„Pogodny dzień wielkanocny grochowi wielce pomocny” – co jeszcze głosi wieść gminna?

Choć dziś już mało kto czerpie informacje meteorologiczne z przysłów ludowych, nadal stanowią one źródło cennych wskazówek gospodarskich. Sprawdziliśmy, co wolno, a czego nie wolno robić w okresie wielkanocnym.

Folklor słowny to przede wszystkim świadectwo zmysłu obserwacyjnego wielu pokoleń naszych przodków. Nie brakuje w nim śladów przywiązania do tradycji religijnych, szacunku do natury i… skłonności do figli i hucznych zabaw. Poniżej prezentujemy wybór aforyzmów, które być może pomogą w planowaniu naszych rolniczych poczynań. Zapraszamy do lektury!

Niedziela Palmowa (Kwietnia Niedziela)

Najpierw chwila skupienia – jaką pogodę mieliśmy w ubiegłą niedzielę? Od tego zależy siła naszego urodzaju! No bo tak:

• Jeżeli Kwietnia Niedziela sucha, rok cały mokry, jeżeli mokra, rok suchy.
• Gdy w Palmową Niedzielę słońce świeci, będą pełne stodoły, beczki i sieci.
• Pogoda w Kwietnia Niedzielę wróży urodzajów wiele.
• W Niedzielę Kwietnia dzień jasny, jest to dla lata znak krasny.
• Gdy mokro w Kwietnia Niedzielę, rok się sucho ściele.
• Kwietnia Niedziela zimna — i listopad zimny.

Wielki Piątek

Jeśli pamięć szwankuje i aura Niedzieli Palmowej jest dla nas wspomnieniem nie do przywołania, z pewnością kojarzymy jeszcze, jak było wczoraj. Wszystko dlatego, że:

• Gdy Wielki Piątek ponury, Wielkanoc będzie bez chmury.
• Jeśli w Wielki Piątek deszcz kropi, radujcie się chłopi.
• Deszcz na Wielki Piątek napcha każdy kątek.
• W piątek przed Wielkanocą, gdy deszczyk przerosi, pospólstwo urodzaje tego roku wnosi.

• W Wielki Piątek, gdy deszcz hojnie doliny zleje, że dużo mleka będzie, są pewne nadzieje.
• Jak w Wielki Piątek jest rosa, będzie obfity plon prosa.
• Kiedy w Wielki Piątek pada, suche lato deszczyk nam ten przepowiada.
• Jak w Wielki Piątek rosa, to dosiewać prosa, a jak mróz, to kamieniem proso przyłóż.
• We Wielki Piątek deszcz, nieurodzaju wieszcz.
• W Wielki Piątek mróz, na suchym brzeżku siana wóz.
• Jak we Wielki Piątek mróz, to na gołej kępce siana wóz.
• W Wielki Piątek mróz, gdzie bądź na wzgórku siana wóz, w Wielki Piątek rosa, na łące nie chyci kosa.
• Kto w Wielki Piątek sieje, ten się w żniwa śmieje.
• W Wielki Piątek dobry zasiewu początek.
• We Wielki Piątek rosadę kapusty siej, a gawiedź jej nie chyci.
• W Wielki Piątek rób początek, a w sobotę kończ robotę.

Wielkanoc

Nastał czas radosnego świętowania i zasłużonego odpoczynku. Ale warto mieć oko na pogodę, ponieważ:

• W Wielką Niedzielę pogoda, duża w polu uroda.
• Zielone Boże Narodzenie, a Wielkanoc biała, w polu uciecha mała.
• Pogodny dzień wielkanocny grochowi wielce pomocny.
• Gdy na dzwony wielkanocne pada, suchość nam przez całe lato włada.
• Kto dzień i noc gości, to w Wielką Niedzielę pości.
• Lepszy by jeden mądry w piątek, niżeli błaznów w Wielką Niedzielę dziesiątek.
• Gdy mokro w Wielką Niedzielę, rok się sucho ściele.

Źródło: Maria Borejszo (red.), Wielkanoc w polskiej kulturze, Poznań 1997.