Zanokcica u bydła: jak jej przeciwdziałać?

Zanokcica u bydła to podostre lub ostre  zapalenie tkanek w okolicy szpary międzyracicowej, koronki, z tendencją rozszerzania się na sąsiednie tkanki. Jest to często występujące schorzenie, czasami trudne do wyleczenia. Brak leczenia może przełożyć się na spadek wydajności zwierzęcia. Jak jej przeciwdziałać?

Zanokcica u bydła

Schorzenie to określane jest jako ropowica międzypalcowa (phlegmone interdigitalis lub interdigital pododermatitis). Częstotliwość jego występowania sięga do 10–15% ogólnej liczby schorzeń palców u bydła. W przebiegu schorzenia dochodzi do zmian ropno-martwicowych okolicy szpary międzyracicowej – stąd nazwa potoczna ropowica szpary miedzy racicowej. W dużej mierze częstotliwość występowania uwarunkowana jest systemem utrzymania i porą roku. Przeważnie występuje u ras mlecznych, co nie znaczy, że nie może dotyczyć bydła mięsnego. Obecnie w stadach wysoko wydajnych częstotliwość występowania zmalała ze względu na stosowanie dezynfekcji racic i zmianę systemu utrzymania (brak wypasania na mokrych łąkach).

Czyste i suche środowisko zmniejszy liczbę zachorowań.

Przyczyny występowania schorzenia u bydła

Najczęściej uraz mechaniczny stanowi bramę wnikania bakterii powodujących zapalenie tkanki łącznej podskórnej. W rozwoju tego schorzenia do najważniejszych bakterii należą Fusobacterium necrophorum i Bacteroides nodosus. Możliwy jest również udział innych bakterii (np. Dichelobacter nodosus, Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Trueperella pyogenes). Maceracja skóry poprzez kontakt z wodą, kałem i moczem predysponuje do rozwoju zapalenia tkanek. Fusobacterium necrophorum jest Gram – ujemną beztlenową bakterią uważaną za główną przyczynę zanokcicy. Można ją wyizolować z kału, wilgotnej gleby, co dodatkowo utrudnia kontrolę nad tą bakterią.

W przebiegu choroby dominuje zapalenie tkanki łącznej podskórnej z tendencją do rozprzestrzeniania się oraz procesy martwicze. Z czasem w szparze międzypalcowej tworzą się szczeliny i rozwija się tkanka ziarninowa. W zaawansowanych przypadkach może dojść do rozprzestrzeniania się zapalenia na zlokalizowane w pobliżu szpary międzyracicowej stawy palca. W przypadkach nadostrych przebieg jest gwałtowny i przy braku podjętego leczenia może zakończyć się wybrakowaniem krowy.

Objawy

Zanokcica może wystąpić w każdym wieku bydła, jednak częściej występuje u krów. Okres inkubacji, czyli od wniknięcia bakterii do wystąpienia objawów, przeważnie trwa ok. tygodnia. U zwierząt dorosłych zazwyczaj dotyczy jednej kończyny, jednak nie jest to regułą (zwłaszcza u młodego bydła). W zależności od postaci (podostra, ostra) objawia się nagłą o zróżnicowanym nasileniu kulawizną. Jest chorobą bardzo bolesną, co wpływa na utrudnione poruszanie się i mniejsze pobranie paszy. Nic więc dziwnego, że u takich sztuk wydajność wyraźnie obniża się. Do objawów klinicznych należą:

• widoczny obrzęk szpary międzyracicowej oraz koronki, a nawet pęciny z wyraźnym zaczerwienieniem. Z czasem w następstwie tych zmian szpara międzyracicowa staje się coraz większa, a racice „rozjeżdżają się”. Początek choroby jest szybki, a bardzo silny ból prowadzi do nasilenia kulawizny;
• częste leżenie, w pozycji stojącej krowa unikając bólu stara się trzymać nogę na wierzchołku racicy lub unosi ją do góry;
• w zaawansowanych przypadkach, przy braku leczenia, dochodzi do pęknięcia skóry międzypalcowej połączone z obecnością ropnej wydzieliny o silnym gnilnym zapachu, noga jest opuchnięta. Martwica tkanek postępuje. Występuje wówczas także objawy ogólne (gorączka, apatyczność);
• uszkodzone tkanki szpary międzyracowej mogą ulegać wtórnym zakażeniom innymi bakteriami. Zmiany martwicze przedniej przestrzeni międzypalcowej mogą powodować infekcje stawów.

Bardzo ważne jest szybkie rozpoznanie, pomoc lekarska i podanie  antybiotyku, który może zahamować rozwijające się zakażenie. Niekiedy występuje postać nadostra (z ang. super foul). Przy początkowym braku wyraźnych zmian chorobowych skóry zawsze występuje bardzo silny ból. Ta postać jest mało podatna na leczenie.

Zanokcica u bydła może mieć charakter podostry – tak jak na tym zdjęciu. Widoczne zmiany w szparze międzyracicowej, obrzęk i zaczerwienienie koronek racicowych.

Postępowanie i profilaktyka

Ropowica szpary międzyracicowej rozprzestrzenia się bardzo szybko, dlatego ważne jest niezwłoczne działanie i leczenie. Chore zwierzę powinno być odizolowane od reszty stada, gdyż zanokcica w krótkim czasie może zaatakować kolejne sztuki, narażając hodowcę na straty. W skrajnych przypadkach może dojść do konieczności brakowania. Po zdiagnozowaniu zanokcicy przez lekarza weterynarii (z uwzględnieniem dokładnego rozpoznania różnicowego) przeprowadza się następujące zabiegi i czynności:

• oddzielenie krowy chorej i osobne jest utrzymywanie na czas terapii;
• ukierunkowana antybiotykoterapia (czynność lekarska), leczenie rozpoczęte w krótkim czasie od zauważenia pierwszych objawów;
• w razie konieczności korekcja racic oraz oczyszczenie (delikatne usunięcie) i dezynfekcja tkanek zmienionych chorobowo (zmiany martwicowe), miejscowe podanie antybiotyków (również pod kontrolą lekarza weterynarii). Nie należy zakładać opatrunku. Jeśli zachodzi konieczność, można chronić miejsca po ingerencji chirurgicznej samym bandażem, skąpo zakładanym i zmienianym codziennie – długotrwałe bandażowanie nie jest zalecane;
• codzienna dezynfekcja miejsc zmienionych chorobowo (najlepiej specjalistyczne preparaty wieloskładnikowe);
• utrzymywanie przez cały czas leczenia na suchym miękkim podłożu (dużo słomy).

Dopiero po zakończonym leczeniu i ustąpieniu kulawizny zwierzęta mogą wrócić do stada.

Chorą krowę koniecznie należy odizolować od reszty stada.

Zanokcica u bydła – jak uchronić przed nią zwierzę?

Profilaktyka zanokcicy jest zbliżona do działań podejmowanych w celu wyeliminowania ryzyka wystąpienia innych schorzeń bakteryjnych w palcach. Szczególnie należy zwrócić uwagę na następujące czynniki i aspekty organizacyjne na fermie:

• utrzymanie bydła w warunkach czystego i suchego środowiska (stanowiska legowiskowe, częstotliwość wymiany ściółki, korytarze spacerowe w oborach wolnostanowiskowych, korytarze przepędowe, wybiegi, suche pastwisko),
• należy wyeliminować możliwość wystąpienia urazów mechanicznych podczas przepędzania, bramy, przejścia, wybiegi, brak kamieni na okólnikach,
• obszar wokół poideł powinien być suchy, należy również zadbać o drenaż wybiegów,
• profilaktycznie należy codziennie stosować kąpiele racic w klasycznych płynach dezynfekcyjnych np. siarczan miedzi 7–10%, 2–3% formalina lub specjalistycznych preparatach jedno lub wieloskładnikowych. Dodatkowo można stosować tzw. suchą dezynfekcję stanowisk legowiskowych, miejsc blisko kanałów gnojowych lub na stanowiskach z głęboką ściółką (wyłącznie preparaty dopuszczone do stosowania w obecności zwierząt),
• stosowanie do paszy dodatków mineralno-witaminowych, zwłaszcza z dużą zawartością cynku, który poprawia odporność naskórka przy inwazji bakteryjnej.

Zainteresuje Cię również: Bydło: nie zapomnij o korekcji racic!