Miodówka jabłoniowa – rozpoznanie i zwalczanie
Miodówki to pluskwiaki blisko spokrewnione z mszycami, które w sprzyjających warunkach mogą powodować istotne szkody w sadach jabłoniowych oraz gruszowych. Na jabłoniach w Polsce stwierdzono cztery gatunki miodówek, z których najliczniejsza jest miodówka jabłoniowa.
Miodówka jabłoniowa, żerując współrzędnie z innymi gatunkami tego rodzaju, może stwarzać duże szkody w sadach.
Spis treści
Jak rozpoznać miodówki
Charakterystyczną cechą wszystkich miodówek jest aparat gębowy typu kłująco-ssącego oraz obfite wydzielanie spadzi (tzw. spadziowanie). Z tymi cechami wiąże się szkodliwość tych owadów. Po pierwsze, będą one wbijały kłujkę w tkankę liści i wysysały soki roślinne z wiązek przewodzących. Jeśli miodówka jabłoniowa będzie występować masowo, osłabi to rozwój liści, wpłynie na zmniejszenie owocowania, a owoce będą drobniejsze.
Miodówka jabłoniowa — krople spadzi są sygnałem obecności szkodnika
Konsekwencją występowania miodówek jest też pokrywanie liści, owoców i pędów klejącą substancją zwaną rosą miodową, czyli spadzią. Zatyka ona aparaty szparkowe liści, utrudnia oddychanie i hamuje wzrost. Ponadto, rosa miodowa to doskonała pożywka dla grzybów sadzakowych, których rozwój i w konsekwencji czernienie liści dodatkowo hamuje proces fotosyntezy i osłabia owocowanie. Owoce są wówczas sczerniałe i ordzawione.
Do klejącej substancji przyczepiają się też różne zanieczyszczenia. Kwiatostany są lepkie, a na szypułkach pąków widać krople rosy miodowej oraz obfity, biały nalot woskowy. Pąki i liście zasiedlone przez miodówki zamierają w efekcie szkodliwości pośredniej, jak i bezpośredniej. Szkodliwość zwiększa fakt, że zarówno larwy, jak i dorosłe żerują w tych samych miejscach.
W dużych sadach jabłoniowych, gdy stosuje się regularne cięcia koron to problem, jaki powoduje miodówka jabłoniowa, zdarza się lokalnie lub tylko w niektórych latach. W mniejszych sadach, zwłaszcza bardziej zaniedbanych, gdzie nie dokonuje się przecinki koron lub w ogrodach przydomowych, miodówka sprawia większe problemy.
Co to jest miodówka jabłoniowa
Gatunek występuje powszechnie i licznie na całym terytorium Polski. Postacie dorosłe tego owada mają 3–4 mm wielkości i zwykle żółtozielonkawą barwę ciała. Ciało jest miękkie, pokryte nielicznymi włoskami, z wyraźnie zaznaczoną głową, ale bez przewężenia między tułowiem i odwłokiem. Dodatkowo pokryte woskiem chroniącym je przed wysychaniem.
W odróżnieniu od mszyc miodówka jabłoniowa nie ma syfonów na zakończeniu ciała. Dorosłe, latające formy miodówki mają dwie pary skrzydeł błoniastych słabo użyłkowanych, w stanie spoczynku składane dachówkowato i wystające za odwłok. Larwy miodówek mają zaokrąglony odwłok, krótkie odnóża, są spłaszczone. Nieco przypominają pluskwę domową. Nie są zbyt ruchliwe i przebywają w zwartych koloniach liczących po kilka do kilkuset osobników.
Rozwój miodówki jabłoniowej
Miodówka jabłoniowa — jaja zimujące na pedzie jabłoni
Stadium zimującym miodówki są jasnopomarańczowe, owalne jaja przymocowane wyrostkiem do gałęzi, często w pobliżu pąków lub nasady krótkopędów. Składane są zwykle w charakterystycznym „łańcuszku”, jedno za drugim. Larwy wylęgają się w okresie rozwijania pąków, co zwykle ma miejsce w połowie kwietnia. Są one dość płaskie, w wyglądzie przypominają kształtem postać dorosłą. Mają zielonkawe zabarwienie i wyróżniają się czerwonymi oczami. Najpierw wysysają soki spomiędzy łusek pąków, a następnie z pierwszych listków, pędów i kwiatów.
Miodówka jabłoniowa osłonięta woskowatymi kłaczkami — larwa spadziująca na liściu
Najstarsze larwy mają zaczątki skrzydeł. W trakcie żerowania wydzielają jednocześnie duże ilości spadzi. Dorosłe pluskwiaki pojawiają się po zakończeniu kwitnienia jabłoni. One również żerują na liściach, zwłaszcza w pobliżu nerwów. Mogą też przelatywać na inne drzewa i krzewy w poszukiwaniu pokarmu. W pierwszych dniach września wracają na jabłoń, gdzie zaczynają składać zimujące jaja. Produktywność jednej samicy to przeciętnie kilkadziesiąt jaj. W ciągu roku miodówka jabłoniowa wytwarza jedno pełne pokolenie.
Pozostałe miodówki żerujące na jabłoniach
Nie tylko miodówka jabłoniowa występuje w polskich sadach. Można spotkać jeszcze miodówkę jabłoniową drobną, miodówkę jabłoniową letnią i miodówkę jabłoniową ceglastą. Generalnie ich liczebność jest znacznie mniejsza niż gatunku opisanego powyżej. Różnią się one między sobą nieco wyglądem i biologią rozwoju.
Podobnie jak miodówka jabłoniowa w stadium jaja zimuje też miodówka jabłoniowa drobna. W jej przypadku jednak jaja zimują na pędach głogów. Dwa kolejne gatunki zimują jako postacie dorosłe, na jabłoni i innych drzewach. Żerują w podobny sposób jak miodówka jabłoniowa, wysysając soki i wydalając rosę miodową. Tym niemniej nie można ich lekceważyć, gdyż mogą przenosić miko- i fitoplazmy, powodujące proliferację jabłoni objawiającą się miotlastością pędów.
Monitoring i zwalczanie miodówki jabłoniowej
W celu określenia progu zagrożenia przez miodówkę jabłoniową należy przed rozpoczęciem wegetacji przejrzeć, posługując się lupą, po jednej 2–3-letniej gałęzi z 40 losowo wybranych drzew. W przypadku stwierdzenia na dużej części przeglądanych gałęzi obecności licznych pomarańczowych jaj wskazane jest przeprowadzenie kolejnej lustracji na początku fazy zielonego pąka kwiatowego. Wówczas należy przejrzeć na 20 losowo wybranych drzewach po 10 pąków kwiatowych.
Próg zagrożenia stanowi obecność 60 rozet z miodówką w próbie 200 rozet. Wiosenne przymrozki oraz drapieżne pluskwiaki ograniczają znaczną część wylęgłych larw miodówki jabłoniowej.
Do zwalczania miodówki jabłoniowej zarejestrowane są preparaty zawierające flupyradifuron. Zaleca się je stosować po kwitnieniu jabłoni. Z dużym prawdopodobieństwem można przyjąć również tezę, że miodówka jabłoniowa ginie przy okazji wykonywania innych zabiegów owadobójczych.
Miodówka jabłoniowa. Znaczenie wrogów naturalnych
W regulacji liczebności miodówek dużą rolę odgrywają owady drapieżne (dziubałek gajowy, dziubałeczek mały, skorki, złotooki, biedronki) oraz parazytoidy dorosłych owadów miodówki, szczególnie jeden z nich – Sectiliclava cleone. Na razie nie ma on polskiej nazwy. Dziennie jeden osobnik każdego z tych drapieżców może zniszczyć (w zależności od gatunku) od kilku do kilkuset jaj i larw szkodnika. Wydaje się, że nie jest to dużo. Trzeba jednak mieć świadomość, że w każdym z sadów występuje co najmniej kilka, a czasami nawet kilkanaście gatunków tych pożytecznych organizmów. Wśród nich na szczególną uwagę zasługuje dziubałek gajowy, wyjątkowo liczny w drugiej połowie sezonu wegetacyjnego.
Pod koniec sezonu wrogowie naturalni mogą zniszczyć populację miodówki w ponad 90%. Stwierdzono także, że zniszczenie fauny pożytecznej powodowało zawsze gwałtowny wzrost liczebności miodówek. Dlatego warto zapamiętać, że im bardziej selektywny preparat, tym większa skuteczność działania naturalnych wrogów. Użycie jakichkolwiek insektycydów w okresie późniejszym jest nieracjonalne, gdyż powoduje znaczące straty w populacjach owadów pożytecznych, które są wówczas najliczniejsze i najbardziej aktywne.
Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!
