Czym jest pedometr i do czego służy?

2 grudnia 2015, Dorota Kolasińska

Coraz większym zainteresowaniem cieszą się technologie wspomagające nadzór rozrodu bydła. Ułatwiają wykrycie rui, zwiększają skuteczność inseminacji oraz informują hodowcę o rozpoczynającym się porodzie. Jedną z nich jest pedometr. Cóż to takiego i jak działa?

Krótka historia pedometru

Pierwsze wzmianki o pedometrach w literaturze zagranicznej pojawiły się w latach 60. ubiegłego wieku. Prostymi urządzeniami badano wówczas liczbę kroków wykonanych przez krowy na pastwisku i porównywano do zapisków obserwatora. Wtedy czujnik był zbudowany z wahadła wprawianego w ruch podczas kroku oraz mikroprzełączników odnotowujących dane. Okazało się, że taki pedometr prawidłowo zlicza kroki podczas doby i rozpoczęto doskonalenie tego typu systemów.

Pedometry używane są głównie do wykrywania rui u przeżuwaczy (krów i owiec) oraz rozwijającej się kulawizny u koni.

Kolejnym urządzeniem były pedometr przechyłowy, wewnątrz którego znajdowała się rtęć. Montowano je na dwóch przednich kończynach krowy. Przechył nogi do konta 45° rejestrował pojedynczy krok.

Na tej podstawie zbudowano bardziej precyzyjny czujnik, który oprócz liczby kroków rejestrował również czynności stałe, takie jak leżenie lub stanie. Na kłodzie krowy montowano skórzany pas z czujnikiem rtęciowym, który kontrolował leżenie i stanie. Na tylnej kończynie umieszczano natomiast opaskę z czujnikiem rejestrującym liczbę kroków. Rtęć w zbiorniczku podczas stania zamykała obwód, nie przekazując żadnego sygnału. Po przechyleniu – położeniu się lub wykonaniu kroku – obwód był otwierany. Podczas leżenia otwarty obwód dawał sygnał jako jednostajne napięcie, a przerywane w momencie wykonywanych kroków.

Czujnik założony na tylną nogę krowy.

Ówczesne pedometry obecne na rynku rejestrują przyspieszenie obiektu monitorowanego w 3 płaszczyznach. Dzięki urządzeniu można zbadać:

całkowity czas leżenia;
całkowity czas stania;
całkowity czas chodzenia i prędkość przemieszczania się zwierzęcia;
liczbę kroków;
całkowite zwiększenie aktywności – np. podczas wykrywania rui;
nienaturalne zmiany zachowania – zbliżający się poród.

Zasada działania

Pedometr posiada ograniczoną czasowo pamięć. Po zgromadzeniu danych automatycznie przekazuje je do serwera lub urządzenia magazynującego, a później do serwera. W pomieszczeniu musi znajdować się źródło prądu oraz dostęp do bezprzewodowego Internetu. Współczesny pedometr to czujnik obudowany gumową opaską, zakładany na kończynę lub na szyję zwierzęcia. Warto dodać, że badania wykazały, że większą precyzją charakteryzują się urządzenia umieszczane na kończynach niż na szyi.

Zgromadzone dane poddawane są automatycznej analizie, dzięki której hodowca może się dowiedzieć o zmianach aktywności dobowej swojego stada. Należy nauczyć się czytać systemowe wykresy, jednocześnie obserwując zwierzęta, ponieważ dzięki nim można stwierdzić, że:

Pedometry można wykorzystać również na pastwisku.

stan zdrowotny stada i komfort są zagrożone;
stosujemy nieprawidłowy system żywienia, wywołujący schorzenia metaboliczne;
krowa o danym numerze kolczyka jest w rui i trzeba ją poddać zabiegowi inseminacji;
niedługo rozpocznie się poród krowy;
rozpoczyna się kulawizna u konkretnej krowy.

Pedometr na pastwisku?

Pedometr dokonuje pomiaru czasu trwania określonych czynności.

Pedometr sprawdzi się również na pastwisku, w hodowli bydła mięsnego oraz w dziennym wypasie krów mlecznych. System obsługujący pedometry wymaga prądu o niskim napięciu, dlatego można wykorzystywać baterie słoneczne. Dane sczytywane są wówczas po powrocie z pastwiska. Należy więc w takim wypadku zakupić pedometry o większej pamięci – np. 12–24 h.

Zastosowanie pedometrów

Pedometry używane są głównie do wykrywania rui u przeżuwaczy (krów i owiec) oraz rozwijającej się kulawizny u koni. Pedometry rejestrując zmiany w aktywności, mogą być stosowane do badania szeregu innych czynników. Pedometr dokonuje pomiaru czasu trwania określonych czynności. Niektóre z nich powodują obniżenie aktywności dobowej, inne wzmożenie. Warto o tym wiedzieć, kiedy dokonujemy obserwacji własnego stada.

Pedometr nie wystawia jednak diagnozy, to my jako hodowcy musimy się zastanowić, dlaczego krowa zbyt długo leży, jest nadmiernie pobudzona lub bardzo długo stoi. Takie objawy mogą być wskazówką do szybszego rozpoznania choroby, a pedometr może to zadanie ułatwić.