Ocena pokroju i kondycji bydła mięsnego: jak ją przeprowadzić?

19 września 2016, Dorota Kolasińska

Umiejętność oceny pokroju i kondycji bydła mięsnego we własnym zakresie jest przydatne w celu określenia efektywności opasu. Nie w każdym gospodarstwie znajduje się waga pomostowa. Jak określić masę ciała, kondycję oraz pokrój naszego bydła, aby doskonalić genetykę stada?

Jak określić masę ciała?

Najprostszą metodą byłoby zważenie bydła na wadze pomostowej, ale opasy i jałówki utrzymywane cało rocznie na pastwisku nie są zbyt chętne do tego zabiegu. W tym celu wymyślono kilka specjalnych przyrządów, aby ułatwić nam ocenę masy ciała. Oszacowanie masy ciała jest potrzebne w przypadku sprzedaży, dawkowania leków, ale również przy pierwszym zacieleniu jałowic. Na szczęście istnieje zależność pomiędzy obwodem klatki piersiowej, a masą ciała. Do tego celu służy miarka zoometryczna, która kosztuje ok. 60 zł. Można również wykorzystać długi centymetr krawiecki. Pomiaru dokonuje się tuż za łopatkami. Należy pamiętać, że są to wartości przybliżone. Zależność pomiędzy masą ciała bydła rasy kombinowanej a obwodem klatki piersiowej można sprawdzić tutaj.

Warto oceniać kondycję swojego bydła, dzięki temu można modyfikować dawkę żywieniową. (fot. AgroFoto.pl, użytkownik: RockandRolnik)

– Nie mam wagi pomostowej, to za duży wydatek i do tego zbędny. Takie wagi kosztują od 3 do 7 tys. i zajmują strasznie dużo miejsca. Poza tym, jakbym miał spędzać z pastwiska na pomiar takiego byczka 500 kg, tylko po to żeby sprawdzić ile waży, to chyba by mi się nie chciało go z powrotem zaprowadzać i od razu bym go oddał do skupu. Mam specjalną miarkę, kupiłem przez Internet. Moje krowy i byczki są łagodne. Podchodzę, mierzę obwód klatki piersiowej (czasami mi żona pomaga) i sprawdzam ile mnie więcej waży i już wiem, czy trzeba jeszcze dopasać – mówi pan Andrzej, hodowca bydła Limousine z pow. siedleckiego (woj. mazowieckie).

Budowa

Bydło mięsne ocenia się na podstawie budowy w skali 100 pkt:

wygląd ogólny, konstytucja i typ – krowy 15, buhaje 20

Należy zwrócić uwagę w szczególności na stopień umięśnienia, harmonię i szlachetność budowy, związanie partii ciała, szerokość i długość grzbietu i zadu, głębokość klatki piersiowej, umięśnienie zadu i ogona, ale również ustawienie nóg i szerokość szpary międzyracicowej.

głowa, szyja – krowy 5, buhaje 5
Nie każdego hodowcę stać na zakup wagi pomostowej. W jaki sposób ocenić masę ciała? (fot. AgroFoto.pl, użytkownik: RockandRolnik)

Ocenie podlega kształt, szerokość, długość, kolor rogów i ich osadzenie. Opis szyi polega na ocenie jej umięśnienia, związania z tułowiem oraz kształtu.

głębokość i szerokość przodu – krowy 15, buhaje 20
tułów – krowy 15, buhaje 15
zad – krowy 20, buhaje 20
nogi i chód – krowy 10, buhaje 10
oznaki użytkowości – krowy 10, buhaje 10

Umięśnienie

Umięśnienie ocenia się na podstawie:

grubości mięśnia grzbietu
długości mięśnia uda
wysklepienia mięśnia uda
szerokości między łopatkami
szerokości grzbietu
szerokości zadu

Bydło mięsne charakteryzuje kształt ciała wpisany w prostokąt. (fot. AgroFoto.pl, użytkownik: RockandRolnik)

– Od razu widać, która dobrze wygląda. Jest okrąglejsza, nie widać kości, zad i udźce są bardziej wypukłe. Te, które mają mniejsze umięśnienie mają od razu bardziej wystające wyrostki i żebra – tłumaczy hodowca.

Kondycja

Kondycja bydła mięsnego jest wskaźnikiem optymalnego żywienia, terminu pierwszego krycia lub inseminacji oraz profilu zdrowotnego stada. Decyduje o wynikach reprodukcji oraz efektywności i opłacalności opasu. Krowy w nieodpowiedniej kondycji mają problemy z ocieleniem i zacieleniem, cielęta mogą rodzić się słabsze, a siara może być gorszej jakości. Kondycję ocenia się na podstawie 9-punktowej skali BCS. Krowa oceniona na 9 punktów jest skrajnie zapasiona, a krowa oceniona na 1 punkt jest skrajnie wychudzona.

Bydło mięsne utrzymywane na pastwisku cechuje lepsza zdrowotność, lepszy profil kwasów tłuszczowych w mięsie oraz obfitsze umięśnienie. (fot. AgroFoto.pl, użytkownik: RockandRolnik)

– Mówi się, że jałówki powinno się zacielać kiedy osiągną 65% masy ciała dorosłej krowy. Przy pierwszym pokryciu najważniejszy jest wiek, dojrzałość i kondycja. Jeśli jałówka jest zbytnio wychudzona, albo odwrotnie – bardzo tłusta, to się nam nie zacieli. Kondycję najlepiej sprawdzać na bieżąco, bo wtedy można coś zmienić w dawce paszowej. Każda sztuka jest inna i też może się różnić budową. Wszystkie w lato są na pastwisku, jedzą to samo (trawa i trochę osypki), a nagle okazuje się, że z 20 sztuk, 3 wyglądają jak beczki. Już wtedy wiem, że będzie problem z zacieleniem. Odłączam je od reszty i jedzą tylko trawę – mówi hodowca.– Po pysku też widać, która jest chudsza.

9-punktowa skala BCS.

1 punkt

1 punkt przyznawany jest krowom bardzo chudym. Na wyrostkach kolczystych nie ma tłuszczu podskórnego. Wszystkie kości, włącznie z biodrowymi i żebrami są widoczne i dobrze wyczuwalne.

2 i 3 punkty

2 i 3 punkty przyznaje się krowom „zabiedzonym”. Krowy mają widoczne i wyczuwalne wyrostki kolczyste. Na niektórych można wyczuć lekką powłokę tłuszczu.

4 punkty

4 punkty przyznaje się krowom „granicznym”. Wyrostki kolczyste są wyczuwalne pod lekkim naciskiem dłoni, tkanka tłuszczowa pokrywająca wyrostki kolczyste jest grubsza. Żebra, wyrostki poprzeczne i kości biodrowe są zaokrąglone.

5–7 punktów

Od 5 do 7 otrzymują krowy w kondycji „dobrej”. Umięśnienie zadu, ud i nasady ogona jest widoczne. Wyrostki kolczyste i poprzeczne są praktycznie niewidoczne i ledwo wyczuwalne. Wokół ogona znajduje się obficie otłuszczona poduszka. Ogon przylega do ciała.

Dzięki prostym metodom selekcji możemy uniknąć wielu schorzeń, predyspozycji genetycznych do szybkiego otłuszczania i problemów w rozrodzie.

8–9 punktów

8 i 9 punktów otrzymują krowy tłuste. Wyrostki kolczyste, poprzeczne i żebra są niewidoczne i niewyczuwalne. Poduszka tłuszczowa wokół nasady ogona jest obfita. Lędźwie są okryte tłuszczem, krowy mają w przekroju kształt beczkowaty. Krowy otrzymujące 9 punktów mają duże problemy z poruszaniem się.

Ocena umięśnienia, kondycji i pokroju nie jest rzeczą prostą, ale skoro zootechnik-selekcjoner może się nauczyć oceny bydła mięsnego, to dlaczego miałoby to być niemożliwe dla hodowców. Ocena kondycji może poprawić parametry rozrodu, a ocena pokroju wspomoże doskonalenie genetyczne własnego stada. Dzięki prostym metodom selekcji możemy uniknąć wielu schorzeń, predyspozycji genetycznych do szybkiego otłuszczania i problemów w rozrodzie. Hodowcy oceniający masę ciała na podstawie miarki zoometrycznej mogą oceniać dobowe przyrosty i modyfikować dawkę pokarmową, tak aby przyspieszyć opas.

Zależność pomiędzy masą ciała bydła rasy kombinowanej a obwodem klatki piersiowej można sprawdzić tutaj.

Przeczytaj również: