Szarka śliw – czyli ospowatość śliw. Bardzo groźna choroba
Szarka śliw to bardzo groźna choroba przede wszystkim śliw, ale również innych gatunków z rodzaju Prunus. Wywołuje ją wirus ospowatości, który umieszczono na liście organizmów kwarantannowych w krajach Unii Europejskiej. Podlega on obowiązkowi zwalczania w materiale rozmnożeniowym.
Straty za sprawą ospowatości mogą być bardzo duże. W Europie bywały przypadki wycięcia wszystkich drzew w sadach porażonych wirusem.
Spis treści
Przyczyny ospowatości śliw
Sprawcą choroby jest wirus ospowatości Plum pox virus (PPV) należący do grupy potywirusów. Chorobę znano w Europie już w latach 30. XX w., gdy wykryto ją w Bułgarii. Przypuszcza się, że na Bałkanach prawdopodobnie występowała znacznie wcześniej. Wirus szarki spowodował wówczas olbrzymie straty w sadach śliwowych.
Obecnie szarka śliw notowana jest w większości krajów Europy i Afryki Północnej. Wirus zawleczony został także na inne kontynenty, w rejonach uprawy drzew żywicielskich, czyli śliw, ałyczy, brzoskwiń, moreli. Rezerwuarem wirusów mogą być także drzewa i krzewy dziko rosnące należące do rodzaju Prunus.
Szarka śliw. Objawy i szkodliwość choroby
Objawy szarki widoczne są przede wszystkim na liściach i owocach, ale też na pędach drzew. Różnią się w zależności od gatunku i odmiany drzewa. Zazwyczaj na początku rozwoju choroby, w maju i czerwcu są one bardzo charakterystyczne i trudno jest szarkę pomylić z innymi chorobami. Ewentualne pomyłki mogą nastąpić za sprawą choroby zwanej pseudoszarką (wywoływaną przez wirusa chlorotycznej plamistości pierścieniowej jabłoni), ale choroba ta występuje u nas niezwykle rzadko.
Szarka śliw to groźna choroba redukująca plonowanie i jakość owoców
Szarka śliw charakteryzuje się tym, że początkowo na liściach, po kwitnieniu, występują chlorotyczne, jasnożółte plamy, układające się w pierścienie i smugi (patrz zdjęcie otwierające). Plamy te mają rozmyte brzegi. Zdarza się że na odmianach podatnych zajmują większą część liścia. U brzoskwiń plamy na liściach są najczęściej smugowato wydłużone. Liście takie czasem wykazują oznaki kędzierzawienia. W przypadku niskiej temperatury wiosną objawy mogą się pojawić dopiero w czerwcu.
Śliwki z szarką nie mają żadnej wartości
Owoce z objawami szarki są z reguły dużo mniejsze od owoców zdrowych. Nie nadają się do celów spożywczych ani do przetwórstwa. Zmiany w wyglądzie najbardziej widoczne są zanim śliwki zaczną dojrzewać. Najpierw są to lekko fioletowe przebarwienia lub pierścienie. W miarę dojrzewania owocu plamy są coraz ciemniejsze. Miąższ staje się brunatnoczerwony, gąbczasty, ściśle przylega do pestki. Jest niesmaczny. Brązowe pierścienie powstają także na pestce. W miejscach porażenia tkanka lekko się zapada i tworzą się bruzdy. Na owocach brzoskwiń i moreli porażona tkanka nie jest zapadnięta przybierając jasnozieloną barwę. Wszystkie owoce z objawami szarki raczej przedwcześnie opadają na ziemię i gniją.
Objawy choroby pojawiają się czasem także na pędach (za wyjątkiem śliwy węgierki). Początkowo są to podłużne spękania kory, przekształcające się w zrakowacenia. Po kilku latach od wystąpienia choroby uszkodzenia tkanki pędów i gałęzi mogą być już tak znaczne, że powodują zamieranie całych drzew. Drzewa, na których zaobserwowano objawy występowania wirusa, są bardziej narażone na przemarzanie w okresie zimowym.
Szarka śliw. Możliwości ograniczania
Nasilenie choroby różni się w zależności od uprawianej odmiany śliwy. Pospolite śliwy węgierki (zwykła, włoska, łowicka) są bardzo podatne na omawianą chorobę. Szczegółowe zalecenia dotyczące stopnia odporności można znaleźć w charakterystyce odmiany lub w programach ochrony roślin sadowniczych. Wirusy przenoszone są wraz ze zrazami, oczkami, podkładkami wegetatywnymi wykorzystywanymi w uszlachetnianiu drzew. Zdrowotność materiału rozmnożeniowego stanowi więc podstawę w działaniach profilaktycznych ograniczających rozprzestrzenianie się ospowatości.
Jednak jeśli szarka śliw występuje już na danym terenie, to rozprzestrzeniają ją na kłujce mszyce żerujące na zawirusowanym drzewie. Nosicielem mogą być wszystkie gatunki mszyc żerujące na śliwach. Inkubacja choroby, w przypadku przeniesienia wirusów przez mszyce, wynosi około pół roku. Należy zatem monitorować przestrzeń sąsiadującą z sadem i ocenić potencjalne zagrożenie z powodu obecności dziko rosnących śliw.
Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!
