Parch jabłoni – objawy i szkodliwość
Parch jabłoni jest jedną z najgroźniejszych chorób w sadach jabłoniowych. W każdym sezonie czyni poważne szkody. Jakie wywołuje objawy i jaka jest jego szkodliwość gospodarcza? Sprawdź.
Od wielu lat parch jest najgroźniejszą chorobą jabłoni, występującą powszechnie w warunkach klimatu umiarkowanego. Praktycznie w każdym roku stanowi duże zagrożenie, wymagające opracowania skomplikowanej strategii zwalczania. Warunkiem niezbędnym do prawidłowej ochrony jabłoni jest szczegółowe poznanie grzyba, jego biologii (rozwoju) i epidemiologii.
W latach, w których warunki atmosferyczne sprzyjają występowaniu parcha lub w przypadku błędów w ochronie, dochodzi do znacznych strat w plonach jabłek, sięgających 30%. W sadach niechronionych możliwa jest całkowita utrata 100% plonów. Owoce z objawami parcha znacznie tracą na wartości lub w ogóle nie nadają się do sprzedaży.
Spis treści
Parch jabłoni – biologia
Objawy parcha jabłoni na zawiązku owocu
Sprawcą choroby jest grzyb workowy Venturia inaequalis. Patogen ten występuje powszechnie w rejonach uprawy jabłoni niemal na całym świecie. Jest to grzyb, który rozwija się zarówno w sposób saprotroficzny, jak i pasożytniczy. Zimuje w postaci saprotroficznej grzybni oraz owocników grzyba workowego w opadłych, porażonych liściach.
Pod koniec zimy i na początku wiosny w kulistych owocnikach typu pseudotecja wykształcają się zarodniki workowe. Uwolnione z owocników askospory przenoszone są z wiatrem nawet na odległość kilku kilometrów dokonując infekcji pierwotnych.
Zarodnik, który pojawi się na liściu jabłoni skiełkuje, jeśli będzie w kropli/warstwie wody. Strzępka infekcyjna wnika wówczas przez skórkę, a pasożytnicza grzybnia rozwija się w miękiszu pod kutykulą. Pierwsze objawy chorobowe w postaci oliwkowozielonej, szybko szarzejącej plamki mogą mieć miejsce na powierzchni blaszki liściowej już po kilkunastu godzinach od infekcji. Jej przebieg zależy bezpośrednio od temperatury oraz długości zwilżenia powierzchni rośliny. Najłatwiej i najszybciej infekcje zachodzą przy ciepłej pogodzie, w czasie opadów deszczu lub bezpośrednio po nich.
Tempo rozwoju zakażeń pierwotnych parchem jabłoni
Zakażenie jabłoni parchem jest ściśle związane z warunkami pogodowymi. Zależy bowiem od temperatury powietrza i okresu zwilżenia liścia lub pędu (w godzinach). Te czynniki decydują o tempie infekcji. Optymalny dla niej zakres temperatury to 17-24°C. W tym przedziale, na zwilżonym liściu infekcja dokonuje się w ciągu 9 godzin.
Parch na liściach jabłoni
Do infekcji wtórnych dochodzi za sprawą zarodników konidialnych powstałych bezpłciowo na trzonkach wyrastających z grzybni rozrośniętej w miejscach zakażenia pierwotnego. Zarodniki te tworzą się w kilku pokoleniach, w trakcie wegetacji. W ochronie jabłoni przed parchem największe znaczenie ma ograniczenie tempa zakażeń pierwotnych.
Parch jabłoni – cykl rozwojowy
Aby doszło do infekcji jabłoni przez Venturia inaequalis konieczne jest spełnienie kilku warunków. Podstawowa sprawa to obecność dojrzałych zarodników workowych wytworzonych w owocnikach grzyba na opadłych liściach. Aby zminimalizować wystąpienie choroby konieczne jest staranne usuwanie liści opadłych w poprzednim sezonie. Tym niemniej należy jasno stwierdzić, że nawet minimalna liczba liści może być wystarczająca do wystąpienia masowych infekcji.
W wyniku oddziaływania wody ściana owocników pęka, a zarodniki są wyrzucane i przenoszone z wiatrem na sąsiadujące drzewa. Zarodniki mogą być przenoszone także z innych sadów lub drzew dziko rosnących. Pierwsze infekcje rozpoczynają się od fazy pękania pąków. Warunkiem koniecznym do wystąpienia infekcji jest odpowiedni czas zwilżenia liści.
Objawy parcha jabłoni
Objawy parcha jabłoni na szypułce owocu
Pierwsze objawy rozwoju parcha jabłoni można zaobserwować na dolnej stronie zainfekowanych liści. W praktyce występują one już w czasie kwitnienia jabłoni. Rozwój grzybni objawia się początkowo oliwkowozielonymi, okrągłymi plamkami o średnicy kilku milimetrów. Wraz ze wzrostem liścia plamy te powiększają się i zlewają ze sobą. W dalszym rozwoju choroby miejsca porażenia ciemnieją, co wynika z powstawania na nich aksamitnego nalotu. Tam też rozwijają się jednokomórkowe zarodniki konidialne patogenu, stanowiące źródło infekcji wtórnych. Końcowym efektem porażenia liści jest znaczny wzrost transpiracji, ich brunatnienie a nawet czernienie, zasychanie i opadanie.
Parch jabłoni – szkodliwość choroby
Drzewa, które przedwcześnie utraciły znaczną liczbę liści źle zimują, przemarzają i są osłabione we wzroście w kolejnym sezonie. Infekcje za sprawą zarodników workowych i konidialnych zachodzą także na ogonkach liściowych, kwiatach, zawiązkach owoców, szypułkach owoców i dojrzewających owocach. Rzadziej notowane są objawy na pąkach i pędach jabłoni. Wcześnie porażone zawiązki opadają, co przekłada się bezpośrednio na plonowanie.
Infekcje na starszych zawiązkach i owocach powodują powstawanie charakterystycznych plam, a potem skorkowaciałych blizn. W tych miejscach tkanka zaczyna się deformować, zasychać i pękać. Bywa też, że przy silnym porażeniu owoce gniją. Spękania owoców to doskonała brama wejściowa dla innych patogenów chorobotwórczych powodujących choćby brunatną zgniliznę drzew ziarnkowych. W konsekwencji porażone owoce tracą wartość spożywczą i handlową. Na dodatek przy późnej infekcji plamy i strupy na owocach powstają już po zbiorze, w przechowalniach.
Czytaj również:
Profilaktyka i zwalczanie pacha jabłoni
Monitoring rozwoju parcha jabłoni
Profilaktyka parcha jabłoni
Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!
