Zwójki liściowe – monitoring i zwalczanie
W sadzie jabłoniowym corocznie można zaobserwować kilkanaście gatunków motyli, których gąsienice znacząco uszkadzają wszystkie tkanki drzewa. Najliczniej notuje się zwójki liściowe. Wbrew potocznej nazwie żerują one nie tylko na liściach…
Zwójki liściowe żerują na jabłoniach praktycznie przez cały sezon wegetacyjny. Często występują masowo, wobec czego stale wymagają kontroli. Żerując uszkadzają nie tylko liście (co sugerowałaby nazwa całej grupy tych szkodników), ale także pąki, rozety kwiatowe, zawiązki owoców i owoce. W wielu sadach przeciw zwójkom liściowym wykonuje się 3 lub 4 zabiegi w sezonie.
Spis treści
Zwójkówki liściowe – jak zabrać się za monitoring?
Prawidłowe określenie zagrożenia i skuteczne zwalczanie gąsienic wiosną zredukuje zagrożenie w późniejszym czasie. Aby określić nasilenie występowania zwójek należy od fazy zielonego pąka przeglądać po 10 rozet kwiatowo-liściowych z wybranych losowo 20 drzew. Próg zagrożenia zostanie przekroczony, jeśli zaobserwujemy 3–5 gąsienic na przejrzanych 100 rozetach.
W pierwszym terminie lustracji zapewne będą obserwowane na drzewach gąsienice wydłubki oczateczki oraz zwójek siatkóweczki i bukóweczki. Wynika to z faktu, że w przypadku tych gatunków zimują gąsienice. Trzeba pamiętać, aby szybko zareagować wiosną na ich występowanie, gdyż po przezimowaniu larwy żerują bardzo intensywnie i są w stanie silnie zniszczyć pękające pąki. Obserwując rozwój gąsienic na pąkach należy jednak bardzo rozważnie ocenić potrzebę wykonania zabiegu. Wychodzenie larw z kryjówek zimowych jest bowiem rozciągnięte w czasie i w fazie różowego pąka można zobaczyć więcej larw zwójki bukóweczki. Ponadto wylęgają się w tym czasie gąsienice zwójki różóweczki, które zimowały pod postacią jaj.
Szczegóły dotyczące identyfikacji poszczególnych gatunków zwójkówek znajdziesz w: Gąsienice motyli – niebezpieczne szkodniki sadów
Wnikliwa analiza larw zwójkowatych w fazie zielonego i różowego pąka pozwoli podjąć decyzję, czy konieczny jest jeden czy dwa zabiegi w tym czasie.
Monitoring zwójek liściowych po kwitnieniu
Po kwitnieniu w dalszym ciągu należy prowadzić obserwacje zwójkówek (od czerwca do sierpnia). W tym okresie, co 2 tygodnie, trzeba przeglądać po 20 pędów na 20 losowo wybranych drzewach. Stwierdzając obecność co najmniej 10–12 pędów z gąsienicami na 400 przejrzanych pędach można podjąć decyzję o wykonaniu kolejnego zabiegu zwalczającego. W ostatnim okresie, od połowy sierpnia do zbioru próg zagrożenia można ustalić przeglądając po 20 liści z 20 losowo wybranych drzew. W tym przypadku wynosi on 4 gąsienice w próbie 400 przejrzanych liści.
Pułapki na zwójki liściowe – ich nasilenie i loty monitorujemy za pomocą pułapek z feromonem
Jeśli chodzi o analizę lotów motyli Tortricidae dobrze jest wspomóc się odłowami do pułapek z feromonem. W tym przypadku konieczna jest dobra znajomość cech diagnostycznych, umożliwiających rozpoznanie gatunku motyli. Regularne przeglądanie i zliczanie odłowionych w pułapkach zwójek ułatwia wyznaczenie precyzyjnego terminu zwalczania. W przypadku zwójki siatkóweczki czy wydłubki oczateczki decyzja o wykonaniu zabiegu powinna opierać się na stwierdzeniu w pułapce co najmniej kilkunastu do kilkudziesięciu osobników odłowionych w ciągu tygodnia. Dla zwójki bukóweczki próg ten jest niższy i wynosi kilka motyli w ciągu kilku dni.
Należy pamiętać, że pułapek na zwójki można używać wielokrotnie. Konieczna jest jednak wymiana podłóg lepowych, zwłaszcza, że przyklejają się do nich inne przypadkowe owady. Co 6–8 tygodni trzeba wymienić też dyspenser emitujący feromon. Prawidłowy monitoring za pomocą pułapek wymaga, aby zawieszać je na drzewach przed spodziewanym początkiem lotów motyli. Znając biologię rozwoju poszczególnych zwójek wiemy, że zaczynają one latać od połowy maja (w standardowym sezonie). Jeśli jednak wegetacja jest przyspieszona, fakt ten należy uwzględnić w przyspieszeniu wywieszania pułapek w sadach. W większych sadach ważne jest też stosowanie więcej niż jednej pułapki. Powinny one być rozmieszczone co najmniej 50 metrów jedna od drugiej oraz zawieszone na wysokości oczu obserwatora, w zacienionym miejscu. Należy je kontrolować 2 lub 3 razy w tygodniu.
Możliwości zwalczania zwójkówek liściowych
Zwójki liściowe są atakowane przez szereg pożytecznych organizmów, które mogą mieć duże znaczenie w ograniczaniu ich liczebności. W niektórych sadach nawet kilkadziesiąt procent jaj i gąsienic zwójek jest pasożytowanych przez parazytoidy. Powinno się zatem stwarzać korzystne warunki dla rozwoju organizmów pożytecznych, których presja może wyeliminować potrzebę stosowania zabiegu bezpośredniego. Istotną rolę w przywabianiu pasożytniczych błonkówek oraz drapieżców odgrywają kwitnące rośliny. Same jabłonie kwitną stosunkowo krótko. Dlatego trzeba zapewnić nektar i pyłek dla pożytecznych organizmów w inny sposób, np. poprzez wysiewanie roślin kwitnących.
Zwalczanie bezpośrednie gąsienic zwójkowatych jest trudne, wymaga dobrej znajomości kilku różnych gatunków motyli oraz precyzyjnego monitoringu. Terminy zwalczania uzależnia się od gatunku oraz przekroczenia progów zagrożenia. Do zwalczania gąsienic zwójkowatych oraz innych gatunków motyli, żerujących na pąkach wczesną wiosną zarejestrowanych jest kilkanaście preparatów z różnych grup środków owadobójczych. W zasadzie do zwalczania gąsienic w późniejszym okresie, po kwitnieniu można użyć podobnego zestawu środków.
Należy pamiętać, aby nie powtarzać zabiegów środkami zawierającymi te same substancje czynne. Konieczne jest też opracowanie strategii zwalczania wszystkich szkodników. Warto pamiętać, że te same preparaty mogą być zarejestrowane do zwalczania innych grup szkodliwych organizmów.
Zwalczanie zwójkówek w opcji zero pozostałości
Rozwiązaniem polegającym na ochronie przed zwójkówkami liściowymi i nie wykazującymi pozostałości środków ochrony roślin w owocach jest walka dezorientacyjna. Polega ona na bardzo wczesnym wywieszaniu wiosną dyspenserów emitujących feromony samic.
Nad chronioną kwaterą powstaje tzw. intensywna chmura feromonowa, która wabi samce nawet z dużych odległości w miejsce, gdzie nie ma samic. Masowe pojawienie się samców w określonym obszarze i poszukiwanie źródła zapachu przez silnie pobudzone osobniki powoduje, że samce szybko się eksploatują. Osłabione, zdezorientowane nie odszukują samic, przez co nie dochodzi do kopulacji. Samica nie składa jaj, nie ma więc w sadzie gąsienic, które niszczyłyby liście. Nie ma więc potrzeby opryskiwania drzew insektycydami.
Podkreślić należy, że feromony dezinformacyjne nie wykazują pozostałości w/na owocach.
Zwójki liściowe. Jakie insektycydy stosować?
Jeżeli nie prowadzi się w sadzie walki dezorientacyjnej, w wyborze preparatu można rozważyć zastosowanie środka biologicznego, zawierającego wirus granulozy, wywołujący chorobę gąsienicy i w efekcie – śmierć. Środek przeznaczono w zasadzie do zwalczania gąsienic zwójki siatkóweczki, ale działa także przeciw innym gatunkom. Ze względu na żołądkowe działanie tego insektycydu najlepiej go zastosować przeciw najmłodszym stadiom larwalnym, dopiero zaczynającym wychodzić z kryjówek zimowych. Po 10 dniach można ewentualnie zabieg powtórzyć.
Inne zarejestrowane środki biologiczne zawierają klasyczną bakterię Bacillus thuringiensis subsp. kurstaki lub B. thuringiensis var. aizawai. Ten ostatni przeznaczono do zwalczania zwójki siatkóweczki i piędzika przedzimka.
Zwójki liściowe można zwalczać m.in. przy pomocy specjalnych preparatów
Syntetyczne pyretroidy w zwalczaniu zwójek
Spośród środków syntetycznych, według zaleceń ujętych w programie ochrony roślin sadowniczych, dostępne są pyretroidy (zawierające cypermetryne, deltametrynę). Preparaty te działają na roślinie powierzchniowo, a na owady kontaktowo i żołądkowo. Aby pyretroidy skutecznie działały, należy stosować je w temperaturze poniżej 20°C. Jednocześnie trzeba pamiętać, aby to nie była temperatura zbyt niska, gdyż gąsienice najszybciej giną podczas wykazywania dużej aktywności. W wykazie środków dopuszczonych do obrotu widnieje też sporo środków zawierajacych acetamipryd (neonikotynoid z grupy chlorowanych chloronikotynyli), chlorantraniliprol, abamektynę.
Należy pamiętać, że zwójki często chowają się w oprzędach, pod spód liści, w zwiniętych liściach, w sprzędzionych rozetach kwiatowych, dlatego zabieg aby był skuteczny, powinien być przeprowadzony z użyciem większej z zalecanych dawek wody oraz z użyciem dobrego zwilżacza. W zwalczaniu letnim dodatkowo zarejestrowano selektywne preparaty oparte na benzoesanie emamektyny, indoksakarbie (z grupy oksadiazyn). Wtenczas także dopuszcza się do stosowania pożyteczne bakterie bądź wirusy. W przypadku aplikowania insektycydów w okresie przed zbiorem jabłek, konieczny jest dobór środków o krótkiej karencji.
Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!
