Mszyce — prognozy dla sadów i plantacji na 2022 r.

fot. Katarzyna Kupczak

Mszyce różnych gatunków są najbardziej liczną grupą szkodników występujących na drzewach i krzewach owocowych. Najwcześniej w sezonie ze wszystkich są też aktywne i przystępują do żerowania. W uprawach są obecne przez całą wegetację, wydając wiele pokoleń. Jak w takich warunkach z nimi walczyć, by skutecznie ochronić sad czy plantację?

Mszyce od kilku sezonów zaskakują ogrodników swoim wczesnym pojawieniem się w uprawach. Wpływ ma na to pogoda sprzyjająca zimowaniu tych szkodników.

Jak zimują mszyce?

Mszyce żywią się sokami roślinnymi. Aparatem gębowym ssącym wkłuwają się w tkankę roślinną i wysysają zawartość komórek. Stąd pojawiają się i są obecne wtedy, gdy mają się czym żywić.

Jaja mszyc na pędzie jabłoni w sąsiedztwie pąka liściowego

Okres bezlistny i przerwę w wegetacji przeżywają więc w postaci jaj składanych najczęściej na pędach drzew i krzewów, w pobliżu lub wokół pąków liściowych i liściowo-kwiatowych. Zlokalizowane w tych miejscach są gwarancją krótkiej drogi i szybkiej kolonizacji młodych zielonych organów rośliny.
W przypadku dwudomnych gatunków miejscem zimowania i pierwotnym żywicielem są zazwyczaj rośliny drzewiaste i krzewiaste. Jedynie na uprawach pod osłonami, w trakcie bezmroźnej zimy osobniki dorosłe pozostają aktywne przez cały czas.

Wyjątkiem od reguły zimowania w otwartej przestrzeni w formie jaj jest bawełnica korówka zaliczana

Zimująca kolonia bawełnicy korówki na pędzie jabłoni

do tego samego podrzędu Apidina, nadrodziny mszyce. Bawełnica zimuje w stadium larwy. Jeszcze kilka lat temu jej osobniki przemieszczały się na czas zimy na korzenie jabłoni lub na szyjkę korzeniową. Przy łagodnych zimach, jakie notujemy w ostatnich sezonach, szkodnik pozostaje na pędach w koronie.

Skąd się biorą mszyce tak wcześnie wiosną?

Pierwsze osobniki mszyc na drzewach lub krzewach zaobserwować można już w momencie, gdy zaczynają się pojawiać zielone wierzchołki

Mszyce na róży (22.03.2022 r.) błyskawicznie opanowują pojawiające się przyrosty

pąków i zaczątki liści. Z zimujących jaj wylęgają się larwy, które są prekursorkami rodu i kolejnych pokoleń. Po krótkim żerowaniu, bez zapłodnienia (tj. partenokarpicznie) żyworodnie przychodzą na świat larwy następnego pokolenia powiększające populację tych szkodników ssących.

W przypadku bawełnicy korówki, osobniki wiosną rozchodzą się z pędów, na których zimowały. Przenoszą się ku nowym miejscom żerowania — pęknięciom kory powstałym ostatniej zimy lub opanowują rany po cięciu gałęzi.

Mszyce — jak wygląda sytuacja na początek wegetacji 2022 r.?

W tym sezonie należy się spodziewać dużego nasilenia tych szkodników na wszystkich podatnych rodzajach i gatunkach roślin. Jaja przetrwały lekką, bezśnieżną zimę praktycznie bez strat. Luty, jak spekulują meteorolodzy (23 marca obchodzimy Światowy Dzień Meteorologii — WMD), był najcieplejszy w 100-letniej historii pomiarów. Słoneczne, suche i ciepłe dni marca (noce były raczej mroźne) sprzyjają rozwojowi embrionalnemu w jajach złożonych na ciemnej powierzchni pędów ogrzewanych słońcem. Rozwijające się pąki błyskawicznie zostają więc zasiedlone przez wylęgające się larwy mszyc.

Na drzewach i krzewach owocowych, ale także ozdobnych obserwowaliśmy zimą bardzo liczne złoża jaj mszyc. Część z nich została usunięta wraz z przycinanymi zimą ręcznie lub maszynowo pędami. Jednak spore ich pokłady pozostały i wkrótce zaczną wylęgać się mszyce.

Jak zwalczyć mszyce?

Ochrona roślin przed mszycami w dużej mierze zależy od powierzchni i sposobu uprawy.

Mszyce w kolonii, spadziujące podczas żerowania

• W sadach i na plantacjach towarowych uprawianych konwencjonalnie lub wg zasad Integrowanej Produkcji mszyce zwalczamy, używając syntetycznych środków ochrony roślin. Wczesną wiosną, gdy temperatura jest niska lub umiarkowana, do pierwszych zabiegów można użyć środków z grupy pyretroidów. Są to totalnie działające zoocydy, którymi przy okazji wyeliminujemy także część populacji obecnych w tym czasie innych szkodników. Ponieważ organizmy pożyteczne stanowiące opór środowiska nie są jeszcze aktywne, nie wpłyniemy na nie pyretroidami niekorzystnie. Od maja już tych środków nie powinno się używać. Absolutnie nie można nimi opryskiwać roślin przed kwitnieniem i podczas tego procesu, a także gdy kwitną rośliny murawy. Pyretroidy są bowiem toksyczne dla organizmów zapylających.
• Uprawy ekologiczne chronimy zazwyczaj wyciągami roślinnymi. Skuteczne są tak zwane uprawy współrzędne — czyli sąsiadujące z nasadzeniami rośliny mało atrakcyjne dla mszyc lub intensywnie pachnące dezinformujące owada.
• W ogrodach przydomowych i działkowych zwalczanie mszyc można przeprowadzić, opryskując rośliny roztworami sfermentowanych liści specjalnych roślin. Warto też stwarzać warunki sprzyjające życiu, bytowaniu, żerowaniu i schronieniu dla organizmów pożytecznych — drapieżników i parazytoidów będących naturalnymi wrogami mszyc.

Kiedy można pryskać na mszyce?

W tym sezonie szczególnie wcześnie trzeba rozpocząć lustracje upraw na obecność mszyc. Łagodna i bezśnieżna zima sprzyjała przetrwaniu jaj bez uszczerbku liczebnego. Zabiegi trzeba rozpocząć niezwłocznie po zaobserwowaniu osobników, zanim utworzą kolonie. Trzeba mieć jeszcze świadomość, że w warunkach wysokiej temperatury otoczenia rozwój osobniczy przyspiesza, przez co błyskawicznie zwiększa się liczba dzieworodnych samic w populacji.

Ważna wskazówka odnośnie zwalczania mszyc

Większość, najgroźniejszych uszkodzeń mszyce czynią wiosną i na początku lata. Tych strat i pogorszenia jakości roślin i plonu żaden zabieg następczy nie zrekompensuje. Dlatego właśnie wczesnowiosenne zwalczanie mszyc jest tak bardzo konieczne.

Od połowy wegetacji kontrolujemy sady i plantacje na obecność mszyc i w razie konieczności redukujemy populacje celem niedoprowadzenia do nadmiernego jej zwiększenia i zagrożenia w kolejnym sezonie.

Jaki środek na mszyce?

W towarowych sadach i na plantacjach roślin jagodowych przeciwko mszycom zazwyczaj wykonujemy kilka zabiegów w sezonie. Starajmy się do następczych używać środków z innych grup chemicznych i o odmiennym mechanizmie działania. W środku wegetacji, gdy w środowisku uprawy obecne są organizmy pożyteczne, stosujmy do opryskiwania środki wysoce selektywne, tzw. aficydy.

Na drzewa owocowe

W zależności od gatunków rośliny zarejestrowane są m.in. substancje:

• neonikotynoidy — acetamipryd,
• butenoidy — flupyradifuron,
• pyretroidy — cypermetryna, deltametryna, lambda-cyhalotryna, tau-fluwalinat,
• karboksamidy — flonikamid,
• tetronowe — spirotetramat,
• inne — azadyrachtyna A, olej parafinowy, olej rzepakowy.

Na krzewy owocowe

W zależności od gatunków rośliny zarejestrowane są m.in. substancje:

• pyretroidy — deltametryna, lambda-cyhalotryna,
• tetronowe — spirotetramat,
• inne — kwasy tłuszczowe, olej rzepakowy.

Czym zwalczać mszyce w ogrodzie?

W ogrodach działkowych i przydomowych można próbować ograniczać liczebność mszyc poprzez wykorzystanie chałupniczych metod. Wskazówki te są uniwersalne zarówno w przypadku ochrony roślin sadowniczych, jak i ozdobnych.

1. Dbajmy o drapieżniki — biedronki, bzygi, skorki, złotooki, pryszczarkowate.
2. Do opryskiwania roślin można użyć wody mydlanej (150 g mydła marsylskiego ścieramy w celu rozpuszczenia w litrze wody z dodatkiem łyżki oleju roślinnego).
3. Do opryskiwania roślin wykorzystać możemy roztwory ze sfermentowanych liści:

• pokrzywy — lektyna zakłóca cykl rozwojowy mszyc (kg liści zalewamy 20 l wody, w naczyniu plastikowym, drewnianym, ale nie

  Obecność mrówek na pędach roślin zawsze świadczy o zasiedleniu rośliny przez owady spadziujące, np. mszyce

  metalowym; maceracja ma przebiegać 1–2 tygodnie, co jakiś czas trzeba przemieszać zawartość; po tym czasie przesączamy, aby uzyskać czysty roztwór);

• rabarbaru — świeże liście zbieramy już w kwietniu (1–1,5 kg liści rabarbaru zalewamy 10 litrami wody na 72 godziny, co jakiś czas mieszamy; po tym czasie przesączamy i opryskujemy rośliny).

Pamiętajmy, wskazówką 100% na obecność mszyc na krzewach jest wędrówka mrówek po pędach. Mrówki żywią się bowiem rosą miodową wydzielaną przez mszyce. Są jednocześnie „strażniczkami” kolonii tych pluskwiaków. Mrówki nigdy nie chodzą po pędach roślin bez przyczyny.

Czytaj też:
Mszyce na gruszy to duży problem — jak je zwalczyć?
Mszyce na czereśni i wiśni — jak je zwalczyć?
Bawełnica korówka na jabłoni. Objawy, monitoring i zwalczanie
Mszyce na jabłoni – zwalczanie w okresie bezlistnym

Prezentowane informacje w zakresie środków ochrony roślin zawarte w serwisie www.agrofakt.pl nie zawierają pełnej treści etykiet-instrukcji stosowania. Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj środków bezpieczeństwa zamieszczonych w etykiecie.

Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!