Układ pokarmowy trzody chlewnej – budowa i funkcjonowanie

fot. Pixabay

Układ pokarmowy trzody chlewnej jest dobrze przystosowany do trawienia różnego rodzaju pokarmu ze względu na to, że świnie to zwierzęta wszystkożerne. Cały ich przewód pokarmowy jest stosunkowo prosty, połączony ciągłą rurką mięśniowo-błonową od jamy ustnej do odbytu. Jak pracuje żołądek świni? Odpowiedź powinien znać każdy hodowca, aby zadbać o zdrowie zwierząt.

Jama ustna umożliwia wstępne częściowe zmniejszenie pobieranego pokarmu. Zęby natomiast odgrywają główną rolę w rozdrabnianiu pokarmu. Układ pokarmowy trzody zaczyna się już na jamie ustnej i zębach. Mają one też za zadanie zmieszać pokarm ze śliną (chemiczny rozkład pokarmu). 

Ślina w procesie żucia pokarmu

Istnieją trzy główne gruczoły ślinowe, które obejmują: ślinianki przyuszne, żuchwowe i podjęzykowe. Wydzielanie śliny jest odruchem stymulowanym obecnością pokarmu w jamie ustnej. Ilość śluzu obecnego w ślinie jest regulowana przez suchość lub wilgotność spożywanego pokarmu u świń. Tym samym świnie pobierając paszę suchą wydzielają większą ilość śliny, podczas gdy w diecie wilgotnej wydzielana jest tylko ilość pomagająca w połykaniu. Ślina na ogół zawiera bardzo niski poziom amylazy, enzymu hydrolizującego skrobię do maltozy (początkowy rozkładanie cukrów).

Odpowiednie żywienie od urodzenia ma wpływ na układ pokarmowy trzody, a zwłaszcza prosiąt i ich żywotność.

fot. pixabay.com

Jednak wkład tego enzymu w proces trawienia cukrów w organizmie świni jest niewielki. Po przeżuciu i zmieszaniu ze śliną pokarm przechodzi przez gardło, a następnie przełyk i trafia do żołądka. Ruch przez przełyk wiąże się z perystaltyką mięśni, czyli skurczem i rozluźnieniem mięśni w celu przemieszczania pokarmu.

Żołądek świni – jak jest zbudowany?

Żołądek świni (jednokomorowy) jest narządem mięśniowym odpowiedzialnym za magazynowanie, inicjowanie rozkładu składników odżywczych i przepuszczanie treści pokarmowej do jelita cienkiego. Ma cztery odrębne obszary, które obejmują: przełyk, trzon, dno i odźwiernik. Okolica przełyku nie wydziela enzymów trawiennych, ale najczęściej powstają w tej okolicy wrzody żołądka. Podrażnienie tej części żołądka spowodowane drobnym rozmiarem cząstek paszy, stresem lub innymi czynnikami środowiskowymi może przyczyniać się do powstawania wrzodów u świń. 

Układ pokarmowy trzody chlewnej a praca żołądka

W trzonowej części żołądka śluz jest wydzielany i mieszany z trawionym pokarmem. Pokarm następnie przechodzi do obszaru dna, który jest pierwszą większą częścią żołądka, która rozpoczyna proces trawienia. W tym regionie gruczoły żołądkowe wydzielają kwas solny, co skutkuje niskim pH od 1,5 do 2,5. To obniżone pH likwiduje bakterie połknięte z paszą. Inne wydzieliny w tym regionie występują w postaci enzymów trawiennych, w szczególności pepsynogenu, z którego pod wpływem kwasu solnego tworzy pepsynę odpowiedzialną za rozpad białek.  W końcu treść pokarmowa przesuwa się na dno żołądka, czyli obszar odźwiernika. Region ten jest odpowiedzialny za wydzielanie śluzu do wyściełania błon trawiennych. Ma to zapobiec uszkodzeniom spowodowanym przez przewód pokarmowy o niskim pH, gdy przechodzi do jelita cienkiego. 

Jelito cienkie u świni

Zdrowy żołądek świni i prawidłowa praca całego układu pokarmowego są podstawą zdrowia zwierzęcia.

Układ pokarmowy trzody opiera swoje działanie również na jelicie cienkim. To ono jest głównym miejscem wchłaniania składników odżywczych i dzieli się na trzy części. Pierwsza część to dwunastnica. Dwunastnica jest elementem jelita cienkiego, która wychodzi z trzustki i wątroby (pęcherzyka żółciowego).

Trzustka jest odpowiedzialna za wydzielanie insuliny i glukagonu w odpowiedzi na wysoki lub niski poziom glukozy w organizmie. Ponadto pełni funkcje wydzielania enzymów trawiennych oraz wodorowęglanu sodu. Wydzielane enzymy trawienne rozkładają (hydrolizują) białka, tłuszcze i węglowodany w treści pokarmowej. Natomiast wodorowęglan sodu pełni kluczową rolę w zapewnianiu zasadowości. Dzięki temu treść pokarmowa może być transportowana przez układ pokarmowy trzody chlewnej, a dokładnie przez jelito cienkiego bez powodowania uszkodzenia komórek z powodu niskiego pH po opuszczeniu żołądka. 

Wchłanianie składników odżywczych a zdrowy układ pokarmowy trzody

Do dwunastnicy wydzielana jest również żółć, która jest magazynowana w woreczku żółciowym i produkowana przez wątrobę. Sole żółciowe m.in. wspomagają trawienie i wchłanianie tłuszczu oraz witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.  Treść pokarmowa u świń po opuszczeniu dwunastnicy wchodzi do środkowej części jelita cienkiego czyli jelita czczego. Ta część jelita cienkiego obejmuje zarówno dalszy rozkład składników odżywczych, jak i początek ich wchłaniania. Wchłanianie składników odżywczych trwa do ostatniego odcinka jelita cienkiego czyli jelita krętego. 

Jelito grube lub jelito tylne u świni obejmuje cztery główne części. Najpierw treść pokarmowa z jelita cienkiego przechodzi do kątnicy. Kątnica ma dwie części, pierwsza ma ślepy koniec, przez który treść pokarmowa nie może przejść. Druga część jelita ślepego łączy się z okrężnicą, gdzie treść pokarmowa jest przekazywana do odbytu i wydalana.  

Jelito grube – do czego służy świniom?

Główną funkcją jelita grubego jest wchłanianie wody. Treść pokarmowa, która początkowo przechodzi przez jelito cienkie do jelita grubego, jest bardzo płynna. Nabłonek jelita grubego ma dużą zdolność wchłaniania wody, dzięki czemu ma zdolność kondensacji masy pokarmowej. Po przejściu treści pokarmowej przez jelito kręte do jelita grubego nie następuje trawienie enzymatyczne. W jelicie grubym występuje ograniczona aktywność enzymów drobnoustrojowych, które tworzą lotne kwasy tłuszczowe (mogą być one łatwo wchłaniane w jelicie grubym). Na ogół dostarczają one tylko tyle energii, aby zaspokoić zapotrzebowanie na składniki odżywcze nabłonka jelita grubego.  Po usunięciu większości wody poferment zostaje skondensowany do postaci półstałej i usuwany przez odbyt. 

Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!