O czym należy pamiętać przy żywieniu loch?

Dawka pokarmowa dla loch powinna być dostosowana do stanu fizjologicznego oraz być związana z potrzebami produkcyjnymi zwierząt. Żywienie loch ma wpływ na ich kondycję zdrowotną. O czym jeszcze należy pamiętać?

Zapotrzebowanie pokarmowe loch związane jest z potrzebami bytowymi i produkcyjnymi zwierząt wynikającymi ze zużycia energii i białka na przyrost własnej masy ciała, prawidłowy przebieg ciąży, a następnie na produkcję mleka konieczną do wykarmienia miotu.

Niedobór składników energetycznych

Niedobór białka w żywieniu, poza wpływem na ogólny wzrost i rozwój, upośledza syntezę hormonów gonadotropowych, a tym samym może powodować zaburzenia w cyklu rujowym, rozwoju narządów rozrodczych i prawidłowym przebiegu ciąży. W konsekwencji doprowadzić to może do poronień lub rodzenia się prosiąt małych i mało żywotnych. Niewłaściwy poziom białka w dawce pokarmowej jest również przyczyną obniżonej mleczności.

Brak kwasów tłuszczowych może powodować zmiany związane z degeneracją jajników.

Niedobór składników energetycznych upośledza przemianę materii, w tym możliwość przyswajania pobranego z paszą białka. Brak kwasów tłuszczowych może powodować zmiany związane z degeneracją jajników.

Żywienie loch przed rozpoczęciem i w okresie użytkowania rozpłodowego ma na celu:

• osiągnięcie dojrzałości płciowej w przewidywanym czasie,
• utrzymanie lochy w poprawnej kondycji hodowlanej,
• zapewnienie wysokiej wydajności mlecznej,
• ograniczenie spadku masy w czasie laktacji,
• zapewnienie długiego użytkowania rozpłodowego,
• zapewnienie dużej wydajności życiowej loch.

Występujący w praktyce problem obniżonej wielkości drugiego miotu u loch jest spowodowany niedostateczną podażą aminokwasów (w tym głównie lizyny) w okresie laktacji. (Foto: AgroFoto.pl, gość)

Grubość słoniny

Należy także podkreślić, że istnieje związek między grubością słoniny u młodych loszek a długością ich późniejszego użytkowania rozpłodowego. Mimo zwiększenia się z wiekiem masy ciała loch, grubość słoniny zmniejsza się po każdym cyklu rozpłodowym. W okresie laktacji locha traci więcej tłuszczu niż jest w stanie ponownie odłożyć w kolejnej ciąży. Loszki przy dopuszczeniu do krycia powinny mieć ponad 210 dni (7 miesięcy) i słoninę grubości ok. 18 mm.

W czasie ciąży loch dawki pokarmowe należy dostosować do stanu fizjologicznego uwzględniającego okres ciąży (poniżej 90 dnia, 91–105 dnia i powyżej 105 dnia) oraz kolejność miotu.

Żywienie loch w okresie ciąży

Zwiększenie intensywności żywienia od 91 do 105 dnia ciąży (14 dni) w zależności od kolejności miotu sięga od 1 do 2,4 MJ EM i od 10 do 25 g białka strawnego, co odpowiada 2,8–3,2 kg mieszanki pełnoporcjowej. Ponowne obniżenie dawki następuje dopiero w okresie okołoporodowym, tj. od 105 dnia ciąży, do 2,7–2,9 kg mieszanki pełnoporcjowej (33,8–36,3 MJ EM na dzień), w zależności od kolejności miotu, w celu zapobiegania powikłaniom okołoporodowym (zaparcia, trudne porody, zapalenie wymienia). Oszczędne żywienie loch w okresie od 1 do 90 dnia ciąży zapewnia dziennie 32,5–36,0 MJ EM, co odpowiada ok. 2,7–3,0 kg mieszanki pełnoporcjowej, w zależności od kolejności oproszenia.

Zapotrzebowanie na energię i składniki pokarmowe musi być dostosowane do fazy cyklu rozpłodowego i kolejności miotu (patrz tab.1.).

Odpowiednia ilość białka

Zbyt intensywne żywienie podczas ciąży wydłuża ujemny bilans energetyczny w okresie odchowu. (Foto: AgroFoto.pl, gość)

fot. AgroFoto.pl, gość

Obok zapewnienia lochom wystarczającej ilości energii i włókna w paszy trzeba pamiętać o dostarczeniu odpowiedniej ilości białka w dawce. Niedobór tego składnika podczas ciąży powoduje, że nie tworzą się w organizmie rezerwy, co ma swoje widoczne skutki w okresie laktacji. Niższa jest również liczebność miotów i mniejsza masa ciała rodzonych prosiąt. Locha podczas ciąży powinna zwiększyć swoją masę ciało o mniej więcej 30–40 kg, z czego ponad 60% to masa płodów wraz z łożyskiem i wodami płodowymi, a pozostała część to stworzone rezerwy.

Zbyt intensywne żywienie podczas ciąży wydłuża ujemny bilans energetyczny w okresie odchowu. Locha przez dłuższy czas nie jest w stanie przyswoić wysokiej ilości energii z paszy, jaką zużywa na potrzeby bytowe i na laktację.

Prawidłowe karmienie

Zbyt skąpe żywienie loch w okresie ciąży skutkuje natomiast mniejszymi przyrostami masy ciała loch i zwiększa się okres ujemnego bilansu energetycznego. Duża różnica w masie ciała zwierząt w okresie ciąży i laktacji ostatecznie negatywnie oddziałuje na skuteczność pokrycia i kondycję lochy. Trzeba pamiętać, że gromadzenie pewnych rezerw tłuszczu jest niezbędne. Można to monitorować, sprawdzając grubość słoniny na grzbiecie, która to nie powinna przekroczyć 20 mm.

W dniu oproszenia trzeba lochę przegłodzić, dając jej tylko wodę. Po urodzeniu prosiąt dobrze jest podać pójło, które może składać się z mielonego suszu i otrąb pszennych zalanych ciepłą wodą z dodatkiem soli glauberskiej (hydrat siarczanu sodu). Zabieg ten ma za zadanie wyregulować perystaltykę jelit, pobudzić wydzielanie siary i zapobiec częstym po porodzie zaparciom. Należy jednak pamiętać, że sól glauberska jest środkiem przeczyszczającym i lochom nie powinno się podać jej więcej niż ok. 100 g.

Żywienie loch karmiących

W okresie laktacji dochodzi do spadku masy ciała, co jest dodatnio skorelowane z masą 3–4-tygodniowego miotu. Ubytek masy ciała lochy karmiącej może być wykładnikiem jej mleczności. Lochy karmiące muszą być zatem żywione paszą o zwiększonej koncentracji energii i białka bardzo obficie, w zasadzie do woli, z wyjątkiem okresów okołoporodowych i zasuszenia.

Żywienie po porodzie rozpoczyna się od podawania takiej samej dawki paszy, jaka była stosowana w końcowym okresie ciąży. (Foto: AgroFoto.pl, lukas15)

Żywienie loch po porodzie rozpoczyna się od podawania takiej samej dawki paszy, jaka była stosowana w końcowym okresie ciąży. Następnie stopniowo zwiększa się lochom dawkę paszy, o mniej więcej 0,5 kg, tak aby po pierwszym tygodniu karmienia nie racjonować już paszy – wtedy mieszanki powinno się podawać od 6 do 7,5 kg. Żywienie musi odpowiednio być dostosowane do liczby prosiąt w miocie. Oprócz zapewnienia potrzeb bytowych, w dawce dla lochy muszą się znaleźć składniki pokarmowe, które wykorzystane zostaną do syntezy mleka. W czasie laktacji locha produkuje ok. 200–300 l mleka i wraz z nim do 18 kg białka.

Okres odchowu

Okres odchowu prosiąt w dużej mierze zależy od kondycji lochy. Zbyt wczesne odsadzenie prosiąt może spowodować większą śmiertelność zarodków w kolejnej ciąży. Wiąże się to przede wszystkim ze stanem macicy po porodzie, której inwolucja trwa ok. 21 dni. Pod koniec laktacji można stosować wiele zabiegów mających pozytywny wpływ na rozród w kolejnym cyklu. Niektóre źródła podają, że można przykładowo przez 5 dni przed odsadzeniem i do 14 dnia po pokryciu dodawać do dawki dla lochy karmiącej ok. 400 mg syntetycznego beta-karotenu, co ma wpłynąć na lepsze zagnieżdżanie komórek jajowych w błonie śluzowej macicy.

Dawki paszy

Do 3 dnia przed odsadzeniem maciora powinna zjadać jak najwięcej paszy. Następnie od tego momentu zmniejsza się dawkę o mniej więcej połowę, aż do całkowitej głodówki po odsadzeniu. Od drugiego dnia po zabraniu prosiąt locha otrzymuje taką samą dawkę paszy, jak w pierwszym okresie ciąży z uwzględnieniem kolejności miotu.

Zbyt wczesne odsadzenie prosiąt może spowodować większą śmiertelność zarodków w kolejnej ciąży.

Podczas karmienia należy obserwować, jak zmienia się kondycja lochy, ponieważ nadmierna eksploatacja w tym okresie powoduje problemy w kolejnym cyklu rozrodczym. Przyczyną gorszej kondycji mogą być zbyt liczne mioty, zbyt wczesne krycie loszek, a także zbyt długi okres karmienia prosiąt, tj. powyżej 28 dni. Powszechnym błędem jest złe zbilansowanie mieszanki pełnoporcjowej pod względem jakości białka. Wiąże się to z zawartością w paszy aminokwasów limitujących (głównie: lizyny, metioniny, treoniny i tryptofanu). Chcąc poprawić jakość białka w mieszance, można dodawać syntetyczne aminokwasy lub stosować gotowe mieszanki uzupełniające.

Okres laktacji

Warto dodać, że mleko loch charakteryzuje się wysoką zawartością składników pokarmowych, dzięki czemu średnio z 4,1 kg mleka osiągamy 1 kg przyrostu masy ciała prosiąt. W okresie laktacji ubytek masy ciała loch wynoszący 10 kg jest normalnym procesem mobilizacji własnych rezerw energetyczno-białkowych na potrzeby wynikające z intensywnej produkcji mleka. Jednak straty masy ciała przekraczające 10% mogą być przyczyną wydłużenia okresu odsadzenie–pokrycie, co w praktyce obserwowane jest u loch pierwiastek.

Poniżej pewnego stanu kondycyjnego lochy nie są w stanie wykazać swojego potencjału w zakresie wielkości miotu.

Występujący w praktyce problem obniżonej wielkości drugiego miotu u loch jest spowodowany niedostateczną podażą aminokwasów (w tym głównie lizyny) w okresie laktacji. Poniżej pewnego stanu kondycyjnego lochy nie są w stanie wykazać swojego potencjału w zakresie wielkości miotu. Ilość pobieranej paszy oraz stan procesów metabolicznych u loch wpływają na produkcję hormonu stymulującego wzrost pęcherzyków jajnikowych (FSH) oraz hormonu luteinizującego (LH), które są odpowiedzialne za przebieg cyklu rujowego u świń.

Efektem niedostatecznego pobierania paszy, a tym samym składników pokarmowych w okresie laktacji jest:

• obniżenie produkcji mleka,
• spadek masy ciała odsadzanych prosiąt, 
• istotne zmniejszenie masy ciała loch,
• wyraźna utrata rezerw białkowo-tłuszczowych, 
• zaburzenia w gospodarce mineralnej,
• osłabienie kośca,
• wydłużenie okresu od odsadzenia do skutecznego pokrycia,
• zmniejszenie wydajności rozrodczej w kolejnych miotach.

Żywienie loch luźnych (od odłączenia prosiąt do ponownego zajścia w ciążę)

Duża różnica w masie ciała zwierząt w okresie ciąży i laktacji ostatecznie negatywnie oddziałuje na skuteczność pokrycia i kondycję lochy.

Na wstępie należy przypomnieć, że okres jałowienia powinien trwać od kilku do kilkunastu dni. Karmienie w tym okresie powinno być podobne do żywienia w pierwszych dniach ciąży z wyjątkiem loch o niskiej kondycji po okresie laktacji. Na 2–3 dni przed planowanym kryciem zwiększamy dawkę pasz zbożowych (energetycznych). Jest to tzw. metoda flushing – podkarmianie, która powoduje zwiększenie liczby owulowanych oocytów.

Zaraz po pokryciu trzeba wrócić do poprzedniego poziomu energii. Stosowanie flushingu w wypadku wieloródek nie zawsze ma jednak sens. W praktyce często moment odsadzania przypada w 4 tygodniu życia prosiąt. Ruja występuje wtedy po 5–7 dniach. Ten czas jest zbyt krótki na podwyższanie energii w paszy dla lochy, aby przyniosło to pożądany efekt. Istnieje również niebezpieczeństwo, że flushing, zamiast stymulować owulację, przyczyni się do większego zamierania zarodków.

Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!