Kiszonka kukurydziana a stres suszy

9 stycznia 2018, prof. dr hab. inż. Józef Sowiński

Wielkość spadku plonu zależy od fazy rozwojowej, w jakiej wystąpił stres suszy, a także temperatury, dotkliwości i trwałości stresu. Wysoka temperatura i stres wodny zwiększają ponadto intensywność oddychania roślin, zmniejszając wydajność fotosyntezy. A jak odczuwa to kiszonka kukurydziana?

Począwszy od ok. 2 tygodni przed wiechowaniem, kukurydza wchodzi w okres tworzenia plonu, którego wielkość zależy od dostępu do wody. Ciągły niedobór wody i więdnięcie roślin w tym okresie, spowodowane stresem suszy, może zmniejszać plon o 3–4% dziennie. W okresie 2 tygodni następujących po wiechowaniu silny stres może zmniejszyć wydajność roślin nawet do 6% dziennie.

Niski udział kolb (powinien wynosić ok. 50% masy rośliny), przekroczenie optymalnej fazy zbioru na kiszonkę oraz zaschnięte rośliny nie gwarantują uzyskanie w tym roku dobrej jakości kiszonki z kukurydzy.

Długotrwały stres suszy wpływa także na proces zapylania. Głównie poprzez osłabienie wydłużenia znamion słupków. Dodatkowo po wydostaniu się znamion z pochew liściowych, w warunkach deficytu wody i niskiej wilgotności powietrza, następuje szybkie ich wysychanie i po opadnięciu pyłku z wiech nie dochodzi do zapylenia. W warunkach stresu termicznego (temperatura powyżej 35°C) żywotność pyłku jest słabsza, następuje również jego szybsze dojrzewanie i osypywanie.

Spis treści

Reklama

Kiszonka kukurydziana – co jest ważne

W 2015 r. we wszystkich miesiącach wegetacji kukurydzy wystąpił deficyt wody, zwłaszcza pod koniec lipca i w sierpniu, gdy suma opadów dla Wrocławia stanowiła jedynie 9% średniej z wielolecia. Dodatkowo na stres suszy nałożył się stres termiczny, gdyż w sierpniu temperatura powietrza przekroczyła 30°C niemal w co drugim dniu tego miesiąca. Susza i stres termiczny miały charakter długoterminowy i wpłynęły na wielkość i jakość plonu kukurydzy przeznaczonej na kiszonki.

Wartość pokarmowa kukurydzy na kiszonki zależy od udziału kolb i zawartości suchej masy w roślinach. W przeciętnych warunkach pogodowych wraz z rozwojem, inaczej niż u innych gatunków paszowych, polepsza się jakość paszy z kukurydzy (rys. 1).

Rys. 1. Zmiana składu chemicznego i wartości energetycznej paszy z kukurydzy w zależności od dojrzałości ziarna

Termin zbiorów

Zmiany zachodzące w dojrzewających kolbach kukurydzy wpływają na skład chemiczny paszy. Optymalny termin zbioru kukurydzy na kiszonki z całych roślin przypada na dojrzałość wczesno-woskową do woskowej, co można określić na podstawie tzw. linii mlecznej, która rozgranicza część płynną od stałej ziarniaka i determinuje dojrzałość ziarniaka (rys. 2). Podczas zbioru rośliny powinny być zielone, niezaschnięte (ang. stay green). Zawartość suchej masy zbioru powinna wynosić 280–350 g/kg^-1 (w kolbach w zakresie od 450 do 500 g/kg^-1). W optymalnym terminie i warunkach zbioru surowiec ma wysoką wartość paszową i dobrze się zakisza.

W 2015 r. warunki pogodowe (stresy termiczne i suszy) spowodowały, że na wielu plantacjach znaczny procent roślin kukurydzy nie zawiązał kolb lub rośliny szybko zakończyły wegetację i zaschły w połowie sierpnia.

Decydując się na zbiór, należy uwzględnić ryzyko, że kiszonka kukurydziana nie osiągnie optymalnych parametrów jakościowych.

Jak podnieść jakość paszy?

W tych trudnych warunkach jakość paszy można podnieść poprzez:

Dodatek innych pasz węglowodanowych o wyższej zawartości wody (w większości rozwiązanie nierealne z organizacyjnego punktu widzenia) bądź konserwantów biologicznych lub chemicznych. Gospodarstwa uprawiające buraki cukrowe, jeżeli umowy kontraktacyjne zostały zawarte na dostawę korzeni buraków we wrześniu, mogą wykorzystać do tego celu liście buraczane.
Drobne cięcie kukurydzy, sieczka o długości 5–10 mm.
Zbiór sieczkarniami wyposażonymi w wałki zgniatające tzw. corn craker.
Dobre ugniecenie biomasy w silosie i szczelne przykrycie w celu zapewnienia warunków beztlenowych.