Strefy buforowe w ochronie roślin. Praktyczne wskazówki dla rolników
Strefy buforowe to m.in. ważny element nowoczesnej, racjonalnej ochrony roślin. Ich stosowanie ma na celu ochronę środowiska i zdrowia ludzi, a także zapewnienie zgodności z obowiązującymi przepisami.
Strefy buforowe przestrzegane podczas zabiegów ochrony roślin mają na celu utrzymanie wysokiej jakości plonów przy minimalnym wpływie na organizmy niebędące celem zabiegu. Poza tym te obszary należy uwzględnić w „Dokumentacji zabiegów ochrony roślin”.
Spis treści
Co to są strefy buforowe?
Strefy buforowe to wyznaczone pasy terenu, najczęściej nieużytkowane, na których nie wolno stosować środków ochrony roślin (ś.o.r.) lub w których obowiązują określone ograniczenia dotyczące stosowania ś.o.r. W praktyce rolniczej mają najczęściej za zadanie zabezpieczenie wód powierzchniowych przed wpływem chemicznych substancji czynnych. Ponadto strefy buforowe mogą dotyczyć obszarów roślin chronionych, a także zamieszkałych, czy na których prowadzi się gospodarkę pasieczną. Dlatego wprowadzenie tych stref jest obowiązkowe i szczegółowo regulowane przez przepisy.
Zmienna szerokość stref buforowych
W Polsce szerokość stref buforowych zależy od rodzaju stosowanego środka ochrony roślin oraz lokalnych warunków środowiskowych. Rejestrowany w Polsce środek ochrony roślin ma określone warunki dotyczące stosowania. Między innymi właśnie odnośnie do szerokości stref buforowych, w etykiecie środka figurujących także pod nazwą stref ochronnych. Generalnie szczegółowe informacje na ten temat można znaleźć właśnie w etykiecie danego preparatu.
Strefy ochronne albo strefy buforowe dla wód powierzchniowych
Generalnie pod pojęciem „wód powierzchniowych” rozumiemy:
- rowy melioracyjne,
- strumienie, potoki (wody płynące),
- rzeki (wody płynące różnej szerokości),
- jeziora (wody stojące naturalne lub sztucznie wykonane przez człowieka).
Zatem strefy buforowe dla wód powierzchniowych są obszarami wyznaczonymi wokół zbiorników wodnych lub wzdłuż cieków. Taki teren ma za zadanie zapobieganie bezpośredniemu oddziaływaniu substancji czynnych ś.o.r. na organizmy wodne. Działa też jak bufor i filtr, uniemożliwiając bezpośredni spływ ś.o.r. do wód.
Pamiętać jednak trzeba, że szerokość tych stref zależy od toksyczności preparatu oraz sposobu jego aplikacji.
Minimalna szerokość takiego obszaru wynosi co najmniej 1 metr. Jednak może mieć również 20 m. Wszystko zależy od toksyczności ś.o.r. wykorzystywanych opryskiwaczy oraz systemów czy podzespołów ograniczających znoszenie cieczy (technik ograniczających znoszenie — TOZ).
Obszary ochronne ujęć wody
Używając ś.o.r., należy zachować także odpowiednio określoną szerokość od ujęcia wody (studnie głębinowe, itp.).
Strefy buforowe dla terenów zamieszkałych
Strefy te są wyznaczane w pobliżu budynków mieszkalnych, placówek oświatowych, czy miejsc publicznych. Faktem jest, że ich celem jest ochrona ludzi przed narażeniem na kontakt ze środkami ochrony roślin.
Ich szerokość też jest zmienna, zależna od toksyczności środka i warunków oraz techniki jego aplikacji.
Strefy buforowe dla terenów przyrodniczo cennych
Obszary chronione tworzy się też w pobliżu obszarów objętych ochroną, takich jak parki i rezerwaty przyrody czy siedlisk gatunków chronionych. W praktyce są one określane indywidualnie, w zależności od potrzeb ochrony danego miejsca.
Czynniki wpływające na szerokość stref buforowych
Na wyznaczenie szerokości strefy ochronnej, jakiej trzeba przestrzegać w trakcie zabiegów ochrony roślin, mają wpływ:
- rodzaj środka ochrony roślin — preparaty bardziej toksyczne lub trwałe wymagają szerszych stref buforowych;
- gatunek chronionej rośliny, a także faza jej wzrostu;
- dawka ś.o.r. — może być zmienna w zależności od terminu stosowania, częstotliwości stosowania;
- technologia aplikacji — zastosowanie opryskiwaczy z technologią ograniczającą znoszenie (TOZ) cieczy może zmniejszyć wymaganą szerokość strefy;
- warunki atmosferyczne — wiatr, wilgotność powietrza czy nierówna rzeźba terenu mogą wpływać na rozszerzenie stref;
- lokalizacja pola — bliskość zbiorników wodnych, budynków czy terenów chronionych.
Strefy buforowe najlepiej wyznaczyć na mapach gospodarstwa i przestrzegać ich zmiennych granic podczas wykonywania poszczególnych zabiegów ochrony roślin
Strefy buforowe — praktyczne wskazówki dla rolników
Przed przystąpieniem do przygotowania cieczy roboczej, a następnie do zabiegu rolnik musi zapoznać się z treścią etykiety ś.o.r. Konieczne dogłębnie powinien sprawdzić również zalecenia dotyczące właśnie stref buforowych albo jak się je nazywa również — stref ochronnych. Te informacje znajdują się blisko końca treści etykiety.
Przykładowy fragment zapisu etykietowego dotyczącego wyznaczania strefy buforowej i jej zmiennej szerokości w zależności od dawki i stosowanych TOZ
W celu zredukowania szerokości strefy buforowej warto zainstalować na opryskiwaczu podzespoły z systemami ograniczającymi znoszenie cieczy.
Oczywiście niezwykle ważne jest kontrolowanie pogody. Zupełnie inaczej zachowa się środek przy wietrze dopuszczalnym, czyli do 4 m/s w warunkach wysokiej wilgotności powietrza i bardzo niskiej wilgotności powietrza. Ale o tym w odrębnym artykule. Niezmiernie ważną sprawą jest unikanie wykonywania zabiegu przed deszczem. Może to bowiem zwiększyć ryzyko spłukania, zmycia cieczy.
Po zapoznaniu się z etykietowymi zaleceniami wyznaczmy strefy buforowe na mapie pola i przestrzegaj ich granic podczas wykonywania zabiegów.
Kolejna bardzo ważna sprawa, to uwzględnienie szerokości pasa ochronnego przy wpisaniu powierzchni poddanej zabiegowi w „Dokumentacji zabiegów ochrony roślin”. Będzie to więc różnica pomiędzy całą powierzchnią a polem powierzchni strefy ochronnej.
Podsumowanie
Strefy buforowe to nieodłączny element odpowiedzialnego stosowania środków ochrony roślin. Faktem jest, że ich przestrzeganie nie tylko chroni środowisko, ale również zapewnia bezpieczeństwo ludzi i zwierząt. Rolnicy, stosując się do obowiązujących zasad, przyczyniają się do zrównoważonego rozwoju rolnictwa i ochrony zasobów naturalnych.
Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!
