Struktura gleby – jak ją poprawić?
Struktura gleby jest jednym z najważniejszych czynników decydujących o żyzności. Gleba strukturalna to taka, w której drobne części mechaniczne gleby są ze sobą połączone (zlepione) i tworzą skupienia zwane agregatami. Ich wielkość jest różna, ale najkorzystniejsza z punktu widzenia rolniczego jest frakcja o średnicy 2–4 mm.
Rola charakteryzująca się korzystną strukturą sprzyja bowiem gromadzeniu wody opadowej, zapobiega wymywaniu składników pokarmowych do wód gruntowych, a także umożliwia właściwe napowietrzenie gleby.
Spis treści
Struktura gleby
Agregaty glebowe różnej wielkości.
Gleba strukturalna ułatwia kiełkowanie i wschody roślin, umożliwia właściwą penetrację korzeni roślin, przyczynia się do lepszego przesiąkania wody opadowej, dzięki czemu nie powstają zastoiska wodne po gwałtownych lub długotrwałych opadach. Obecność agregatów glebowych zmniejsza opór gleby w trakcie wykonywania zabiegów uprawy roli. To ogranicza zużycie części roboczych maszyn i narzędzi rolniczych oraz generuje oszczędności paliwa. Rola strukturalna stwarza ponadto odpowiednie warunki do rozwoju życia biologicznego gleby, warunkującego prawidłowy wzrost i rozwój roślin, przyczynia się również do wzrostu odporności gleby na erozję wodną i wietrzną.
Nawożenie obornikiem
Podstawowym czynnikiem sprzyjającym powstaniu struktury i polepszeniu jej trwałości jest nawożenie obornikiem. Jeśli nie dysponujemy tym nawozem to funkcję tę z powodzeniem mogą pełnić międzyplony oraz plony uboczne, w tym słoma i liście buraka cukrowego. Korzystnie na strukturę roli oddziałuje również wapnowanie gleby, a także zastosowanie sztucznych środków strukturotwórczych (niestety dość drogich i rzadko używanych).
Gleba strukturalna sprzyja dobrym wschodom pszenicy.
Co jeszcze wpływa pozytywnie na glebę?
Duże znaczenie ma także stosowanie prawidłowego płodozmianu. Im bardziej jest on zróżnicowany i im więcej resztek roślinnych pozostaje na polu, tym na ogół struktura jest lepsza.
Do agronomicznych czynników pozytywnie wpływających na powstawanie oraz utrzymanie się struktury agregatowej należy m.in. ograniczanie intensywności uprawy roli. Cel ten można osiągnąć poprzez spłycenie orek, zastąpienie pługa innymi narzędziami (kultywator, brona talerzowa, agregat uprawowy) lub zmniejszenie liczby zabiegów uprawowych.
Orka w czasie suszy niszczy strukturę gleby.
Zabiegi uprawowe powinny być ponadto wykonane przy odpowiedniej wilgotności. Jeśli gleba jest zbyt sucha dochodzi do nadmiernego jej rozpylania, natomiast gdy za wilgotna – do zamazywania. Do pogorszenia parametrów struktury dochodzi również, jeśli używamy ciężkiego sprzętu rolniczego. Jego niekorzystne oddziaływanie możemy ograniczyć poprzez stosowanie kół bliźniaczych, obniżanie ciśnienia w kołach, użycie techniki „psiego chodu” lub zastosowanie napędu gąsienicowego.
Susza rolnicza 2025 i zagrożenie dla struktury gleby
W 2025 roku suszę w zbożach jarych odnotowano w 1776 gminach, co stanowi 71,70 % wszystkich gmin w Polsce, ponieważ deficyt wilgoci znacząco wpłynął na strukturę gleby. Jednak sytuacja poprawiła się — w okresie od 11 maja do 10 lipca deficyt klimatycznego bilansu wodnego zmniejszył się o 36 mm, dlatego susza uległa osłabieniu. Jednak wciąż utrzymywały się warunki suszy w uprawach kukurydzy, rzepaku, zbóż i roślin strączkowych, co pokazuje niejednorodność zagrożenia. Dlatego poprawa struktury gleby z wykorzystaniem mulczowania i międzyplonów jest nadal kluczowa. Ponieważ zmieniające się warunki pogodowe w 2025 roku nadal pozostają wyzwaniem dla gleby, konieczne są długofalowe działania regeneracyjne.
Ekoschematy 2025 wspierające strukturę gleby
W 2025 roku ARiMR wprowadziła nowe ekoschematy, które wspierają poprawę struktury gleby. Ekoschemat „Biologiczna uprawa” obejmuje dwa warianty: stosowanie mikrobialnych środków ochrony roślin oraz nawozowych produktów mikrobiologicznych, co zwiększa aktywność biologiczną gleby. Jednak także płodozmian, mieszanie obornika ze słomą i uproszczone systemy uprawy zdobyły punkty w ekoschematach, dlatego rolnicy chętnie je stosują. Dlatego te praktyki realnie wzmacniają strukturę gleby, poprawiają wilgotność i stabilność gruzełków. Ponieważ systemy te są wspierane finansowo, ich wdrożenie jest efektywniejsze i obejmuje coraz większy obszar gospodarstw.
Monitoring suszy SMSR i decyzje adaptacyjne
System Monitoringu Suszy Rolniczej w 2025 roku wskazał wystąpienie suszy już w sześciu województwach na przełomie marca i maja, dlatego konieczne stało się szybkie reagowanie rolników. Jednak kolejne raporty potwierdziły rozwój suszy w kolejnych uprawach, co podkreśliło skalę problemu. Dlatego dostępność szczegółowych danych umożliwia rolnikom wybór odpowiednich metod poprawy struktury gleby i planowanie zabiegów agrotechnicznych. Ponieważ warunki suszy zmieniały się dynamicznie, elastyczne podejście stało się istotne. Jednak to podejście zwiększa odporność upraw i promuje długofalową regenerację gleb.
Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!
