Fitoplazmy i wirusy cebuli – czym są i jak je zwalczać?
Zarówno fitoplazmy, jak i wirusy cebuli to znane patogeny, mimo że nie tak powszechne, jak bakterie i grzyby. Jak je rozpoznać i dlaczego trzeba je zwalczać?
W przypadku chorób wirusowych i fitoplazmatycznych zainfekowane rośliny pozostają chore do końca uprawy i stanowią zagrożenie dla zdrowych roślin. W uprawie cebuli również występują te problemy.
Spis treści
Choroby wirusowe i fitoplazmatyczne cebuli
Najgroźniejszymi chorobami powodowanymi przez wirusy i fitoplazmy w uprawie cebuli są: żółta smugowatość cebuli (IYSV) i żółtaczka astra.
Żółta smugowatość cebuli
Sprawcą żółtej smugowatości cebuli jest wirus żółtej plamistości kosaćca (Iris yellow spot virus, IYSV). Przenosi go wciornastek tytoniowiec. Roślinami żywicielskimi dla IYSV poza cebulą są: szczypiorek, szalotka, czosnek, por, niektóre gatunki cebulowych roślin ozdobnych oraz liczne gatunki chwastów. Źródłem wirusa są zimujące cebule, pozostałości po poprzedniej uprawie lub zainfekowane sadzonki.
Wciornastki są groźnymi wektorami, przenoszącymi wirusy. Na plantacji cebuli wciornastek tytoniowiec jest wektorem m.in. wirusa żółtej plamistości kosaćca (Iris yellow spot virus, IYSV), powodującego żółtą smugowatość cebuli.
Żółtaczka astra na cebuli
Żółtaczkę astrę wywołuje fitoplazma żółtaczki astra (syn. fitoplazma żółtaczki cebuli), organizm zaliczany był dawniej do wirusopodobnych, obecnie zaś do bakterii. Patogen przenoszony jest przez skoczka astrowego (Macrosteles quadrilineatus) oraz wiele innych gatunków skoczków. Żółta smugowatość cebuli występuje na całym świecie, zaś żółtaczka astra jest popularna w Europie, Japonii i Ameryce Południowej.
Objawy chorób i ich identyfikacja
Typowe objawy żółtej smugowatości cebuli mają postać chlorotycznych lub białych, romboidalnych wzorów. Mają one kształt diamentu z jasną obwódką i zielonym środkiem i obserwuje się je na liściach i pędach. W miarę rozwoju choroby, plamy powiększają się i zlewają, a liście usychają. Podobne symptomy mogą pojawiać się też na pędach i powodować wykładanie się roślin przed dojrzeniem nasion.
Z kolei żółtaczka astra powoduje żółte i zielone smugi, tworzące się u podstawy młodych liści na dymce. Porażone liście ulegają spłaszczeniu, czasem skręcają się i krzyżują ze sobą. W końcu dochodzi do zżółknięcia całych liści. W przypadku upraw nasiennych baldach przypomina gwiazdę z wydłużonymi szypułkami i zniekształconymi kwiatami. Niekiedy w kwiatach zamiast nasion tworzą się drobne cebule.
Straty gospodarcze
Straty powodowane przez żółtą smugowatość cebuli są niewielkie. Niskie temperatury i mała ilość światła sprzyjają rozwojowi sprawcy choroby. Wczesne infekcje są bardziej szkodliwe niż infekcje pojawiające się na późniejszym etapie wegetacji.
Większe straty powoduje żółtaczka astra, gdyż fitoplazma, sprawca tej choroby jest polifagiem porażającym ponad 600 gatunków roślin. Poraża ona także rośliny warzywne, takie jak marchew i cebula oraz chwasty. Przy zwiększonej populacji skoczków, na plantacji obserwuje się większe nasilenie choroby.
Fitoplazmy i wirusy cebuli – zwalczanie
Z uwagi na brak programów chemicznego zwalczania, zapobieganie tym chorobom polega na systematycznym zwalczaniu wektorów (wciornastki, skoczki), przenoszących patogeny z roślin zdrowych na chore. Należy dobierać odmiany cebuli mniej podatne na te szkodniki. Zaleca się unikać w płodozmianie roślin, które są gospodarzami sprawców tych chorób. Korzystne jest niszczenie resztek roślin pozostawionych na polu po zbiorze, jak też zwalczanie chwastów, będących żywicielami pośrednimi dla wciornastków oraz nosicielami wirusa. Sugeruje się też izolacje upraw z dymki od innych upraw roślin żywicielskich, a także źródeł zachwaszczenia.
Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!
