Zarządzanie rozrodem a zaburzenia w stadzie loch

fot. Pixabay

Zarządzanie rozrodem jest procesem wieloetapowym i składa się na niego szereg czynników. Istotną kwestią w tym kontekście jest użytkowość rozrodcza loch oraz zaburzenia, które mogą wystąpić w stadzie. Przekładają się one wyraźnie na ilość prosiąt. 

Za główny determinant decydujący, jeśli chodzi o opłacalność produkcji, uważa się często liczbę tuczników sprzedawanych od jednej lochy w ciągu roku. Przy takim założeniu punktem wyjścia do zarabiania jest potencjał rozrodczy stada. Niestety nie jest on właściwie wykorzystywany. Każde prosię więcej, to szansa na dodatkowy zarobek, ale uzyskanie zadowalającej plenności jest dla wielu producentów bardzo trudne do uzyskania.

Co wpływa na zarządzanie rozrodem?

Przede wszystkim użytkowość rozrodcza loch. Charakteryzuje  ją szereg cech : płodność, plenność, mleczność, częstotliwość oproszeń, wiek pierwszego oproszenia czy długość międzymiotu. 

Ilość prosiąt uzyskana w stadzie od lochy w ciągu roku jest podstawą oceny efektywności jeśli chodzi o zarządzanie rozrodem. Zależna jest od szeregu czynników genetycznych i środowiskowych. Najważniejsze z nich to: rasa, typ użytkowy, wiek i masa ciała loszki przy pierwszym kryciu,  pora roku, żywienie w poszczególnych fazach cyklu rozpłodowego, ich czas trwania, system utrzymania loch, termin  krycia, jakość nasienia.

Po właściwym wprowadzeniu zwierząt do stada, producent najczęściej ma problemy natury żywieniowej,  oraz zaburzenia statusu zdrowotnego.

fot. AgroFakt.pl

Jak poprawić opłacalność produkcji?

Chcąc poprawić wyniki produkcyjne i znaleźć sposoby na mądre zarządzanie rozrodem, trzeba znać parametry hodowlane zwierząt w swoim gospodarstwie. Dla ras matecznych,  pbz i wbp są to: plenność, płodność, zawartość mięsa w tuszy oraz tempo wzrostu. Dla ras ojcowskich,  pietrain, duroc, hampshire, linia 990 czy hybryd są to: niskie otłuszczenie, tempo wzrostu oraz zawartość mięsa w tuszy.

Jeżeli chodzi o nasze krajowe rasy to wymienione parametry nie odbiegają od szlachetnych ras europejskich. Rasy mateczne charakteryzują się licznymi miotami (ponad 11 prosiąt w miocie) i wysoką zawartością mięsa w tuszy. Rasy ojcowskie mają zapewnić wysoką zawartość mięsa i zadowalające przyrosty. Przy zakupie loszek i knurków hodowlanych rolnicy otrzymują  zaświadczenie hodowlane. Zawiera ono informacje o takich parametrach jak przyrost dobowy, zawartość mięsa w tuszy, indeks hodowlany i określone jest pochodzenie zwierząt. 

Zarządzanie rozrodem a wykorzystanie potencjału stada

Ważne w prawidłowym wykorzystaniu potencjału posiadanych zwierząt jest prowadzenie dokumentacji hodowlanej. Ułatwia prowadzenie prawidłowego doboru osobników do kojarzeń. Umożliwia również określenie ilości urodzonych i odchowanych zwierząt oraz określa wskaźnik częstotliwości oproszeń. Świnie, które posiadają wysoki potencjał genetyczny, wymagają optymalnych  warunków środowiskowych. Właściciel powinien je zapewnić dla dobra zwierząt i aby zarządzanie rozrodem było efektywne.

Zwierzętom należy dostarczyć paszę o poziomie składników pokarmowych adekwatnych do potencjału genetycznego. Należy zapewnić im odpowiednie warunki bytowe, w których są w stanie wykorzystać swój potencjał. Stado powinno być też pod stałą kontrolą weterynaryjną. Większy potencjał genetyczny zwierząt spowodował zmniejszenie ich odporności na choroby. Intensyfikacja produkcji wywołała natomiast mutację czynników chorobotwórczych, przez co pojawiły się nowe choroby.

Wskaźnik częstotliwości oproszeń powinien wynosić ok.  60%, liczba urodzonych w miocie prosiąt- ok. 20%, liczba upadków prosiąt – ok. 20%.

Zasady prowadzenia hodowli

Jeśli efektywność produkcji tuczników zależy, od plenności gospodarczej, to kontrolujemy czynniki je warunkujące  : wskaźnik częstotliwości oproszeń – ok.  60%, liczba urodzonych w miocie prosiąt- ok. 20%, liczba upadków prosiąt – ok. 20%.

 Wysoka płodność rzeczywista lochy jest w dużej mierze uwarunkowana jej wartością genetyczną. Natomiast wysoka plenność gospodarcza i częstotliwość oproszeń są wypadkową czynników środowiskowych oraz wiedzy, umiejętności i jakości obsługi. Po pierwsze należy przeznaczać do rozrodu wartościowe, ocenione, pochodzące ze stad hodowlanych loszki. Po drugie zapewniać zwierzętom zbilansowane żywienie, prawidłowy mikroklimat, opiekę weterynaryjną i życie w warunkach dobrostanu. Zatem zaniedbania w zakresie któregoś z wymienionych czynników, prowadzą do spadku produkcyjności loch i oceniane będą jako gorsze zarządzanie rozrodem.

Liczba prosiąt – od czego zależy?

Ogółem, aby uzyskać jak największą liczbę prosiąt żywo urodzonych w miocie musimy zwrócić uwagę na następujące czynniki:

• wartość genetyczną rodziców,
• żywienie z uwzględnieniem wymagań danej grupy wiekowej,
• przygotowanie i wprowadzanie loszek do rozrodu,
• termin  włączenia do rozrodu,
• warunki środowiskowe i zoohigieniczne,
• sposób wykrywania rui,
• skuteczność krycia,
• profilaktykę weterynaryjną.

Tak naprawdę niedostateczne wykorzystywanie potencjału rozrodczego użytkowanych w większości naszych krajowych chlewni loch jest jedną z przyczyn wysokich kosztów i wpływa na niską opłacalność produkcji. Do najczęściej występujących przyczyn niepłodności zaliczamy czynniki:

• organizacyjne,
• biologiczne, (hormonalne, wady wrodzone),
• choroby zakaźne.

Do tych pierwszych można zaliczyć :

• niski procent zapłodnień loszek remontowych,
• zaburzenia spowodowane błędami żywieniowymi,
• brak rui, 
• cicha ruja,
• nieumiejętne rozpoznawanie faz rujowych,
• zaburzenia hormonalne,
• niska skuteczność krycia/inseminacji,
• obniżona plenność loch.

Jak wprowadzać młode świnie do stada?

Producenci zapominają, aby wprowadzając do stada młode loszki i knurki remontowe należy przestrzegać pewnych zasad: 

• wybrać optymalny do warunków wariant genotypu,
• posiadać dokumentację hodowlanej zakupionych zwierząt,
• zorganizować bezpieczny transport,
• zapewnić wprowadzanym zwierzętom kwarantannę i aklimatyzację,
• realizować zabiegi pielęgnacyjno-profilaktyczne,
• stosować pełnowartościowe żywienie,
• zapewnić optymalne warunki utrzymania,
• wybrać właściwy moment krycia. 

Po właściwym wprowadzeniu zwierząt do stada, producent najczęściej ma problemy natury żywieniowej,  oraz zaburzenia statusu zdrowotnego. Pokrótce, te dwie sfery najczęściej osłabiają potencjał rozrodczy i przekładają się na późniejsze zarządzanie rozrodem. 

Problemy żywieniowe a opłacalność hodowli

Do często popełnianych błędów żywieniowych należą: złe dawkowanie paszy w okresach przygotowania lochy do porodu, w okresie laktacji, okołoodsadzeniowym i po pokryciu.  Podstawą żywienia loch niskoprośnych jest:

• utrzymanie zwierząt w odpowiedniej kondycji,
• odbudowa utraconej w okresie laktacji masy ciała 
• zapewnienie odpowiednich warunków do utrzymania ciąży i prawidłowego rozwoju płodów.

Zatem pamiętajmy, aby unikać zbyt obfitego żywienia loch w tym czasie. Prowadzi to do ich zatuczenia, którego następstwem mogą być kłopoty z  porodem oraz zmniejszony apetyt po porodzie. Zbyt niskie  pobranie paszy przez maciorę w okresie karmienia przyczynia się do nadmiernej utraty masy ciała w czasie laktacji.

Osłabiona locha gorzej manifestuje objawy rujowe, a co gorsze jej kolejne mioty mogą być mniej liczne. Organizm wyczerpany laktacją będzie próbował odbudować rezerwy w okresie odpoczynku i kolejnej ciąży, prowadząc do nadmiernego wzrostu masy ciała. Konsekwencją mogą być zbyt duże wahania masy ciała loch pomiędzy ciążą a laktacją. Wpłynie to nie tylko na opłacalność produkcji w kolejnym cyklu reprodukcyjnym, ale też na całe zarządzanie rozrodem.

Osłabiona locha gorzej manifestuje objawy rujowe, a co gorsze jej kolejne mioty mogą być mniej liczne.

fot. Agrofoto

Problemy hormonalne zwierząt

Tymczasem, jeśli chodzi o częste błędy na tle hormonalnym, zaliczyć do nich można:

• za krótka lub zbyt długa laktacja,
• niewłaściwe formowanie grup technologicznych po odsadzeniu,
• przegrzewanie w czasie upałów,
• brak pobudzania hormonalnego poprzez kontakt z knurem.

Skuteczność inseminacji jest zależna od optymalnego terminu pierwszego krycia loszki oraz liczby zabiegów reinseminacyjnych. Ruja u loch trwa przeciętnie od 1,5 do 2,5 dni, u loszek nieco krócej. Owulacja następuje kilka godzin przed wystąpieniem odruchu tolerancji (24-36 godzina rui). Czas trwania owulacji wynosi od 4 do 6 godzin. Żywotność uwolnionych podczas owulacji komórek jajowych trwa tyle samo. Okres utrzymywania zdolności do zapłodnienia plemników w narządzie rozrodczym lochy wynosi ok. 24 godzin. 

Niebezpieczne choroby i zaburzenia

Kolejnym istotnym czynnikiem wpływającym na uzyskiwanie wysokich wskaźników rozrodu jest obniżona plenność. Przyczynami są bowiem przede wszystkim nieprzestrzeganie optymalnych terminów inseminacji oraz zamieralność zarodków, spowodowana czynnikami chorobotwórczymi. Zakaźne choroby wirusowe są w ostatnich latach częstą przyczyną niepłodności loch. Na koniec trzeba nadmienić, że najgroźniejszymi chorobami powodującymi zaburzenia płodności i duże straty ekonomiczne w rozrodzie są: parwowiroza, zespół rozrodczo-oddechowy (PRRSV lub PRRS), zespół SMEDI, zakażenie leptospirozą, grypa świń, choroba Aujeszkyego.

Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!