Niedobory u cieląt – czy można temu zapobiegać i jak?
Cielęta urodzone z niedoborami nie rokują dobrze na przyszłość. Jak uniknąć problemu niedoborów? Z jakimi niedoborami u cieląt borykają się najczęściej hodowcy? Jak można pomóc w przypadku wystąpienia objawów niedoborów?
Cielę to przyszła krowa – z takim określeniem spotykamy się wielokrotnie mówiąc o odchowie cieląt. Dlaczego więc temat zdrowia cieląt jest nadal w moim mniemaniu bagatelizowany? Cielę urodzone z niedoborami nie będzie dobrą i zdrową krową produkującą zdrowe mleko w odpowiedniej ilości. Nie będzie też spełniało naszych oczekiwań jako opas w przypadku bydła mięsnego. Geneza powstania niedoborów u cieląt leży już w okresie zasuszenia krowy, a dokładniej mówiąc w żywieniu krowy podczas zasuszenia i przygotowania do wycielenia. Największy przyrost masy płodu notujemy w ostatnim miesiącu cielności. Wtedy brak odpowiedniej podaży mikro i makroelementów zauważymy właśnie u nowo narodzonego cielęcia.
Spis treści
Nowo narodzone cielę przy matce
Sposobem na zapobieganie wystąpienia niedoborów u cieląt jest również odpowiednie żywienie cieląt od momentu narodzin. Przede wszystkim podaż odpowiedniej ilości i jakości siary, która jest najlepszym źródłem wielu składników pokarmowych w najlepszej, możliwej dla oseska formie. W późniejszym terminie również ważną rolę odgrywają pasze stałe, w postaci specjalnie przygotowanych prestarterów i starterów. Stały i nieograniczony dostęp do wysokiej jakości paszy dla nowo narodzonego i rozwijającego się cielęcia jest sprawą bezdyskusyjną.
Nowo narodzone cielę przy matce
Najczęstsze niedobory u cieląt
Witamina A jest często określana mianem witaminy życiowej, a jej prekursor, czyli beta karoten jest wręcz niezbędny do prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu. Reguluje bowiem wzrost i różnicowanie się komórek, wpływa na skórę i okrywę włosową. Jest niezbędna do prawidłowego przebiegu procesów tworzenia się i wzrostu tkanki kostnej i funkcjonowania narządu wzroku. Niedobory witaminy A u cieląt najczęściej objawiają się w formie zaburzeń neurologicznych, ale pierwsze objawy nie występują zaraz po urodzeniu, ale po ok. 100 dniach życia. Objawy, takie jak zmniejszone pobranie paszy, gorsze przyrosty masy ciała, biegunka, dodatkowo zwiększają podatność na infekcje przez upośledzenie funkcjonowania układu odpornościowego. Niedobór witaminy A może powodować deformacje układu szkieletowego i zaburzenia widzenia, łącznie z utratą wzroku.
Bogatym i najlepszym źródłem wit. A dla cieląt oprócz siary i mleka jest pasza zielona. Niedobory wit. A można przy odpowiednio szybkiej reakcji odwrócić podając tę witaminę w iniekcji lub też w preparatach doustnych.
Niedobory witaminy D i wapnia u cieląt
Krzywica, bo to najczęstszy efekt niedoborów witaminy D i wapnia, to przypadłość, której należy przede wszystkim zapobiegać. Głównym miejscem zdeponowania wapnia są kości. Cielę z niedoborami wapnia będzie pobierało go właśnie z kości, co spowoduje znaczne ich osłabienie, kulawizny, słabość i łamliwość. Cielęta z objawami krzywicy są osłabione, przez co bardziej podatne na inne schorzenia, mają słabe przyrosty, a ich rozwój nie jest prawidłowy.
Cielęta z niedoborami witaminy E i selenu
W przypadku niedoborów selenu (Se) i wit. E mówimy o dysfunkcji praktycznie wszystkich układów funkcjonalnych bydła, zarówno na etapie noworodka, jak i w przyszłości. Witamina E może niwelować skutki niedostatecznego zaopatrzenia organizmu w selen. Jednak należy pamiętać, że równie szkodliwy może być nadmiar selenu (selenoza).
Na etapie noworodka częstym przykładem niedoborów wit.E i selenu są przykurcze w stawach pęcinowych u bydła. Konieczne jest oczywiście podanie iniekcyjne, ale również zniwelowanie przykurczy, żeby nie doprowadzić do stałych uszkodzeń ścięgien i stawów. W takich przypadkach bardzo skuteczne są rozgrzewające maści i masaże polegające na stopniowym prostowaniu przykurczu. Bardzo pomocne są również usztywniacze zrobione z otulin na rury. Nie pozwalają bowiem na powrót do przykurczu, a zarazem nie powodują ucisku na naczynia krwionośne.
Niedobory u cieląt i ich śmiertelne skutki
Choroba białych mięśni to kolejny problem związany z niedoborem wit. E i selenu. Niestety jest nieodwracalna i śmiertelna ze względu na postępujące dysfunkcje narządów kluczowych, np. serca. Niedobór wit. E może zaburzać funkcjonowanie układu immunologicznego. Ma istotne znaczenie szczególnie w przypadku cieląt, które są bardzo podatne na różne choroby cieląt, głównie układu oddechowego i pokarmowego.
Stężenie wit. E we krwi zależy w dużym stopniu od skarmianych pasz. Dobrym źródłem pokarmowym jest ruń pastwiskowa. Dużo wit. E jest w kiszonce z traw, jednak u nowo narodzonych cieląt jedynym i najskuteczniejszym sposobem na odpowiednią podaż wit. E oraz selenu jest dobrej jakości siara.
Cielę w boksie indywidualnym zaopatrzone w prestarter oraz wiadro ze smoczkiem
Niedobory cynku u cieląt
Z pośród wielu jeszcze niewymienionych pierwiastków i witamin uważam, że to właśnie cynk (Zn) zasługuje na uwagę i jest przez wielu hodowców oraz weterynarzy zapomniany/niedoceniany. Bierze on udział niemal we wszystkich procesach życiowych organizmu. Jest niezbędny przy biosyntezie białek. Uczestniczy w syntezie kolagenu, hormonów (insulina, glukagon) oraz kwasów nukleinowych. Pobudza formowanie i mineralizację kości młodych zwierząt. Bierze również udział w utrzymywaniu prawidłowego stężenia wit. A w osoczu. Cynk jest aktywatorem ponad 200 enzymów, uczestniczy w wielu procesach metabolicznych. Odgrywa istotną rolę w syntezie DNA, a także w rozwoju odczynu zapalnego.
Skutki niedoboru cynku
Niedobory cynku u cieląt wpływają na układ immunologiczny, powodując obniżenie odporności, zahamowanie rozwoju i wzrostu młodych zwierząt. Bardzo wyraźnie przekłada się to na funkcjonalność zwierząt w przyszłości (zaburzenia rozrodu). Charakterystyczne objawy w postaci zmniejszenia lub braku apetytu, wylizywania (sierści, łańcuchów, ziemi), gorsze przyrosty masy ciała, utrata sierści. Zmiany skórne w postaci łusek i strupowatych nalotów w sąsiedztwie otworów nosowych, śluzawicy, w zgięciach stawów.
Niedoborom u cieląt należy przede wszystkim zapobiegać. Podając odpowiednie pasze i mieszanki mineralne krowom w zasuszeniu możemy zapewnić dobry start małemu oseskowi. Oczywiście absolutnie nie bagatelizując wagi prawidłowego odpajania cieląt siarą i żywienia w późniejszych okresach.
Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!
