Uwaga! Nowe zagrożenia dla upraw sadowniczych w Polsce
Uwaga Sadownicy! Wystąpiło realne nowe zagrożenie dla upraw sadowniczych w Polsce. Otóż łatwe przemieszczanie roślin i produktów roślinnych w globalnych warunkach sprawia, że rozprzestrzeniają się wraz z nimi inwazyjne gatunki obcych szkodników i patogenów.
Pojawiło się nowe zagrożenie dla upraw sadowniczych, które może mieć destrukcyjny wpływ na polską produkcję sadowniczą. Poznaj szczegóły…
Spis treści
Nowe szkodniki i patogeny roślin sadowniczych
Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) stwierdził realne niebezpieczeństwo ze strony kilku obcych, zawleczonych na teren UE organizmów. Są wśród nich patogeny i szkodniki mogące poczynić znaczne szkody w uprawach sadowniczych także na terenie Polski. Poniżej szczegóły odnośnie dwóch nowych chorób i dwóch inwazyjnych szkodników.
Nowe zagrożenia dla upraw sadowniczych — patogeny
Antraknoza — nowa choroba owoców roślin sadowniczych
Opis: Colletotrichum aenigma (kod EPPO: COLLAE) to gatunek grzyba rodzaju znanego w Polsce, wywołującego m.in. zgnilizny owoców drzew pestkowych (Colletotrichum gloeosporioides).
Występowanie: Stwierdzono go w USA, Ameryce Południowej (Brazylia, Kolumbia) i Azji (Chiny, Iran, Izrael, Japonia, Korea, Malezja, Tajlandia). Występuje także w Europie. Konkretnie to, w Wielkiej Brytanii i we Włoszech, głównie w strefie klimatu ciepłego. Dlatego też trudno określić, czy w Polsce byłby on w stanie przezimować. Jakkolwiek w przypadku przeniknięcia grzyba do Polski prawdopodobny jest jego rozwój w czasie wegetacji na roślinach takich jak: jabłonie, grusze, czereśnie, truskawki i winorośl.
Rośliny żywicielskie:
- jabłoń (Malus domestica),
- grusza (Pyrus spp.: P. pyrifolia, P. x bretschneideri, P. communis),
- czereśnia (Prunus avium),
- winorośl (Vitis vinifera),
- truskawka (Fragaria x ananasa),
- orzech włoski (Juglans regia),
- oliwka (Olea europaea),
- kamelia (Camellia spp.: C. japonica, C. oleifera, C. sinensis, C. sasanqua),
- papryka (Capsicum annuum).
EFSA jako nowe zagrożenie dla upraw sadowniczych w Europie wskazała m.in. grzyba Colletotrichum aenigma. Jeśli dojdzie do współrzędnego porażenia jabłek przez dwa patogeny (w tym Pezicula spp.), straty mogą być ogromne
Objawy: W zależności od żywiciela i porażonego organu objawy przybierają różną postać. Mianowicie mogą powodować powstawanie zwykle czerwonobrązowych plam o średnicy 1–2 cm z brązowymi, wilgotnymi środkami. Z czasem plamy te stopniowo się powiększają, a następnie łączą i obumierają.
Na owocach grzyb wywołuje gorzką zgniliznę. Na przykład na porażonych jabłkach pojawiają się początkowo niewielkie jasno- lub ciemnobrązowe, lekko wgłębione plamy z ciemną otoczką. Powiększając się, stają się okrągłe lub przybierają nieregularny kształt. W ich wnętrzu widoczne są niewielkie, ciemne punkty. Porażone owoce tracą wartość handlową.
Rozprzestrzenianie: Wraz w materiałem nasadzeniowym oraz owocami gatunków żywicielskich.
W krajach Unii Europejskiej grzyb ten nie podlega obowiązkowi zwalczania (nie jest to agrofag kwarantannowy w UE). Jednak kategoryzacja agrofaga przeprowadzona przez EFSA wykazała, że spełnia on kryteria pozwalające uznać go za potencjalnego agrofaga kwarantannowego UE.
Nowa bardzo groźna choroba orzecha włoskiego
Na ile jest to niebezpieczny patogen dla drzew owocowych, Polscy sadownicy mogą przypuszczać. Mianowicie głównie na zasadzie porównania ze znaną i występującą u nas bardzo groźną, gdyż trudną do zwalczenia chorobą — zgnilizną pierścieniową podstawy pnia. Występuje ona co prawda na jabłoniach czy gruszach. Jednak wywołuje ją również patogen z rodzaju Phytophthora — Phytophthora cactorum.
Opis: Phytophthora acerina (kod EPPO: PHYTAE) to lęgniowiec, czyli patogen glonopodobny lub grzybopodobny.
Występowanie: stwierdzono go we Włoszech, w Słowenii, wzdłuż granicy z Włochami. Czyli na obszarach o klimacie cieplejszym niż Polska. Dlatego nie wiadomo, czy będzie on w stanie przezimować u nas w gruncie, chociaż nie można wykluczyć porażenia w czasie sezonu wegetacyjnego żywicieli rosnących w naszym kraju.
Rośliny żywicielskie:
- orzech włoski (Juglans regia),
- klon jawor (Acer pseudoplatanus),
- olcha (Alnus spp.),
- jałowiec pospolity (Juniperus communis)
- oliwka (Olaea europaea).
Prawdopodobnie jednak zakres żywicieli jest szerszy.
Objawy: Patogen wywołuje zgniliznę nasady pędu i szyjki korzeniowej, „krwawiące” raki przebiegające wzdłuż pnia, nekrozy wewnętrznej części kory oraz przebarwienia ksylemu pod tymi nekrozami. Przy silnym porażeniu część rośliny znajdująca się powyżej zgnilizny stopniowo obumiera. Najpierw pojedyncze konary korony, do których nie docierają składniki pokarmowe. Z czasem całe drzewo.
Jak większość gatunków tego rodzaju, także P. acerina jest bardzo agresywnym patogenem.
Rozprzestrzenianie: Może być przenoszony na roślinach gatunków żywicielskich i ich ciętych gałęziach. Przypuszcza się, że także wraz z drewnem chorego drzewa, jego korą, zrębkami, na materiale drewnianym opakowaniowym. Jeśli wystąpi, błyskawicznie rozprzestrzenia się wraz z wodą gruntową. Natomiast po intensywnych opadach, wraz ze spływającą po powierzchni wodą.
W krajach Unii Europejskiej gatunek ten nie podlega obowiązkowi zwalczania (nie jest to agrofag kwarantannowy w UE).
Czym w praktyce jest nowe zagrożenia dla upraw sadowniczych w postaci szkodników?
Nowy szkodnik jabłoni w typie pordzewiacza jabłoniowego
Opis: Calepitrimerus baileyi (kod EPPO: CALEBA) jest roztoczem z rodziny szpecielowatych (Eriophyidae). Ma wydłużone białawe ciało długości 0,15 mm, zaopatrzone w dwie pary odnóży. Identyfikacja możliwa jest na podstawie analizy cech morfologicznych zauważalnych pod dużym powiększeniem mikroskopu.
Występowanie: Między innymi stwierdzono go w: USA, Egipcie, Iranie, Nowej Zelandii i Turcji. W latach 1973–1975 występował także w zachodniej części Polski. Potwierdza to, szczególnie teraz, gdy średnia temperatura roczna wzrosła znacznie w XXI w. na terenie Polski, prawdopodobieństwo zadomowienia się tego roztocza na terenie naszego kraju.
Rośliny żywicielskie:
- jabłoń (Malus spp.),
- pigwa (Cydonia oblonga) — wystąpienie stwierdzone w Iranie.
Objawy żerowania: Szpeciele wszystkich ruchomych stadiów rozwoju żerują na dolnej stronie liści jabłoni. W efekcie dochodzi do brązowienia i ordzawienia liści. Przy silnym uszkodzeniu mogą one przedwcześnie opadać. Jeśli rozwinie się bardzo liczna populacja tego roztocza, osobniki mogą zasiedlić także owoce. Wówczas jabłka ulegają ordzawieniu.
Rozprzestrzenianie: Roztocze mogą być przenoszone na niewielki dystans z prądami powietrza. Natomiast na większe odległości przenoszone są z materiałem szkółkarskim i ciętymi gałęziami jabłoni.
C. baileyi nie podlega obowiązkowi zwalczania (nie jest to agrofag kwarantannowy w UE) w krajach Unii Europejskiej.
Nowy szkodnik śliw w Europie
Opis: Stigmella colchica (nie znajdujemy go w wykazie EPPO, stąd brak kodu tej organizacji) jest motylem z rodziny pasynkowatych (Nepticulidae). Dorosły osobnik ma ciało długości ok. 2 mm. Rozpiętość jego skrzydeł wynosi ok. 4 mm. Są one czarnoszare do czarnobrązowe. Na przednich skrzydłach znajduje się jasna przepaska. Gąsienica osiąga długość 3 mm, ma ciało żółtobiałe i brązową głowę.
Występowanie: na Kaukazie, w Rosji (Soczi), Armenii, Gruzji i Turcji. Nie wiadomo, czy szkodnik ten będzie w stanie przezimować w warunkach klimatycznych Polski.
Rośliny żywicielskie:
- różne uprawne odmiany śliw
- śliwa ałycza (Prunus divaricata),
- śliwa wiśniowa (Prunus cerasifera),
- wiśnia (Prunus cerasus).
Objawy żerowania: Stadium szkodliwym są gąsienice. Żerują one w warstwie miękiszowej liści. Wyjadają tkani, drążąc pomiędzy skórkami liścia tak zwane miny, mające rozszerzoną komorę i wąski, wydłużony chodnik. Mina wypełniona jest odchodami świadczącymi o aktywności gąsienicy. Uszkodzenie liścia ogranicza fotosyntezę i zmniejsza powierzchnię asymilacyjną. Uważa się, że szkodnik, występując w dużej liczebności, może powodować znaczne straty w uprawach śliw i wiśni. Także o znaczeniu gospodarczym.
Rozprzestrzenianie: Dorosłe motyle mogą przelatywać na niewielkie odległości. Natomiast na większy dystans rozprzestrzeniane są wraz z roślinami i gałęziami roślin żywicielskich.
Na razie w krajach Unii Europejskiej gatunek ten nie podlega obowiązkowi zwalczania (nie jest to agrofag kwarantannowy w UE).
Źródło: PIORiN
Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!
