Szpeciele na gruszy to poważny problem. Jak zwalczyć te szkodniki?
Grusze są bardzo chętnie atakowane przez szpeciele. Szczególne znaczenie mają zwłaszcza dwa gatunki, tj. podskórnik gruszowy (Eriophyes piri) i wzdymacz gruszowy (Epitrimerus piri). Oba występują w Polsce pospolicie i praktycznie co roku stwarzają duże problemy plantatorom, ale także amatorom na gruszach przydomowych.
Szpeciele na gruszy powodują znaczne szkody, szczególnie jeśli weźmiemy pod uwagę jakość owoców pochodzących z opanowanych drzew. Ale jeszcze większe straty, dalekosiężne, z ich udziałem dotyczą młodych drzew — w szkółkach i nowo założonych sadach. Silnie opanowane drzewa bardzo wolno rosną, źle się rozwijają, jeśli w ogóle, to późno wchodzą w okres owocowania. Plon z takich drzew jest mizerny — pod względem wielkości i jakości.
Spis treści
Rozwój szpecieli
Zimują samice w pąkach gruszy. W pierwszych dniach wiosny czasem już od końca marca do połowy maja następuje składanie jaj między łuskami. W ciągu roku rozwijają się w warunkach klimatycznych środkowej Europy trzy pełne pokolenia. Osobniki pierwszej generacji bytują w pąkach, natomiast drugiej i trzeciej — w liściach. Większość podskórników w końcu lipca przedostaje się już do nowych pąków, gdzie zimuje.
Pęcherzyki na liściach gruszy, czyli szpeciele na gruszy
Podskórnik i wzdymacz są roztoczami należącymi do rodziny szpecielowatych. Ich szkodliwość wynika z nakłuwania tkanek i wysysania soków roślinnych. W miejscach żerowania tkanki początkowo się odbarwiają (jaśnieją), a wkrótce deformują. W efekcie powstają różnej wielkości pęcherzykowate wyrośle.
Objawy żerowania podskórnika gruszowego
Szpeciele na gruszy są przyczyną deformacji liści — objawy żerowania podskórnika
Szpeciele na gruszy mają ciało białawe, długości do 0,2 mm, walcowate z wyraźnie widocznymi licznymi pierścieniami (około 80 pierścieni). W przedniej części widoczne są 2 pary odnóży. Formy młodociane mają mniejsze rozmiary.
Objawem żerowania podskórnika wczesną wiosną na pąkach są rozwijające się skędzierzawione
Objawy żerowania podskórnika na dolnej stronie liścia
liście. W późniejszym czasie, po kwitnieniu, wysysanie soków z liści prowadzi do powstania jaśniejszych plamek, które następnie nabrzmiewają i brązowieją. Uszkodzenia powstają też na zawiązkach owoców i dojrzewających owocach, na których widoczne są czerwonawe plamki. Takie zawiązki mogą opadać, a owoce są małe i zdeformowane.
Objawy żerowania wzdymacza gruszowego
Ciało wzdymacza jest drobinę mniejszy od podskórnika. Ma długość do 0,15 mm. Jest wydłużone, z mniejszą liczbą pierścieni (40–50 pierścieni). Stadium zimującym są samice w szczelinach kory oraz pod wierzchnimi łuskami pąków. Wczesną wiosną samice zaczynają żerować na pąkach i składać jaja. Później wzdymacz żeruje głównie na dolnej stronie liści, między włoskami, blisko nerwów. Gatunek rozwija u nas 3 pokolenia rocznie. Osobniki ostatniego pokolenia żerują do września.
Żerowanie wzdymacza na dolnej stronie blaszki liściowej prowadzi do jej ordzawienia, a czasem do deformacji. Uszkodzeniom ulegają także pąki, rozwinięte kwiaty gruszy oraz młode zawiązki owoców. Powstałe owoce są małe i słabo wybarwione.
Szpeciele na gruszy — monitoring i progi zagrożenia
Monitoring sadów na obecność szpecieli trzeba rozpocząć w pierwszych dniach wiosny. Gdy pogoda pozwoli, to pierwszą aktywność tych szkodników notuje się nawet w lutym. O konieczności wczesnej lustracji w sadach gruszowych powinien decydować też stopień nasilenia szpecieli w poprzednich sezonach. Aby ustalić próg zagrożenia, należy w okresie bezlistnym pobrać po jednym jednorocznym lub dwuletnim pędzie z 10 losowo wybranych drzew. Jeśli stwierdzimy 5 wzdymaczy na jednym pąku pobranym z pędu jednorocznego lub 20 osobników podskórnika na 10 cm bieżących pędu dwuletniego, to można wykonać zabieg. Kolejną obserwację należy przeprowadzić tuż przed kwitnieniem. W tym czasie próg zagrożenia można wyznaczyć przeglądając po 10 rozet liściowych pobranych z 10 losowo wybranych drzew. W tym przypadku próg zagrożenia zostanie przekroczony, gdy stwierdzimy średnio 100 podskórników na jedną rozetę.
Obserwacje należy kontynuować również po kwitnieniu, w zasadzie do końca lata. Zabiegi akarycydami w tym czasie można wykonać przy stwierdzeniu obecności uszkodzonych przez podskórnika liści na 20 drzewach spośród 100 obserwowanych. W przypadku wzdymacza gruszowego, po kwitnieniu należy prowadzić lustrację co 3 tygodnie. Zabieg można wykonać gdy stwierdzimy 50% uszkodzonych liści na 20 przejrzanych drzewach. Należy pamiętać, że prawidłowe obserwacje przeprowadzimy tylko za pomocą dobrej lupy lub binokularu.
Szpeciele na gruszy — zwalczanie szkodnika w sadzie gruszowym
W zwalczaniu szpecieli na gruszy można zastosować różne metody ochrony. Na pewno mniejszy problem ze szpecielami będzie w sadach, w których wykorzystaliśmy drzewka wolne od tych szkodników. W ramach metody biologicznej można korzystać z usług drapieżnych dobroczynkowatych. Dobroczynek gruszowy przenoszony do sadów wraz z opaskami filcowymi szybko się rozmnaża i potrafi skutecznie obniżyć nasilenie występowania szkodliwych szpecieli. Ograniczyć rozwój szkodliwych roztoczy można także poprzez ręczne usuwanie zaatakowanych liści.
Jednak w przypadku gdy oba gatunki szpecieli występują licznie, a progi zagrożenia zostały przekroczone, można zastosować któryś z zarejestrowanych akarycydów. Należy pamiętać o wczesnych obserwacjach i szybkiej reakcji na liczne występowanie szkodników. Pierwszy zabieg bowiem może skutecznie ograniczyć rozwój populacji w dalszej części sezonu wegetacyjnego.
Do eliminacji podskórnika gruszowego i wzdymacza gruszowego zarejestrowany jest fenpiroksymat. W sprzyjających warunkach atmosferycznych pierwszy zabieg wykonuje się najczęściej w czasie pękania pąków. Aby zwiększyć skuteczność działania środka, należy użyć go łącznie z dobrym zwilżaczem. Tuż przed kwitnieniem, w fazie zielonego pąka, do zwalczania wzdymacza gruszowego można zastosować środek zawierający abamektynę. Jeśli nie było wcześniej zabiegu przeciw podskórnikom dozwolone jest także wykorzystanie fenpiroksymatu. Każdą z wymienionych substancji czynnych można wykorzystać tylko raz w sezonie. Szpeciele są bowiem organizmami, które łatwo wytwarzają odporność na akarycydy.
Przeczytaj również: Rdza na gruszy – objawy choroby i sposoby zwalczania
Brunatna zgnilizna drzew ziarnkowych – poważna choroba
Brunatna zgnilizna drzew pestkowych – jak z nią walczyć?
Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!
