Higiena doju to higiena mleka

fot. Fotolia

Właściwie utrzymana higiena doju ma wpływ na zdrowie zwierzęcia oraz parametry mleka. Zła jakość przekłada się na niższą cenę za litr i gorsze wskaźniki ekonomiczne hodowli. Jak utrzymać właściwą higienę doju i mleka?

Prawidłowa technika doju, stan zdrowia gruczołu mlekowego, a także higiena wymion, dojarza, aparatów udojowych oraz ogólna higiena środowiska bytowania zwierząt to elementy niezwykle istotne w pozyskaniu surowca wysokiej jakości. Niskie parametry jakości mleka wiążą się z niższą ceną za każdy oddany litr, a to pogarsza wskaźniki ekonomiczne hodowli bydła mlecznego.

Higiena doju i stanowiska bytowania krowy

Aby zadbać o wysoką jakość mleka powinniśmy zwrócić uwagę na higienę środowiska, w którym przebywają krowy. Chodzi m.in. o: jakość wody, czystość powietrza, pielęgnację zwierząt. Krowom należy zapewnić czyste i suche podłoże legowiskowe. To ograniczy rozwój drobnoustrojów środowiskowych, również tych chorobotwórczych. Zwierzęta utrzymywane na głębokiej ściółce są znacznie częściej narażone na problemy związane z wysoką liczbą komórek somatycznych. A ta z kolei obniża jakość pozyskiwanego mleka.

Rzadkie dościelanie, mokra lub zapleśniała słoma sprawiają, że ściółka staje się inkubatorem do rozwoju patogenów środowiskowych. Są one szkodliwe dla wymienia, racic i skóry. Higiena podłoża jest równie ważna w przypadku utrzymaniu krów na matach legowiskowych. Warto je często myć i dezynfekować.

Prawidłowa higiena doju obejmuje też czystość aparatu udojowego

Przedzdajanie – źródło informacji

Obserwacja pierwszych strug mleka zdajanych na przedzdajacz (osobno z każdej ćwiartki) dostarcza podstawowych informacji nt. czystości mleka (brak obecności kłaczków, strzępków, krwi). Dój wstępny umożliwia również pozbycie się bakterii nagromadzonych w kanale strzykowym. Bowiem w pierwszych strugach mleka ilość bakterii jest z reguły bardzo wysoka.

Mleko z doju wstępnego musi być odseparowane od pozostałej części. Nie wolno zdajać krów na ściółkę czy matę legowiskową, które stanowią idealne miejsce do rozwoju bakterii. Po zakończeniu przedzdajania możemy wykonać Terenowy Odczyn Komórkowy (TOK). Pozwala on określić ilości komórek somatycznych oraz wykryć podkliniczny stan zapalny wymienia (w każdej z ćwiartek). Wystąpienie niekorzystnych wyników TOK chociażby jednej z ćwiartek wymienia jest ostrzeżeniem, że zdojone z niej mleko zaniży parametry jakościowe udoju.

Predipping

Predipping, wykonany przed udojem, ma na celu oczyszczenie strzyków oraz ich dezynfekcję przed nałożeniem aparatów udojowych. Preparat dezynfekcyjny powinien pozostawać na strzykach minimum 30 sekund. Po tym czasie każdy strzyk powinien być dokładnie przetarty i wysuszony jednorazowym ręcznikiem, w kierunku od wierzchołka do nasady.

Pamiętajmy o higienie samego dojarza! Dłonie dojarza mogą być siedliskiem drobnoustrojów wywołujących infekcje dlatego też krowy należy doić w jednorazowych rękawiczkach. Wysoka cena preparatów dezynfekujących zniechęca wielu hodowców do stosowania predippingu. Podobnie jak wydłużenie czasu przygotowania wymion do doju właściwego. Jednakże jest to zabieg, dzięki któremu higiena doju jest lepsza i doskonale sprawdza się w profilaktyce mastitis.

Dój właściwy – technika doju

Przed rozpoczęciem doju wskazany jest 30-40 sekundowy masaż strzyków, który stymuluje wypływ mleka. Aparat udojowy zakładamy na czyste i suche strzyki. Dzięki temu ograniczamy rozprzestrzenianie się bakterii oraz zabezpieczamy aparat przed spadkiem z wymion w czasie doju. Krótki okres czasu pomiędzy stymulacją gruczołu mlekowego a założeniem aparatu udojowego ogranicza pustodój oraz zmniejsza ryzyko uszkodzenia strzyków.

Pamiętajmy, że moment zakończenia doju jest równie ważny i powinien nastąpić przy przepływie około 500 g mleka/min (przy trzykrotnym doju nawet przy przepływie 800-1000 g mleka/min). Zakończenie doju przy przepływie poniżej 400 g mleka/min powoduje wydłużenie pustodoju. Może prowadzić do uszkodzeń błony śluzowej, tkanki gruczołowej wymienia lub zwieracza strzyka. Tym samym doprowadza do mimowolnego wypływu mleka i zwiększonej podatności na mastitis.

Dezynfekcja poudojowa

Pamiętajmy o tym, aby doić krowę w rękawiczkach!

fot. Fotolia

W opróżnionym gruczole mlekowym tworzy się niewielki podciśnienie, które ułatwia przenikanie drobnoustrojów środowiskowych do wnętrza gruczołu mlekowego, zwiększając ryzyko wystąpienia mastitis. Bezpośrednio po odłączeniu aparatu udojowego, należy wykonać dipping poudojowy, zanurzając strzyki w środku dezynfekcyjnym o szerokim spektrum działania (działający na bakterie, wirusy, grzyby i pierwotniaki). Dipping, oprócz dezynfekcji ograniczającej ryzyko nowych infekcji drobnoustrojami zakaźnymi, ma również na celu pielęgnację strzyków oraz utworzenie warstwy ochronnej na skórze, która uniemożliwia parowanie wody.

Sprzęt udojowy

Prawidłowa higiena doju obejmuje też czystość aparatu udojowego (kubki udojowe, kolektor, przewody mleczne), rurociągu mlecznego oraz schładzalnika. Równie ważne jest właściwe działanie i sprawność sprzętu udojowego. Chodzi o  odpowiednie rozwinięcie przewodów mlecznych, zapewniające prawidłowe zdajanie mleka. Higiena doju wymaga też regularnej wymiany gum strzykowych.

Zabezpiecza to przed bólem i dyskomfortem krowy oraz wzrastającym ryzykiem urazów lub infekcji bakteryjnych. Odpowiednia technika doju zapewnia również prawidłowe podciśnienie rurociągu (w dojarkach konwiowych i rurociągowych 46-50 kPa, w halach udojowych 40-42 kPa). Zbyt niskie ciśnienie może powodować wydłużenie czasu dojenia i niepełne wydojenie krowy. Natomiast za wysokie ciśnienie może prowadzić do zrogowacenia wierzchołka strzyka (hiperkeratozy).

Higiena doju – podsumowanie

Higiena mleka zależna jest od higieny doju, który wymaga od dojarza przestrzegania pewnych zasad. Wszelkie uproszczenia rutyny doju, minimalizacja włożonej pracy i użytych środków może skutkować chorobami wymion, a pozyskany surowiec niską jakością higieniczną. Zakończeniem prawidłowego doju jest szybkie schładzanie pozyskanego mleka do temperatury maksymalnie 4℃, które zabezpiecza surowiec przed rozwojem i namnażaniem bakterii, a tym samym gwarantuje utrzymanie wysokiej jakości surowca.

Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!