

Na dobrostan zwierząt mogą również wpływać zmiany w diecie, dlatego trzeba wprowadzać je ostrożnie i stopniowo np. w ciągu 2-tygodniowego „przyzwyczajania”. Należy unikać nagłych zmian. Pasza i woda powinny być także sprawdzane pod kątem bezpieczeństwa – konieczne jest określenie ich jakości, składu i pochodzenia, aby uniknąć zatruć pokarmowych. W dodatku pasza i woda powinny być wolne od zanieczyszczeń i przechowywane w odpowiedni sposób.

Żywienie należy kontrolować przez cały rok. Tylko odpowiednio skomponowana dieta, zarówno pod kątem ilości, jak i jakości, zagwarantuje zwierzętom zachowanie zdrowia i dobrej kondycji, czyli właśnie dobrostan.

Takie czynniki jak rasa, stan fizjologiczny, aktywność fizyczna, pora roku itd. mają duży wpływ na wielkość zapotrzebowania na wodę

Woda

Zapewnienie odpowiedniej ilości wysokiej jakości wody jest kolejnym czynnikiem pozwalającym utrzymać wysoki dobrostan krów mlecznych. Poszczególne farmy mogą być mocno zróżnicowane pod kątem wymaganej ilości wody. Również takie czynniki jak rasa, stan fizjologiczny, aktywność fizyczna, pora roku itd. mają duży wpływ na wielkość zapotrzebowania na wodę.

Aby celu utrzymać odpowiedni dobrostan, należy więc ciągle monitorować jakość i ilość pobieranej przez zwierzęta wody. Jednym z kroków, który trzeba w tym względzie podjąć jest upewnienie się, że wszystkie zwierzęta mają stały dostęp do sprawnych poideł. Sprawa staje się trudniejsza, kiedy ustalona w stadzie hierarchia powoduje, że niektóre osobniki są niedopuszczane do źródeł wody. Wówczas wymagana jest interwencja ze strony hodowcy.

Ważne jest także utrzymanie poideł w sprawności i czystości. W przypadkach, kiedy system zaopatrzenia w wodę ulegnie awarii, należy niezwłocznie zapewnić zwierzętom zbiorniki z wodą, które chwilowo zastąpią uszkodzony system.

Jak zbierać dane dotyczące dobrostanu?

Podsumowując, dobrze traktowane krowy są wolne od stresu, co w konsekwencji przekłada się na zwiększenie produkcyjności stada. W końcu nie od dziś wiadomo, że szczęśliwsza krowa daje więcej mleka. Dbajmy zatem o dobrostan naszych zwierząt!

***

Proponujemy poczytać również, co na temat wpływu żywienia na dobrostan bydła mlecznego mają do powiedzenia użytkownicy portalu AgroFoto.pl.

Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!