Sorgo: czy jest szansa na wprowadzenie uprawy w Polsce?
W okresie ostatnich kilku tygodni podzieliliśmy się z Wami wiedzą na temat tego bardzo ciekawego gatunku. Teraz spróbujmy wyciągnąć wnioski i zastanowić się, czy jest szansa na wprowadzenie sorga w szereg polskich upraw.
Sorgo, jak każdy nowy produkt wprowadzany na rynek, wymaga promocji, dokładnego przebadania i oceny konkurencyjności w stosunku do już uprawianych gatunków roślin uprawnych. Sorgo pod względem wartości użytkowej zawsze będzie ustępowało kukurydzy i w stosunku do niej może być jedynie gatunkiem alternatywnym.
Dojrzewające pole sorgo odmiany GK Emese w gospodarstwie Janusza Sus okolicach Ożarowa. (Foto: J. Sus)
Próby wprowadzenia sorga do polskich upraw w połowie ubiegłej dekady tego wieku spełzły na niczym z powodu zbyt dużych oczekiwań w nim pokładanych. Rolnicy zajmujący się produkcją mleka zaczęli uprawiać sorgo, ale po skarmianiu kiszonki uzyskiwali gorsze efekty produkcyjne. Już w pierwszych doniesieniach (prof. Brzóska) podawano, że wartość pokarmowa takiej paszy jest niższa o ok. 20–28% od kiszonki z kukurydzy. Dodatkowo nieudany start uprawy sorga był związany z brakiem wystarczającej wiedzy rolników, dużym popytem na materiał siewny i łatwością wprowadzenie na rynek materiału siewnego, który nie spełniał oczekiwań producentów. Oferowanie przypadkowego materiału siewnego sorga cukrowego, trawy sudańskiej czy mieszańców sorga z trawą sudańską pod jedną nazwą „sorgo” zaszkodziło jego popularyzacji i zniechęciło rolników do dalszej uprawy. Wszystkie wymienione formy i gatunki mają bowiem odmienną wartość użytkową i decydując się na uprawę na konkretny cel, ważne jest poznanie charakterystyki konkretnej odmiany.
Od 2 lat uprawiam sorgo w Polsce z przeznaczeniem na ziarno i uzyskuję plony ziarna sorgo sięgające 6–8 t z ha.
Wprowadzenie przepisów ograniczających wykorzystanie surowców roślinnych wykorzystywanych do celów żywieniowych (tzw. I generacji) do wytwarzania energii odnawialnej stwarza jednak nowe perspektywy dla sorga. Biomasa sorga zamiast wykorzystania jako pasza zadawana do żłobu może zostać przetworzona na biopaliwa. Technologia zastosowana w projekcie NCBIR – PBS1/A8/11/2013, z wykorzystaniem standardowych metod prehydrolizy i hydrolizy pozwala na uzyskanie (w zależności od roku) od 1500 nawet do 4500 l bezwodnego etanolu. Należy zaznaczyć, że badania te były prowadzone na glebie o niskiej żyzności, lekkiej, piaszczystej należącej do V klasy bonitacyjnej. Zagospodarowanie gleb marginalnych do celów rolniczych jest w Polsce ważnym wyzwaniem. Problem ten narasta, gdyż znaczenie gospodarcze gatunków najlepiej przystosowanych do uprawy na tych glebach zmniejsza się i problem ich zagospodarowania będzie priorytetowy w najbliższych latach.
Siew sorga ziarnowego na polach Janusza Sus – maj 2015. (Foto: J. Sus)
Przygotowując tekst, ograniczyłem się do prezentacji zagadnień ogólnych i związanych z wykorzystaniem sorga do celów biotechnologicznych. Informacja przeze mnie przesyłana spotkała się z zainteresowaniem czytelników. Dzięki publikacjom dowiedziałem się, że są w Polsce grupy rolników zainteresowanych uprawą sorga. Wśród nich są również tacy, którzy uprawiają sorgo z przeznaczeniem na ziarno.
– Uprawę sorgo ziarnowego prowadzę w Polsce od 4 lat – mówi Janusz Sus z Ożarowa (woj. świętokrzyskie). – Popyt na ziarno sorga na rynku krajowym zwiększa się, a jakość ziarna krajowego jest porównywalna, a nawet lepsza niż importowanego. Odmiany węgierskie, które wysiewam, w warunkach Polski pozwalają na uzyskanie plonów w szerokim zakresie od 5 do 9 t ziarna z ha. W ubiegłym roku zasiane było 70 ha sorgo na ziarno, w tym roku areał zasiewu będzie podobny – dodaje.
– Od 2 lat uprawiam sorgo w Polsce z przeznaczeniem na ziarno – mówi Adam Augustowski z Kolonia Stodoły (woj. świętokrzyskie), właściciel 100-hektarowego gospodarstwa rolnego ukierunkowanego na produkcję zbóż, głównie kukurydzy – i uzyskuję plony ziarna sorgo sięgające 6–8 t z ha.
A co na to badania?
Skuteczność zwalczania chwastów na plantacji sorgo ziarnowego w gospodarstwie Adama Augustowskiego. (Foto: J. Sus)
W okolicach Wrocławia prowadzone są badania nad sorgiem ziarnowym, odmianami firmy Sorghum PartnersÒ – głównie NK251. Poziom plonowania jest podobny do uzyskiwanego w praktyce u rolników w woj. świętokrzyskim. Jednak odmiany amerykańskie są późniejsze i w latach o niekorzystnym przebiegu pogody plon ziarna i jego jakość zależy od temperatury w okresie wegetacji i sumy opadów atmosferycznych.
Sorgo jest w niektórych krajach wykorzystywane także jako roślina przemysłowa do wytwarzania wielu użytkowych produktów. Na południu Europy (kraje bałkańskie) z sorga produkuje się miotły i szczotki. Sorgo wykorzystywane jest też do produkcji papieru, płyt drewno-zastępczych i wielu innych produktów. Z wyciągów sorga przygotowuje się preparaty, które mają działanie regulujące wzrost innych organizmów. Wyciąg sporządzony z dojrzałych roślin sorga (o nazwie sorgaab), po poddaniu procesom zagęszczania, jest również wykorzystywany w celu ograniczania zachwaszczenia roślin uprawnych.
Popyt na ziarno sorga na rynku krajowym zwiększa się, a jakość ziarna krajowego jest porównywalna, a nawet lepsza niż importowanego.
Dodatkowym uzasadnieniem zainteresowania się tym gatunkiem jest jego duża adaptacja do warunków środowiskowych. Niekorzystne zmiany zachodzące w środowisku będą zmuszały rolników do poszukiwania gatunków odpornych na działanie wysokiej temperatury czy brak opadów. Warto więc zainteresować się sorgiem. Za kilka, kilkadziesiąt lat, w wyniku wytrwałej pracy hodowlanej sorgo będzie mogło zyskiwać na znaczeniu i, podobnie jak na świecie, być jednym z ważniejszych gatunków w naszym kraju, jak obecnie kukurydza.
***
Więcej na temat sorga możecie przeczytać tutaj:
- Sorgo: nowy (czy) perspektywiczny gatunek dla Polski?
- Sorgo: ochrona roślin – jakie są największe problemy?
- Wykorzystanie sorga w produkcji bioetanolu
- Sorgo: nawożenie azotem, fosforem i potasem
- Sorgo: wymagania glebowe i wodne
- Sorgo: wybór odmiany decyduje o powodzeniu uprawy
Spis treści
Sorgo w Polsce 2025 – powierzchnia upraw
Rolnicy uprawiali 8 991,71 ha sorga w Polsce w 2024 roku, co potwierdza rosnące zainteresowanie tą rośliną. W 2025 roku nie ma jeszcze oficjalnych danych o powierzchni zasiewów, dlatego trudno wskazać precyzyjny trend. Ponieważ sorgo dobrze znosi suszę, rolnicy traktują je jako realną alternatywę dla kukurydzy. Jednocześnie ta roślina wspiera płodozmian i pozwala obniżyć koszty produkcji. Zatem coraz więcej gospodarstw rozważa jej wprowadzenie do struktury zasiewów.
Rosnąca popularność sorga w Polsce
Sorgo systematycznie zyskuje na znaczeniu w polskim rolnictwie. Przede wszystkim doskonale radzi sobie na glebach lekkich. Ponieważ klimat staje się coraz bardziej suchy, rolnicy chętniej wybierają tę roślinę. Co ważne, jej system korzeniowy sięga nawet 2 metrów głębokości. Dlatego potrafi pobierać wodę z głębokich warstw gleby w czasie suszy.
Aktualne odmiany sorga na rynku
W ostatnich sezonach pojawiły się odmiany dostosowane do polskich warunków klimatycznych. Przede wszystkim rolnicy korzystają z odmian węgierskich oraz amerykańskich. Ponadto testowane są odmiany hybrydowe o krótszym okresie wegetacji. Dzięki temu sorgo dojrzewa wcześniej i daje stabilne plony na poziomie 6–9 t/ha. Dlatego roślina ta zyskuje na atrakcyjności w całym kraju.
Praktyczne zalecenia agrotechniczne na 2025 rok
Zalecenia agrotechniczne dla sorga na 2025 rok uwzględniają aktualne warunki pogodowe w Polsce. Dlatego siew należy przeprowadzić od drugiej dekady kwietnia do końca maja. Kluczowe znaczenie ma nagrzanie gleby do minimum 14°C. Norma wysiewu wynosi 12–16 kg/ha dla sorga ziarnowego i 18–25 kg/ha dla sorga na kiszonkę. Przy siewie na ziarno zaleca się głębokość 3–4 cm i rozstaw rzędów 50–60 cm. Natomiast zbiór przeprowadza się kombajnem zbożowym przy wilgotności ziarna 18–20%, a następnie dosusza do 13–14% wilgotności magazynowej.
Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!
