Miodówki na gruszy – bezwzględnie muszą być zwalczane

Miodówki na gruszy występują w Polsce powszechnie i często powodują istotne szkody. W odróżnieniu od miodówki jabłoniowej co roku wymagają zwalczania chemicznego.
Miodówki na gruszy reprezentowane są przez dwa gatunków. Szkody powstają głównie za sprawą miodówki gruszowej plamistej (Cacopsylla pyri). Mniej licznie na gruszy w Polsce może żerować miodówka gruszowa czerwona (Cacopsylla pyrisuga).
Spis treści
Miodówki na gruszy – opis szkodnika
Miodówki są to owady o przeobrażeniu niezupełnym, należące do rzędu pluskwiaków (Hemiptera). Miodówka gruszowa plamista ma ciało o miękkim oskórku, rzadko pokryte włoskami, z delikatnymi bieżnymi nogami oraz dwoma parami błoniastych skrzydeł, słabo użyłkowanych. Soki roślinne pobiera za pomocą narządu kłująco-ssącego, jednocześnie wpuszczając do tkanki roślinnej toksyny. Na zakończeniu odwłoka widoczny jest wyrostek kaudalny za pomocą którego wydziela spadź. W Polsce gatunek ten występuje w dwóch formach rozwojowych: letniej i zimowej. Osobniki letnie osiągają długość ciała 3–3,5 mm, mają ciało zielonożółtej barwy. Formy zimowe natomiast mają 2–3 mm i ostatecznie przybierają ciemniejszą barwę żółtobrązową.
Rozwój miodówki na gruszy
Stadium zimującym miodówki gruszowej plamistej są owady dorosłe w szczelinach kory, kątach pędów, resztkach roślin pod drzewem. Kryjówki te opuszczają często w okresie bezlistnym, wczesną wiosną. Przy dodatniej temperaturze powietrza może to nastąpić nawet przy końcu lutego i na początku marca. Już wtedy osobniki miodówki zaczynają żerowanie (tzw. uzupełniające) na młodych pędach. Po tej fazie samica jest zdolna do składania jaj na pąkach lub dolnej stronie rozwijających się liści. Jaja są owalne, żółtopomarańczowe, przyczepione wyrostkiem do podłoża, składane pojedynczo lub w rzędzie. W okresie rozwijania pąków wylęgające się larwy od razu żerują między łuskami. Później mogą też żerować na młodych pędach gruszy i liściach.
Letnie formy dorosłe pojawiają się w czasie i po kwitnieniu gruszy. W tym okresie samice składają jaja na liściach młodych pędów. Ich płodność jest bardzo duża, gdyż jedna może złożyć nawet 1000 jaj. W ciągu roku występują 3 lub 4 pokolenia miodówki.
Miodówki na gruszy – objawy i szkodliwość żerowania
Szkodliwość bezpośrednia miodówek polega na wysysaniu soków roślinnych z wiązek przewodzących. Efekt stanowi ogładzanie rośliny, powstawanie żółtych, a później brązowych plam i usychanie
pąka lub liścia. Większym problemem jest wyjątkowo obfite wydalanie spadzi przez aktywne owady. Ta bogata w cukry proste substancja, zwana też rosą miodową, ma gęstą i klejącą konsystencję, co sprawia, że pokryte nią organy roślinne przestają normalnie funkcjonować. Spadź zatyka aparaty szparkowe, utrudniając oddychanie roślinie. Jest to też doskonała pożywka dla grzybów sadzakowych powodujących czernienie liści, pąków i owoców. Organy te nie spełniają wówczas prawidłowo funkcji asymilacji CO2, hamują wzrost, zamierają i opadają. W konsekwencji zmniejsza się intensywność owocowania, a owoce są drobniejsze, złej jakości.
Owoce zasiedlone przez miodówkę mają też nieatrakcyjny wygląd, przez co tracą na wartości handlowej. Na dolnej stronie liści można zaobserwować zazwyczaj różne stadia larwalne, jak również owady dorosłe. Ze względu na większą liczebność groźniejsze jest żerowanie larw. Należy też wziąć pod uwagę, że masowe pojawienie się miodówek wpływa na pogorszenie jakości pąków kwiatowych i mniejsze owocowanie w kolejnym roku. Ponadto szkodnik jest wektorem fitoplazmy (patogenu zaliczanego do bakterii) powodującej zamieranie grusz. Choroba ta pojawia się w większym nasileniu zwłaszcza w czasie długotrwałych upałów, co zdarzało się wielokrotnie w ostatnich latach w Polsce.
Miodówki na gruszy – monitoring
Pierwsze wiosenne lustracje należy wykonać w okresie bezlistnym, gdy temperatura otoczenia wynosi ok. 10°C przez 3 dni. Tego typu warunki umożliwiają wychodzenie zimujących pluskwiaków z kryjówek i rozpoczęcie żerowania na pąkach. Może to nastąpić nawet w lutym. Oprócz obserwacji bezpośrednich pąków, da się strząsać też dorosłe osobniki z gałęzi na płachtę entomologiczną. W tym celu powinno się losowo ustalić 35 drzew i z każdego wybrać jedną gałąź do kontroli. Po kilkukrotnym przekroczeniu liczby 15 strząśniętych miodówek, można podjąć wczesnowiosenne zabiegi zwalczania. Nie można dopuścić do złożenia większej liczby jaj przez samice.
Lustracje w sadzie gruszowym należy prowadzić stale, w odstępach co 2–3 dni. Następny ważny termin to okres tuż przed kwitnieniem, kiedy powinno się przeglądać co najmniej 50 gałązek z pąkami kwiatowymi. W sposób losowy z drzewa należy wybierać do lustracji pędy o podobnej długości ok. 20 cm. Konieczność wykonania zabiegu w tej fazie rozwojowej zaistnieje, gdy stwierdzona zostanie obecność jaj i larw na co najmniej 5 pędach. Dalsze lustracje należy przeprowadzać również po kwitnieniu. W tym czasie można jednak robić je rzadziej, co 7–10 dni. Tutaj obecność jaj i larw miodówki na co najmniej 3–5 gałązkach pobranych losowo z jednego drzewa (na 25 pędów pobranych łącznie) wiąże się z koniecznością opryskiwania drzew insektycydem.
Zwalczanie miodówki na gruszy
Obecnie do zwalczania owadów dorosłych i larw miodówek żerujących na gruszy zarejestrowano kilka preparatów zawierających substancje czynne z różnych grup chemicznych. W okresie bezlistnym do zastosowania możliwe jest wykorzystanie pyretroidów (deltametryna) lub związku nieorganicznego (wodorowęglan potasu). Przed kwitnieniem do dyspozycji mamy preparaty z grup neonikotynoidów (acetamipryd), butenolidów (flupyradifuron) lub, podobnie jak w okresie bezlistnym pyretroidy (deltametryna) i związki nieorganiczne (wodorowęglan potasu) a także olejek pomarańczowy, który na rynku dostępny jest pod nazwą Limocide. Preparat ten został dokładnie przebadany a badania potwierdziły jego skuteczność, dzięki czemu mógł on zostać zarejestrowany jako środek ochrony roślin. Limocide jest preparatem wyjątkowym, to naturalny fungicyd, insektycyd i akarycyd o działaniu kontaktowym. W przypadku zastosowania go do zwalczania miodówek, wysusza on ich larwy, dzięki czemu nie rozwijają się osobniki dorosłe. Najefektywniej działa on na młode larwy, jednak należy pamiętać, że mamy do czynienia z preparatem w 100% naturalnym, dlatego może pojawić się konieczność powtórzenia zabiegu aby uzyskać lepszy efekt. Limocide jest produktem bezpiecznym dla organizmów pożytecznych oraz dopuszczonym do stosowania w produkcji ekologicznej.
Po przekroczeniu progu zagrożenia, pierwszy zabieg zwykle należy wykonać w okresie bezlistnym. W tym czasie celem jest zwalczanie owadów dorosłych, które opuszczają swoje zimowe kryjówki. Opryskiwanie powinno się wykonać w ciepły, bezwietrzny dzień, w temperaturze powyżej 15°C. Niemniej jeśli wybierana jest deltametryna, to temperatura powietrza nie powinna przekroczyć 20°C. Zabieg tą substancją można powtórzyć po 14 dniach. Do kolejnego opryskiwania dobrze jest jednak wybrać środek o innym mechanizmie działania. Jego skuteczność zwiększy się, gdy dodany zostanie odpowiedni zwilżacz. Możliwość składania jaj przez samice miodówek da się ograniczyć poprzez zastosowanie oleju mineralnego na suche drzewa, który działa na nie odstraszająco, glinki kaolinowej oraz niektórych nawozów dolistnych jak siarczany magnezu czy potasu.
Miodówki na gruszy i ich zwalczanie po kwitnieniu
W okresie po kwitnieniu można wybrać środek zawierający abamektynę lub spirotetramat. Zabieg należy wykonać jednorazowo, w okresie od końca kwitnienia do początku opadania owoców. Pierwsza z wymienionych substancji czynnych to produkt naturalny z grupy makrocyklicznych laktonów, działający wgłębnie. Druga substancja krąży układowo (systemicznie), dwukierunkowo, zarówno w dół, jak i w górę rośliny wraz z sokami. Dzięki temu chronione są zarówno młodsze, jak i starsze części drzewa. Jest to substancja skuteczna zwłaszcza na młodsze larwy. Hamuje ich przechodzenie w kolejne fazy rozwojowe.
Środek należy aplikować wieczorem, przy temperaturze 18–24°C i przy dużej wilgotności powietrza. Zaletą stosowania tego preparatu jest selektywność dla drapieżnych roztoczy. Należy mieć na uwadze, że na gruszach, nawet gdy większość płatków już opadła, mogą jeszcze przebywać pszczoły. Konieczne jest uwzględnienie tego faktu w czasie opryskiwania.
W regulacji liczebności miodówki gruszowej plamistej ogromną rolę odgrywają owady drapieżne (dziubałek gajowy, dziubałek leśny, dziubałeczek mały, skorki, złotooki, biedronki), a jesienią parazytoid (Sectiliclava cleone) pasożytujący dorosłe miodówki.
Miodówki na gruszy – podsumowanie
Zwalczanie miodówek w sadzie gruszowym jest bardzo trudnym zadaniem, wymagającym opracowania szerokiego programu czynności jakie należy wykonać. Do skutecznego zwalczenia szkodnika, w zależności od przebiegu pogody i jego liczebności w sadzie gruszowym, często trzeba wykonać kilka zabiegów chemicznymi środkami owadobójczymi. W niektórych latach miodówka daje o sobie znać przez cały sezon wegetacyjny, w trakcie którego liście i inne organy pokrywa rosą miodową. Zdarza się wówczas, że plantatorzy tracą cały plon handlowy. Nie ma przy tym znaczenia jaką odmianę uprawiają. Szkodnik żeruje na różnych odmianach, w tym na pospolitych w naszym kraju w szkółkach i sadach produkcyjnych, jak Generał Leclerc, Bonkreta Williamsa oraz Konferencja, także na ozdobnych. Z nich może również przelatywać do sadów. Należy pamiętać, że nieprawidłowe podejście do chemicznego zwalczania miodówek powoduje łatwiejsze wykształcanie się odporności na stosowane środki.
