Podpory dla drzew – znaczenie w sadach
Podpory dla drzew mają duże znaczenie w uprawach. Intensywne sady wymagają różnego typu podpór indywidualnych lub konstrukcji wspierających całe rzędy drzew. Wynika to z zastosowania podkładek karłowych i półkarłowych dla drzew odmian szlachetnych, które nie są w stanie mocno i głęboko ukorzenić się w glebie i utrzymać formowania, w tym coraz wyższych (3,5 m) oraz węższych koron a także obfitego owocowania drzew.
Ze względu na coraz częstsze anomalie pogodowe, w tym opady gradowe konstrukcje rzędowe można wykorzystać do instalowania siatek przeciwgradowych nad sadem.
Spis treści
Konstrukcje oraz podpory dla drzew i ich znaczenie w sadach
Różnego rodzaju podpory ułatwiają utrzymanie drzewa w glebie w pozycji pionowej, chroniąc przed odchyleniem przewodnika od pionu i jego złamaniem w latach obfitego owocowania oraz wywróceniem lub złamaniem całego drzewa. Podpory dla drzew ułatwiają także formowanie, szczególnie w przypadku koron wrzecionowych i szpalerowych. Konstrukcje wspierające wykorzystuje się także do instalacji osłon przeciwgradowych. Elementy konstrukcji powinny charakteryzować się jakością gwarantującą trwałe i solidne wsparcie oraz stabilne i bezpieczne podtrzymywanie drzew przy konstrukcji wspierającej.
Paliki jako indywidualne podpory dla drzew
Najprostszą podporą indywidualną są drewniane paliki wbite na głębokość 50–70 cm, od strony nawietrznej, w odległości 10 cm od drzewa. Instalowanie palików ułatwiają świdry wodne lub mechaniczne. Długość palików wynosi 2,5–3,5 m, a średnica 6–12 cm. Jako prostą podporę można zastosować paliki sosnowe lub grube paliki bambusowe. Paliki powinny być zaimpregnowane (np. siarczanem miedzi) w całości i pod ciśnieniem, tak, aby stanowiły podporę dla drzewa przez cały okres eksploatacji sadu, czyli 15–20 lat. Impregnacja tylko dolnej części palika skraca jego trwałość do 3–5 lat. Nie wolno wbijać palików bezpośrednio po impregnacji. Takie działanie prowadzi do uszkodzenia korzeni, zahamowania wzrostu a nawet zamierania drzewek. Do wiązania drzewka z palikiem należy używać mocnych, ale elastycznych materiałów, które nie będą pękały i wrzynały się w grubiejący pień.
Konstrukcje wspierające całe rzędy
Innym rozwiązaniem, częściej stosowanym jeśli chodzi o podpory dla drzew, są konstrukcje wspierające całe rzędy. Składają się one z betonowych słupów skrajnych, słupów w rzędach i rozciągniętych pomiędzy nimi drutów. Do drutów mocowane są tyczki lub paliki, do których przywiązywane są drzewa. Skrajne słupy powinny być mocno osadzone w glebie np. w zaprawie betonowej i wzmocnione za pomocą odciągów na zewnątrz i kotew mocujących lub betonowych wypór skierowanych do wnętrza rzędu. Odciągi na zewnątrz rzędu to bardzo często gruby drut tudzież linka zaczepiona do kotwy wbitej na głębokość 1 m (poza zasięgiem zamarzania gruntu). Drugi koniec linki lub odciągu mocuje się do skrajnego słupa. Te zaś są montowane w pionie lub ukośnie pod kątem. W rzędach podstawę konstrukcji wspierającej stanowią słupy drewniane, strunobetonowe lub metalowe.
Pale drewniane wbijamy w rzędzie co 9–10 m, a strunobetonowe co 7–8 m, na głębokość 0,6–0,8 m. Najczęściej długość pali wynosi 3,5–4,5 m. Do pali stabilizujących konstrukcję montuje się drut ocynkowany o średnicy 2,5–4 mm. W konstrukcji można montować 1–5 drutów, pierwszy na wysokości 0,7–1,0 m lub 1,5–1,7 m od gleby. Drut umieszcza się z jednej strony rzędu, a z drugiej jego naciąg jest regulowany (konieczne niewielkie zmniejszenie naciągu na zimę). Naciąg drutu można regulować za pomocą szybkozłączki, napinacza lub specjalnej korby. Służą do tego metalowe lub plastikowe kleszcze napinające. System rusztowania podporowego oparty na słupach i drutach można wzbogacić także o tzw. stoły, na których opierają się gałęzie najniższego piętra.
Do podpierania drzewek najczęściej wykorzystuje się kołki bambusowe, paliki lub metalowe rurki. Drzewka do podpór mocujemy za pomocą elastycznych wężyków, multiklipsów lub stebofixów. Jedno z nowych rozwiązań stanowią sprężyste wężyki sadownicze, które nie naruszają wierzchniej warstwy kory. Ponadto są odporne na działanie promieniowania UV i wysokiej temperatury, nie zawierają w swoim składzie PCV i „rosną” razem z drzewkiem.
Siatki przeciwgradowe
Konstrukcję podpierającą całe rzędy można wykorzystać pod montaż siatek przeciwgradowych. Taka konstrukcja oparta na palach drewnianych, słupach strunobetonowych lub stalowych profilach wymaga stabilizacji za pomocą olinowania i kotew odciągowych na końcach z boku rzędów. Montowanie na konstrukcji siatek przeciwgradowych wymaga 5–6-m wysokości pali wbitych na głębokość 0,6-0,8 m.
Zaleca się zachowanie 1 m wolnej przestrzeni pomiędzy wierzchołkiem drzewa a linką podtrzymującą siatkę. Można zastosować również system mieszany polegający na montażu słupów strunobetonowych w środku, a drewnianych wokół kwatery. Słup drewniany bardziej pracuje, przez co jest trwalszy niż strunobetonowy przy intensywnych opadach gradu i dużych naprężeniach. Na styku z glebą, w dolnej części słupów drewnianych można także założyć rękawy termokurczliwe, zwiększające trwałość słupów. Wbijanie słupów wymaga także specjalnego sprzętu (koparka, wiertła wibromłoty, świdry wodne lub hydrauliczne). Rusztowania wspierające powinno umieszczać się przed założeniem sadu.
Siatki umocowane na konstrukcji
Dobrze dobrane podpory dla drzew w sadzie są bardzo ważne
Bezpośrednią ochronę przed gradem stanowią siatki umocowane na konstrukcji. Można je zakładać w systemie płaskim lub dachowym. Do montażu siatki używa się różnych rozwiązań typu: spinki, gumki bungee, gumki ‘zig zag’, plakietki, suwaki lub karabińczyki. Gumki bungnee mogą się rozciągać, przez co zapobiegają rozerwaniu siatki obciążonej gradzinami. Plakietki spinające po przekroczeniu krytycznej masy gradowej (250–400 kg) odpinają się automatycznie, a gradzina spada w międzyrzędzie. Suwak łączy siatki wzdłuż chronionych międzyrzędzi, pozwala na pokrycie 1 hektara sadu w ciągu około 30 min. Równie łatwe i szybkie jest odsłonięcie rzędu drzew za pomocą specjalnego uchwytu. System Stripex jest wyposażony w suwak z dodatkowym rękawem, kierującym strząsany grad bezpośrednio w środek międzyrzędzia.
Siatka jest odporna na działanie promieniowania UV. Na hektar potrzeba jej 11 000–12 500 m2. Wielkość oczek wynosi 7 x 3 mm, 8 x 2,8 mm lub 8–9 x 3 mm. Siatki mogą być barwy czarnej, szarej lub białej. Czarne są najtrwalsze (20–25 lat), ale zmniejszają dostęp światła o 18–20%. Siatki szare ograniczają dostęp światła o 12–15 % i wystarczają na 10–12 lat. Białe z kolei redukują wpływ światła o 8–12%, ale ich trwałość wynosi zaledwie 10 lat. Siatki białe należy stosować u odmian: Gala Must, Szampion, Decosta i mutantów barwnych Ligola i Pinovy. Siatki szare poleca się dla odmian Jonaprince i Golden Delicious oraz mutantów barwnych Gali i Szampiona. Pod czarnymi siatkami można uprawiać odmianę Mutsu i odmiany z grupy Red Delicious. Innym rozwiązaniem są siatki typu zebra – siatka krystaliczna ze wstawkami siatki czarnej. Ogranicza ona światła w 8%, a jej trwałość ocenia się na 13 lat.
Inne systemy ochrony przed gradem
Kolejnym systemem protekcji przed gradem jest system Whailex, który chroni pojedyncze rzędy podzielone na odcinki 100 m. Podnoszenie i opuszczanie osłon odbywa się za pomocą korby. Montaż takiego sytemu jest szybki i dość tani. Pozwala na jego zastosowanie tylko wtedy, gdy istnieje ryzyko gradu. Stąd też poleca się go zwłaszcza dla odmian słabo wybarwiających się. System Whailex chroni owoce także przed ptakami i oparzeniami słonecznymi.
Podpory dla drzew. Wpływ siatek na drzewa owocowe
Drzewa pod siatkami czarnymi i szarymi gorzej plonują, a owoce są słabiej wybarwione i mniejsze. Są także mniej jędrne i zawierają mniej cukrów. W sadach pod siatkami istnieje duże ryzyko wystąpienia choroby replantacji. Wynika to z konieczności sadzenia drzew dokładnie w tych samym miejscu po poprzednich drzewach. Jednak pod siatkami drzewa w pierwszym roku po posadzeniu lepiej się przyjmują i rosną.
W czasie przymrozków lub silnego nasłonecznienia drzewa pod siatkami są mniej narażone na stres. Także ich owoce są mniej podatne na ordzawienie i poparzenia słoneczne. Zbiór owoców jest tam opóźniony o 2–3 dni. Pod siatkami przeciwgradowymi drzewa należy sadzić w kierunku północ–południe, kontrolować wzrost i stosować więcej zapylaczy i owadów zapylających. Można także rozkładać 6–8 tygodni przed zbiorem jabłek folię odblaskową w międzyrzędziach. W okresie kwitnienia sad można odsłonić.
Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!
