Niedziela Palmowa i symbolika palm wielkanocnych
Symbolika palm wielkanocnych jest głęboko zakorzeniona w tradycji chrześcijańskiej. Każdego roku podczas Niedzieli Palmowej wierni niosą do kościoła barwne kompozycje, które mają szczególne znaczenie.
Palma wielkanocna upamiętnia triumfalny wjazd Jezusa Chrystusa do Jerozolimy. Dlatego od wieków w Polsce symbolika palm wielkanocnych łączy w sobie motywy religijne, ale także ludowe. Mianowicie po pierwsze nawiązuje do zwycięstwa życia nad śmiercią. Po drugie — do odrodzenia przyrody oraz nadziei na błogosławieństwo i ochronę ludzi, inwentarza, pól, domostw.
Spis treści
Symbolika palm wielkanocnych — zwycięstwa i odrodzenia
Niedziela Palmowa w Górze Jana, miejscowości oddalonej o 37 km od Lipnicy Murowanej
Symbolika palm wielkanocnych od samego początku odnosi się do triumfu. Palma była w starożytności znakiem zwycięstwa i radości. Dlatego w Niedzielę Palmową wierni przynoszą do kościoła palmy. W ten sposób czczą zwycięstwo życia nad śmiercią (Zmartwychwstanie Pana Jezusa) w związku ze zbliżającą się Wielkanocą. Co więcej, wierzono, że święcona palma chroni przed chorobami i nieszczęściami. W rezultacie to nadawało jej rolę ochronnego „amuletu”.
Znaczenie poszczególnych elementów palmy
Palma wielkanocna składa się z wielu elementów, z których każdy ma swoje znaczenie.
- Gałązki wierzby, które najczęściej dominują w polskich palmach, symbolizują odradzające się życie.
- Bukszpan oznacza nieśmiertelność duszy.
- Suszone kwiaty lub bibułowe kwiaty — piękno stworzenia, ale też przemijanie.
Dlatego właśnie tak bogata symbolika palm wielkanocnych sprawia, że przygotowanie własnej palmy jest nie tylko tradycją, ale także duchowym przeżyciem.
Symbolika palm wielkanocnych we współczesnej tradycji
Niedziela Palmowa w Laskowej, miejscowości oddalonej o 20 km od Lipnicy Murowanej
Dzisiaj symbolika palm wielkanocnych pozostaje żywa zarówno w liturgii, jak i w kulturze ludowej. W wielu regionach Polski od wschodu po zachód, od południa po północ, organizuje się konkursy na najdłuższą lub najpiękniejszą palmę. Te tradycyjne konkursy mają na celu pielęgnowanie dawnych zwyczajów. Co więcej, palmy stały się symbolem jedności rodzinnej, gdyż przygotowywanie ich wymaga obecności wielu osób, przez co etap ten łączy pokolenia.
Najbardziej znanym w Polsce miejscem, którego palma wielkanocna stała się znakiem rozpoznawczym, jest Lipnica Murowana. Rokrocznie na zabytkowym rynku w centrum wsi, pod figurą św. Szymona pokolenia Lipniczan i setki gości–turystów biorą udział w wielkim widowisku (patrz zdjęcie główne). Czyli w konkursie palm. Jej wysokość nie jest jedynym kryterium, aczkolwiek głównym. Jury bierze pod uwagę także: ułożenie pręci, wiązanie, smukłość, zdobienie. W ponadsześćdziesięcioletniej tradycji konkursu najwyższa palma miała ponad 37 metrów.
Lipnica Murowana to nie jedyna miejscowość w okolicach, gdzie ta tradycja Niedzieli Palmowej jest pielęgnowana.
Poza tym w wielu innych regionach Polski odbywają się podobne konkursy. Różnicą jest wykorzystany do zdobień materiał.
W rezultacie, mimo zmian w stylu życia, symbolika palm wielkanocnych nadal odgrywa ważną rolę w obchodach Wielkiego Tygodnia. Jest też barwnym elementem kultury, nie tylko ludowej.
Niedziela Palmowa rozpoczyna Wielki Tydzień
Niedziela Palmowa przypada na siedem dni przed Wielkanocą i rozpoczyna Wielki Tydzień. W polskiej tradycji głównym zwyczajem tego dnia jest właśnie święcenie palm wielkanocnych i procesja z palmami.
Symbolika palm wielkanocnych łączy w sobie głównie motyw religijny (święcenie palm podczas Niedzieli Palmowej), ale także ludowy i kulturowy oraz rodzinny
Poświęcona palma pozostaje na lata
Z palmy poświęconej w Niedzielę Palmową małopolski gospodarz wykonuje krzyże, które przytwierdza do ścian budynków. Także wbija w ziemię na rogu użytkowanego pola, gdzie zostają do następnego roku
Tradycja święcenia palm w Polsce pojawiła się już w średniowieczu. Jednak początkowo palmy przybierały bardzo skromną formę. Co więcej, ze względu na brak naturalnych palm, zastąpiono je gałązkami wierzb, bukszpanu, łoziny czy borówki, czyli naturalnymi surowcami dostępnymi lokalnie. W rezultacie każdy region Polski wypracował swoje unikatowe wzory palm, które dziś są ozdabiane wstążkami, suszonymi kwiatami i kolorowymi papierami.
W Małopolsce z palmy poświęconej w Niedzielę Palmową robi się krzyżyki, które dekorowane są elementami poświęconej palmy (kwiatami z bibuły, wstążkami, suszonymi kwiatami i trawami, w zależności, z czego wykonano palmę). Następnie, jeszcze przed świtem w Wielki Piątek gospodarze krzyżyki wbijają w rogu każdego pola, które uprawiają. Poza tym z drewnianych elementów palmy wykonują drewniane krzyże, które przybijają każdego roku do ścian budynków, w tym gospodarskich. Obie te tradycje są żywe i wciąż kultywowane w Beskidzie Wyspowym.
Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!
