Choroba szalonych wiech – jak zwalczać? Sprawdź!
Choroba szalonych wiech występuje w Polsce tylko w niektórych sezonach, i to w zmiennym nasileniu, dlatego jest mało znana przez producentów kukurydzy. Pojawia się na roślinach w pobliżu cieków wodnych, które z powodu nawalnych deszczy występują ze swoich koryt. W latach, gdy następuje okresowe kilkudniowe zalewanie wschodzącej lub znajdującej się w początkowych fazach rozwojowych (faza 1-3 liści) kukurydzy, może być powodem obniżenia plonowania. Jak ją rozpoznać? Czy można ją zwalczać i jak ją eliminować w produkcji kukurydzy?
Jest to bardzo trudna choroba do wyeliminowania. Jedynie bardzo szerokie podejście do zwalczania, może być pomocne. Chorobę powoduje organizm grzybopodobny, który należy do grupy patogenów określanych jako sprawców mączniaków rzekomych. Organizm ten to gatunek Sclerophthora macrospora. Jest to obligatoryjny pasożyt, który poraża przede wszystkim kukurydzę i zboża (np. pszenicę), ale także wiele traw.
Choroba szalonych wiech wywołuje straty w plonie
Choroba ta występuje głównie w latach, gdy w maju obficie pada. Pojawia się w obniżeniach pól, w pobliżu rzek, rowów, itp. Obecność sprawcy szalonych wiech, którego struktury, systemicznie od korzenia przerastają do stożka wzrostu roślin, wywołuje zmiany w tworzonych organach rośliny. Choroba szalonych wiech powoduje silne zniekształcenie wiech kukurydzy. Wiecha całkowicie zmienia swój prawidłowy wygląd. W miejscu, w którym przy właściwym rozwoju kukurydzy wyrasta kolba z ziarniakami, pojawiają się twory przypominające kolby, ale nimi nie są. Są to przekształcone wiechy kukurydzy, obecne w kolbopodobnych strukturach, a widoczne są one w licznych skupieniach. Patogen powoduje, że brakuje kolb z ziarnem, co ma bezpośredni wpływ na uzyskany plon. Przyjmuje się, że gdy obserwuje się 1% roślin z objawami, to do tej wielkości następuje strata plonu ziarna. W latach występowania choroby szalonych wiech kukurydzy obserwowano porażenie plantacji kukurydzy na 10–20% roślin.
Choroby kukurydzy to obniżona wartość paszowa
Brak kolb z ziarnem na roślinach to obniżenie zawartości cukrów ogółem w suchej masie. A także – zmniejszenie udziału ziarna w kolbach i obniżenie plonu ogólnego suchej masy oraz pogorszenie strawności kukurydzy przeznaczonej na kiszonkę. Porażone przez sprawcę szalonych wiech rośliny mają zwiększoną tendencję do wylegania, co może utrudniać zbiór i powodować zanieczyszczenie zbieranych roślin przez cząstki gleby oraz piasek. Pogarsza to dodatkowo jakość i wartość paszy, którą będzie karmione bydło opasowe i krowy mleczne.
Czytaj również: Głownia na kukurydzy, czyli głownia guzowata. Czy jest zagrożeniem?
Walka ze sprawcą choroby szalonych wiech jest trudna
Choroba szalonych wiech występuje niekiedy w oddalonych od siebie lokalizacjach. Nabiera znaczenia w przypadku okresowego zalewania pól we wczesnych fazach wzrostu kukurydzy. W infekcji kukurydzy odgrywają rolę dziko rosnące trawy, które porażone są jesienią. Mogą one być źródłem choroby (oospory) dla kukurydzy. Do rozwoju choroby potrzebna jest wysoka wilgotność gleby przez 24–48 godzin. Sprawca choroby przemieszcza się wraz z wodą glebową. Jednym z jego źródeł może być ziarno kukurydzy pochodzące z krajów lub rejonów, w których choroba występuje (USA, Peru, Meksyk, Kanada). Sclerophthora macrospora to ciepłolubny patogen, jego optimum do rozwoju to 24–28°C, ale zarodniki (oospory) kiełkują już w temperaturze 10–12°C. Dużą rolę w rozprzestrzenianiu choroby odgrywają zarodniki pływkowe, które w wodzie szybko się przemieszczają i porażają rośliny. Stwierdza się zróżnicowaną podatność odmian na porażenie przez S. macrospora, ale nie jest to wykorzystywane w walce z chorobą.
Zdrowy, wolny od oospor (zarodniki przetrwalnikowe) materiał siewny to podstawa walki ze sprawcą choroby. Należy zatem korzystać z materiału siewnego produkowanego w Polsce lub innych krajach Europy. Nie ma bowiem wciąż możliwości zwalczania patogenu przy użyciu zaprawy nasiennej. Chociaż podjęte w USA próby pozwoliły na redukcję porażenia o 50%, gdy do siewy użyto zaprawionego ziarna. Nie ma również zarejestrowanych fungicydów do opryskiwania roślin w czasie wegetacji. W przypadku zalewania powierzchni plantacji, o ile jest to możliwe, powinno się odprowadzić wodę.
Przeczytaj również: Fuzarioza kolb kukurydzy – jak zwalczać?
Choroba szalonych wiech – podsumowanie
Sclerophthora macrospora jest jedną z przyczyn zmniejszenia plonowania kukurydzy przeznaczonej na ziarno. Choroba szalonych wiech pogarsza jakość i strawność kiszonki przeznaczonej do karmienia krów. Straty, jakie może powodować S. macrospora to 10–20% potencjalnego plonu ziarna. W USA stwierdzono plantacje, na których porażonych było 75% roślin. Uprawa kukurydzy w pradolinach rzek, na terenach zalewowych, w pobliżu cieków wodnych zwiększa ryzyko wystąpienia choroby i związanych z nią strat. Brak możliwości chemicznego zwalczania zmusza do holistycznego podejścia do ograniczania lub zwalczania sprawcy choroby szalonych wiech. Dbałość o stanowisko, używanie zdrowego materiału siewnego, wiedza o predyspozycji odmiany do porażenia to jedyne szanse na uniknięcie porażenia i obecności choroby szalonych wiech.
Prezentowane informacje w zakresie środków ochrony roślin zawarte w serwisie www.agrofakt.pl nie zawierają pełnej treści etykiet-instrukcji stosowania. Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj środków bezpieczeństwa zamieszczonych w etykiecie.
